Αν θέλετε πολυτονικό κείμενο, πατήστε εδώ

Τω αυτώ μηνί ς’, τα Άγια Θεοφάνεια του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.

Τους ουρανούς βάπτισμα του Χριστού σχίσαν,
Τους αυτό μη χραίνοντας ένδον εισάγει.

Βάπτισεν εν ποταμώ Χριστόν Πρόδρομος κατά έκτην.

Τα Άγια Θεοφάνεια του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού εορτάζομεν σήμερον εν πάσαις ταις αγίαις του Θεού Εκκλησίαις, την αγρυπνίαν τελούντες από το εσπέρας. Επειδή ύστερα από τους τριάκοντα χρόνους της ηλικίας του, ηθέλησεν ο Κύριος να φανερωθή εις τους ανθρώπους, ότι είναι Θεός εν σώματι. Όταν γαρ ο Κύριος εβαπτίζετο από τον Ιωάννην, εμαρτυρήθη άνωθεν από τον Θεόν και Πατέρα με την φωνήν και με την επέλευσιν του Αγίου Πνεύματος, ότι είναι Υιός γνήσιος και ομοούσιος αυτού. Από τότε λοιπόν εγνωρίσθη εις όλους δια μέσου των θαυμάτων, και της υψηλής του διδασκαλίας, ότι αυτός είναι βέβαια ο Θεός, ο δια των Προφητών φανερώς κηρυττόμενος (1).

Ήλθε δε εις το Βάπτισμα δι’ αιτίαν τοιαύτην. Όταν ο Κύριος έγινεν άνθρωπος δι’ ημάς, επλήρωσεν όλον τον νόμον εις όλον το διάστημα της ζωής του. Επειδή δε ο Ιωάννης ήλθεν από την έρημον και εβάπτιζεν εις τον Ιορδάνην, κατά το γενόμενον εις αυτόν ρήμα Θεού, ήτοι κατά το πρόσταγμα και τον νόμον του Θεού, ως λέγει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. γ’, 2). Δια τούτο ο Κύριος θέλωντας να πληρώση και το ρήμα τούτο ως ένα θεϊκόν νόμον, τούτου χάριν ύστερον από τους τριάκοντα χρόνους της ηλικίας του, επήγεν εις τον Βαπτιστήν Ιωάννην δια να βαπτισθή, ως οι λοιποί άνθρωποι και μόλον οπού δεν είχε χρείαν βαπτίσματος, ως αναμάρτητος ων. Ο δε Ιωάννης ευλαβούμενος τον Κύριον, και την εδικήν του αναξιότητα λογιζόμενος, έλεγεν· «Εγώ χρείαν έχω υπό σου βαπτισθήναι, και συ έρχη προς με;» Αλλ’ ο Κύριος θαρσοποιεί και παρακινεί τον Ιωάννην εις το να τον βαπτίση, δείχνωντας εις αυτόν, ότι εκείνο οπού νομίζει πως είναι απρεπές, αυτό μάλιστα είναι πρέπον, δηλαδή το να βαπτισθή ο Δεσπότης από τον δούλον. Δια τούτο και λέγει εις αυτόν· «Άφες άρτι. Ούτω γαρ πρέπον ημίν εστι, πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην». Δικαιοσύνην δε εδώ ονομάζει ο Κύριος, την τελείωσιν όλων των εντολών, κατά τον θείον Χρυσόστομον (λόγω εις το Βάπτισμα) ωσάν να λέγη. Επειδή εγώ ετελείωσα όλας τας άλλας εντολάς του θείου νόμου, αύτη δε μόνη έμεινε, δια τούτο πρέπει να τελειώσω και αυτήν.

Τότε λοιπόν αφήκε την αντίστασιν ο Ιωάννης, όθεν βαπτισθείς υπ’ αυτού ο Κύριος, ευθύς ανέβη από του ύδατος (2). Και ιδού ανοίχθησαν εις αυτόν οι ουρανοί, και είδεν ο Ιωάννης το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί περιστεράν, και ερχόμενον εις τον Ιησούν. Αλλά και φωνή από τους ουρανούς ήλθε λέγουσα· «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα». Εκ τούτου λοιπόν έγινε φανερόν εις τους Ιουδαίους, ότι δεν ήτον ο Ιωάννης μεγαλίτερος από τον Χριστόν, κατά την εσφαλμένην υπόληψιν, οπού είχον περί αυτού οι πολλοί. Αλλά ήτον ασυγκρίτως πολλά κατώτερος του Χριστού, και δούλος και υποχείριος αυτού. Δια τούτο γαρ και το Πνεύμα κατελθόν, ετράβιζε την φωνήν του Πατρός εις τον Ιησούν. Και έδειχνε φανερώς και ωσάν με το δάκτυλον, ότι το «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός», δεν ερρέθη δια τον Βαπτιστήν Ιωάννην, και μόλον οπού αυτός είχε κοντά εις όλους πολλήν την δόξαν και το αξίωμα. Αλλά ερρέθη δια τον βαπτιζόμενον Ιησούν. Τελειώσας λοιπόν ο Κύριος και τούτο το νομικόν πρόσταγμα του βαπτίσματος, έλυσε την κατάραν, οπού εδόθη εις τον Αδάμ δια την παράβασιν του θείου νόμου. Και λυτρώσας ημάς από την καταδίκην, έτζι έπαυσεν εις το εξής κάθε νόμον τελετουργικόν, αναβιβάσας αυτόν εις το πνευματικώτερον και τελειότερον. Ακολούθως δε, έπαυσε και το ιουδαϊκόν βάπτισμα, και παρέδωκεν εις ημάς τους πιστεύοντας, να βαπτιζώμεθα το εις τρεις αναδύσεις και καταδύσεις γινόμενον Βάπτισμα το οποίον έχει την χάριν του Αγίου Πνεύματος, από την οποίαν ήτον υστερημένον το βάπτισμα του Ιωάννου. Βαπτισθείς γαρ ο Κύριος εις ένα και τον αυτόν ποταμόν, επλήρωσε μεν το σκιώδες και ατελές βάπτισμα, ήνοιξε δε τας θύρας του πνευματικού, και θείου της Εκκλησίας Βαπτίσματος. Το οποίον ημείς αφ’ ου εβαπτίσθημεν, χρεωστούμεν εις το εξής να φυλάττωμεν την αυτού καθαρότητα άσπιλον και αμόλυντον από αμαρτίας, δια της εργασίας των ζωοποιών εντολών. Ίνα και της Βασιλείας των Ουρανών επιτύχωμεν. (Όρα εις τον Δαμασκηνόν, και εις τον Προκόπιον, και εις τον Χρύσανθον, και εις την Σάλπιγγα, και εις την Σαγήνην, και εις τους Μαργαρίτας, και εις Μακάριον τον Κωφόν, τους περί της εορτής απλοϊκούς λόγους.)

(1) Σημείωσαι, ότι κατά τον Ευσέβιον, όταν εβαπτίσθη ο Κύριος ήτον τρίτη ημέρα της εβδομάδος. Αι δε των ιερών Αποστόλων Διαταγαί λέγουσιν, ότι εβαπτίσθη ώρα δεκάτη της νυκτός.

(2) Ο θείος Χρυσόστομος απορεί. Διατί λέγει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, και Μάρκος, ότι ανέβη ο Ιησούς ευθύς από του ύδατος; Λύων ουν την απορίαν λέγει. Ότι οι μεν άλλοι άνθρωποι βαπτιζόμενοι, επειδή ήτον αμαρτωλοί, εστέκοντο μέσα εις το νερόν βουτημένοι, έως οπού ήθελαν ομολογήσει όλας τας αμαρτίας των, και τότε εύγαινον από το νερόν. Όθεν επέρνα αναμεταξύ, διάστημα καιρού. Ο δε Κύριος, επειδή ήτον αναμάρτητος, και αμαρτίας δεν είχε να εξομολογηθή· δια τούτο ευθύς οπού εμβήκεν εις το νερόν, ευθύς και ευγήκεν έξω (παρά τη σειρά του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου).

Ότι δε ο Χριστός βαπτισθείς, όχι μόνον ηγίασε τον Ιορδάνην ποταμόν, αλλά και όλην την φύσιν των υδάτων, μαρτυρεί σαφώς και καθαρώς, ο αυτός θείος Χρυσορρήμων, ούτως αυτολεξεί λέγων εν τω εις το Άγιον Βάπτισμα του Σωτήρος λόγω αυτού· «Αύτη εστίν η ημέρα, καθ’ ην ο Χριστός εβαπτίσατο, και την των υδάτων ηγίασε φύσιν. Δια τοι τούτο και εν μεσονυκτίω κατά την εορτήν ταύτην άπαντες υδρεύονται, και οίκαδε τα νάματα αποτίθενται, και εις ενιαυτόν ολόκληρον φυλάττουσιν, α τε δη σήμερον αγιασθέντων των υδάτων. Και το σημείον γίνεται εναργές, ου διαφθειρομένης της των υδάτων εκείνων φύσεως τω μήκει του χρόνου. Αλλ’ εις ενιαυτόν ολόκληρον, και δύω και τρία πολλάκις έτη, του σήμερον αντληθέντος ύδατος ακεραίου και νεαρού μένοντος. Και μετά τοσούτον χρόνον, τοις άρτι των πηγών εξαρπασθείσιν ύδασιν αμιλλωμένου» (τομ. ε’ της εν Ετόνη εκδόσεως). Σημείωσαι, ότι το βάπτισμα του Ιωάννου μίαν κατάδυσιν και μίαν ανάδυσιν είχε. Και ήτον, του μεν ιουδαϊκού βαπτίσματος υψηλότερον. Του δε ημετέρου, ταπεινότερον. Καθάπερ γέφυρά τις ον εκατέρων των βαπτισμάτων, απ’ εκείνου προς τούτο χειραγωγούν. Ου γαρ έλεγεν ο Ιωάννης. Πλύνον τα ιμάτιά σου, και λούσον το σώμα και έσο καθαρός. Αλλά τι; Ποιήσατε καρπούς αξίους της μετανοίας. Ουδέ Πνεύματος Αγίου χορηγίαν είχεν, ούτε αμαρτημάτων άφεσιν. Ο δε Κύριος, ούτε το ιουδαϊκόν, ούτε το ημέτερον Βάπτισμα εβαπτίσθη (το εις τρεις αναδύσεις και καταδύσεις γινόμενον), αλλά το του Ιωάννου (το εις μίαν κατάδυσιν γινόμενον) και τούτο, δια δύω αιτίας. Μίαν μεν, ίνα φανή ότι είναι υιός Θεού, μαρτυρούμενος από την φωνήν του Πατρός, και από την επιφοίτησιν του Αγίου Πνεύματος. Και άλλην δε, δια να πληρώση κάθε δικαιοσύνην. Καθώς ταύτα πάντα βεβαιοί ο ίδιος Χρυσόστομος εις τον αυτόν λόγον. Σημείωσαι, ότι εις τα Θεοφάνεια έχουσι λόγους Γρηγόριος ο Θεολόγος, ου η αρχή· «Πάλιν Ιησούς ο εμός». Ο θείος Επιφάνιος (λογ. εις την Ανάληψιν) πρώτην μεν εορτήν αριθμεί την Χριστού Γέννησιν, δευτέραν δε, την των Θεοφανείων ταύτην, και όρα εις την υποσημείωσιν την εις το Συναξάριον της Χριστού Γεννήσεως. Ο δε Νύσσης Γρηγόριος λόγον έχει εις το, «ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός», ου η αρχή· «Ο μεν φιλόστοργος ούτος Πατήρ». Έτερον ο αυτός, ου η αρχή· «Νυν γνωρίζω την εμήν αγέλην». Ο Χρυσόστομος, ου η αρχή· «Πάντες ημείς εν ευθυμία». Γρηγόριος ο Νεοκαισαρείας, ου η αρχή· «Άνδρες φιλόχριστοι και φιλόξενοι». Σωφρόνιος Ιεροσολύμων, ου η αρχή· «Πάλιν φως προερχόμενον». Γρηγόριος ο Παλαμάς, ου η αρχή· «Μετάνοια και αρχή εστι και μεσότης», ο αυτός έτερον εις την αυτήν, ου η αρχή· «Χθες συνεκκλησιάζων και συνεορτάζων». (Σώζονται πάντες εν τη Μεγίστη Λαύρα, και εν τη του Βατοπαιδίου και Ιβήρων, και εν τω Κοινοβίω του Διονυσίου.) Αλλά και ο Πρόκλος, και ο Ιππόλυτος εγκώμια έχουσιν εις αυτήν (εν τη Ιερά Τελετουργία).

*

Τη αυτή ημέρα εμαρτύρησεν εν Βυζαντίω δια τον Χριστόν ο Άγιος νέος Ιερομάρτυς Ρωμανός Ιερομόναχος ο Λακεδαίμων, εκ κώμης Δημινίτζης, κατά το ͵αχϞε’ [1695] έτος (3).

Εκ γης απάρας Ρωμανός δια ξίφους,
Εκεί κατοικεί ένθα δήμοι Μαρτύρων.

(3) Το αυτού Μαρτύριον όρα εις το Νέον Μαρτυρολόγιον.

Ταις του σου Νεομάρτυρος πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.

Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Τῷ αὐτῷ μηνὶ ς΄, τὰ Ἅγια Θεοφάνεια τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Τοὺς οὐρανοὺς βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ σχίσαν,
Τοὺς αὐτὸ μὴ χραίνοντας ἔνδον εἰσάγει.

Βάπτισεν ἐν ποταμῷ Χριστὸν Πρόδρομος κατὰ ἕκτην.

Τὰ Ἅγια Θεοφάνεια τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν σήμερον ἐν πάσαις ταῖς ἁγίαις τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίαις, τὴν ἀγρυπνίαν τελοῦντες ἀπὸ τὸ ἑσπέρας. Ἐπειδὴ ὕστερα ἀπὸ τοὺς τριάκοντα χρόνους τῆς ἡλικίας του, ἠθέλησεν ὁ Κύριος νὰ φανερωθῇ εἰς τοὺς ἀνθρώπους, ὅτι εἶναι Θεὸς ἐν σώματι. Ὅταν γὰρ ὁ Κύριος ἐβαπτίζετο ἀπὸ τὸν Ἰωάννην, ἐμαρτυρήθη ἄνωθεν ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα μὲ τὴν φωνὴν καὶ μὲ τὴν ἐπέλευσιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅτι εἶναι Υἱὸς γνήσιος καὶ ὁμοούσιος αὐτοῦ. Ἀπὸ τότε λοιπὸν ἐγνωρίσθη εἰς ὅλους διὰ μέσου τῶν θαυμάτων, καὶ τῆς ὑψηλῆς του διδασκαλίας, ὅτι αὐτὸς εἶναι βέβαια ὁ Θεός, ὁ διὰ τῶν Προφητῶν φανερῶς κηρυττόμενος (1).

Ἦλθε δὲ εἰς τὸ Βάπτισμα δι’ αἰτίαν τοιαύτην. Ὅταν ὁ Κύριος ἔγινεν ἄνθρωπος δι’ ἡμᾶς, ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν νόμον εἰς ὅλον τὸ διάστημα τῆς ζωῆς του. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἰωάννης ἦλθεν ἀπὸ τὴν ἔρημον καὶ ἐβάπτιζεν εἰς τὸν Ἰορδάνην, κατὰ τὸ γενόμενον εἰς αὐτὸν ῥῆμα Θεοῦ, ἤτοι κατὰ τὸ πρόσταγμα καὶ τὸν νόμον τοῦ Θεοῦ, ὡς λέγει ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς (Λουκ. γ΄, 2). Διὰ τοῦτο ὁ Κύριος θέλωντας νὰ πληρώσῃ καὶ τὸ ῥῆμα τοῦτο ὡς ἕνα θεϊκὸν νόμον, τούτου χάριν ὕστερον ἀπὸ τοὺς τριάκοντα χρόνους τῆς ἡλικίας του, ἐπῆγεν εἰς τὸν Βαπτιστὴν Ἰωάννην διὰ νὰ βαπτισθῇ, ὡς οἱ λοιποὶ ἄνθρωποι καὶ μὅλον ὁποῦ δὲν εἶχε χρείαν βαπτίσματος, ὡς ἀναμάρτητος ὤν. Ὁ δὲ Ἰωάννης εὐλαβούμενος τὸν Κύριον, καὶ τὴν ἐδικήν του ἀναξιότητα λογιζόμενος, ἔλεγεν· «Ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με;» Ἀλλ’ ὁ Κύριος θαρσοποιεῖ καὶ παρακινεῖ τὸν Ἰωάννην εἰς τὸ νὰ τὸν βαπτίσῃ, δείχνωντας εἰς αὐτόν, ὅτι ἐκεῖνο ὁποῦ νομίζει πῶς εἶναι ἀπρεπές, αὐτὸ μάλιστα εἶναι πρέπον, δηλαδὴ τὸ νὰ βαπτισθῇ ὁ Δεσπότης ἀπὸ τὸν δοῦλον. Διὰ τοῦτο καὶ λέγει εἰς αὐτόν· «Ἄφες ἄρτι. Οὕτω γὰρ πρέπον ἡμῖν ἐστι, πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην». Δικαιοσύνην δὲ ἐδῶ ὀνομάζει ὁ Κύριος, τὴν τελείωσιν ὅλων τῶν ἐντολῶν, κατὰ τὸν θεῖον Χρυσόστομον (λόγῳ εἰς τὸ Βάπτισμα) ὡσὰν νὰ λέγῃ. Ἐπειδὴ ἐγὼ ἐτελείωσα ὅλας τὰς ἄλλας ἐντολὰς τοῦ θείου νόμου, αὕτη δὲ μόνη ἔμεινε, διὰ τοῦτο πρέπει νὰ τελειώσω καὶ αὐτήν.

Τότε λοιπὸν ἀφῆκε τὴν ἀντίστασιν ὁ Ἰωάννης, ὅθεν βαπτισθεὶς ὑπ’ αὐτοῦ ὁ Κύριος, εὐθὺς ἀνέβη ἀπὸ τοῦ ὕδατος (2). Καὶ ἰδοὺ ἀνοίχθησαν εἰς αὐτὸν οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδεν ὁ Ἰωάννης τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστεράν, καὶ ἐρχόμενον εἰς τὸν Ἰησοῦν. Ἀλλὰ καὶ φωνὴ ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς ἦλθε λέγουσα· «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα». Ἐκ τούτου λοιπὸν ἔγινε φανερὸν εἰς τοὺς Ἰουδαίους, ὅτι δὲν ἦτον ὁ Ἰωάννης μεγαλίτερος ἀπὸ τὸν Χριστόν, κατὰ τὴν ἐσφαλμένην ὑπόληψιν, ὁποῦ εἶχον περὶ αὐτοῦ οἱ πολλοί. Ἀλλὰ ἦτον ἀσυγκρίτως πολλὰ κατώτερος τοῦ Χριστοῦ, καὶ δοῦλος καὶ ὑποχείριος αὐτοῦ. Διὰ τοῦτο γὰρ καὶ τὸ Πνεῦμα κατελθόν, ἐτράβιζε τὴν φωνὴν τοῦ Πατρὸς εἰς τὸν Ἰησοῦν. Καὶ ἔδειχνε φανερῶς καὶ ὡσὰν μὲ τὸ δάκτυλον, ὅτι τὸ «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός», δὲν ἐρρέθη διὰ τὸν Βαπτιστὴν Ἰωάννην, καὶ μὅλον ὁποῦ αὐτὸς εἶχε κοντὰ εἰς ὅλους πολλὴν τὴν δόξαν καὶ τὸ ἀξίωμα. Ἀλλὰ ἐρρέθη διὰ τὸν βαπτιζόμενον Ἰησοῦν. Τελειώσας λοιπὸν ὁ Κύριος καὶ τοῦτο τὸ νομικὸν πρόσταγμα τοῦ βαπτίσματος, ἔλυσε τὴν κατάραν, ὁποῦ ἐδόθη εἰς τὸν Ἀδὰμ διὰ τὴν παράβασιν τοῦ θείου νόμου. Καὶ λυτρώσας ἡμᾶς ἀπὸ τὴν καταδίκην, ἔτζι ἔπαυσεν εἰς τὸ ἑξῆς κάθε νόμον τελετουργικόν, ἀναβιβάσας αὐτὸν εἰς τὸ πνευματικώτερον καὶ τελειότερον. Ἀκολούθως δέ, ἔπαυσε καὶ τὸ ἰουδαϊκὸν βάπτισμα, καὶ παρέδωκεν εἰς ἡμᾶς τοὺς πιστεύοντας, νὰ βαπτιζώμεθα τὸ εἰς τρεῖς ἀναδύσεις καὶ καταδύσεις γινόμενον Βάπτισμα τὸ ὁποῖον ἔχει τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἦτον ὑστερημένον τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου. Βαπτισθεὶς γὰρ ὁ Κύριος εἰς ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν ποταμόν, ἐπλήρωσε μὲν τὸ σκιῶδες καὶ ἀτελὲς βάπτισμα, ἤνοιξε δὲ τὰς θύρας τοῦ πνευματικοῦ, καὶ θείου τῆς Ἐκκλησίας Βαπτίσματος. Τὸ ὁποῖον ἡμεῖς ἀφ’ οὗ ἐβαπτίσθημεν, χρεωστοῦμεν εἰς τὸ ἑξῆς νὰ φυλάττωμεν τὴν αὐτοῦ καθαρότητα ἄσπιλον καὶ ἀμόλυντον ἀπὸ ἁμαρτίας, διὰ τῆς ἐργασίας τῶν ζωοποιῶν ἐντολῶν. Ἵνα καὶ τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν ἐπιτύχωμεν. (Ὅρα εἰς τὸν Δαμασκηνόν, καὶ εἰς τὸν Προκόπιον, καὶ εἰς τὸν Χρύσανθον, καὶ εἰς τὴν Σάλπιγγα, καὶ εἰς τὴν Σαγήνην, καὶ εἰς τοὺς Μαργαρίτας, καὶ εἰς Μακάριον τὸν Κωφόν, τοὺς περὶ τῆς ἑορτῆς ἁπλοϊκοὺς λόγους.)

(1) Σημείωσαι, ὅτι κατὰ τὸν Εὐσέβιον, ὅταν ἐβαπτίσθη ὁ Κύριος ἦτον τρίτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος. Αἱ δὲ τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων Διαταγαὶ λέγουσιν, ὅτι ἐβαπτίσθη ὥρᾳ δεκάτῃ τῆς νυκτός.

(2) Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἀπορεῖ. Διατί λέγει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος, καὶ Μάρκος, ὅτι ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος; Λύων οὖν τὴν ἀπορίαν λέγει. Ὅτι οἱ μὲν ἄλλοι ἄνθρωποι βαπτιζόμενοι, ἐπειδὴ ἦτον ἁμαρτωλοί, ἐστέκοντο μέσα εἰς τὸ νερὸν βουτημένοι, ἕως ὁποῦ ἤθελαν ὁμολογήσει ὅλας τὰς ἁμαρτίας των, καὶ τότε εὔγαινον ἀπὸ τὸ νερόν. Ὅθεν ἐπέρνα ἀναμεταξύ, διάστημα καιροῦ. Ὁ δὲ Κύριος, ἐπειδὴ ἦτον ἀναμάρτητος, καὶ ἁμαρτίας δὲν εἶχε νὰ ἐξομολογηθῇ· διὰ τοῦτο εὐθὺς ὁποῦ ἐμβῆκεν εἰς τὸ νερόν, εὐθὺς καὶ εὐγῆκεν ἔξω (παρὰ τῇ σειρᾷ τοῦ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίου).

Ὅτι δὲ ὁ Χριστὸς βαπτισθείς, ὄχι μόνον ἡγίασε τὸν Ἰορδάνην ποταμόν, ἀλλὰ καὶ ὅλην τὴν φύσιν τῶν ὑδάτων, μαρτυρεῖ σαφῶς καὶ καθαρῶς, ὁ αὐτὸς θεῖος Χρυσορρήμων, οὕτως αὐτολεξεὶ λέγων ἐν τῷ εἰς τὸ Ἅγιον Βάπτισμα τοῦ Σωτῆρος λόγῳ αὑτοῦ· «Αὕτη ἐστὶν ἡ ἡμέρα, καθ’ ἣν ὁ Χριστὸς ἐβαπτίσατο, καὶ τὴν τῶν ὑδάτων ἡγίασε φύσιν. Διά τοι τοῦτο καὶ ἐν μεσονυκτίῳ κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην ἅπαντες ὑδρεύονται, καὶ οἴκαδε τὰ νάματα ἀποτίθενται, καὶ εἰς ἐνιαυτὸν ὁλόκληρον φυλάττουσιν, ἅ τε δὴ σήμερον ἁγιασθέντων τῶν ὑδάτων. Καὶ τὸ σημεῖον γίνεται ἐναργές, οὐ διαφθειρομένης τῆς τῶν ὑδάτων ἐκείνων φύσεως τῷ μήκει τοῦ χρόνου. Ἀλλ’ εἰς ἐνιαυτὸν ὁλόκληρον, καὶ δύω καὶ τρία πολλάκις ἔτη, τοῦ σήμερον ἀντληθέντος ὕδατος ἀκεραίου καὶ νεαροῦ μένοντος. Καὶ μετὰ τοσοῦτον χρόνον, τοῖς ἄρτι τῶν πηγῶν ἐξαρπασθεῖσιν ὕδασιν ἁμιλλωμένου» (τόμ. ε΄ τῆς ἐν Ἐτόνῃ ἐκδόσεως). Σημείωσαι, ὅτι τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου μίαν κατάδυσιν καὶ μίαν ἀνάδυσιν εἶχε. Καὶ ἦτον, τοῦ μὲν ἰουδαϊκοῦ βαπτίσματος ὑψηλότερον. Τοῦ δὲ ἡμετέρου, ταπεινότερον. Καθάπερ γέφυρά τις ὂν ἑκατέρων τῶν βαπτισμάτων, ἀπ’ ἐκείνου πρὸς τοῦτο χειραγωγοῦν. Οὐ γὰρ ἔλεγεν ὁ Ἰωάννης. Πλύνον τὰ ἱμάτιά σου, καὶ λοῦσον τὸ σῶμα καὶ ἔσο καθαρός. Ἀλλὰ τί; Ποιήσατε καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας. Οὐδὲ Πνεύματος Ἁγίου χορηγίαν εἶχεν, οὔτε ἁμαρτημάτων ἄφεσιν. Ὁ δὲ Κύριος, οὔτε τὸ ἰουδαϊκόν, οὔτε τὸ ἡμέτερον Βάπτισμα ἐβαπτίσθη (τὸ εἰς τρεῖς ἀναδύσεις καὶ καταδύσεις γινόμενον), ἀλλὰ τὸ τοῦ Ἰωάννου (τὸ εἰς μίαν κατάδυσιν γινόμενον) καὶ τοῦτο, διὰ δύω αἰτίας. Μίαν μέν, ἵνα φανῇ ὅτι εἶναι υἱὸς Θεοῦ, μαρτυρούμενος ἀπὸ τὴν φωνὴν τοῦ Πατρός, καὶ ἀπὸ τὴν ἐπιφοίτησιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ ἄλλην δέ, διὰ νὰ πληρώσῃ κάθε δικαιοσύνην. Καθὼς ταῦτα πάντα βεβαιοῖ ὁ ἴδιος Χρυσόστομος εἰς τὸν αὐτὸν λόγον. Σημείωσαι, ὅτι εἰς τὰ Θεοφάνεια ἔχουσι λόγους Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, οὗ ἡ ἀρχή· «Πάλιν Ἰησοῦς ὁ ἐμός». Ὁ θεῖος Ἐπιφάνιος (λόγ. εἰς τὴν Ἀνάληψιν) πρώτην μὲν ἑορτὴν ἀριθμεῖ τὴν Χριστοῦ Γέννησιν, δευτέραν δέ, τὴν τῶν Θεοφανείων ταύτην, καὶ ὅρα εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τὴν εἰς τὸ Συναξάριον τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως. Ὁ δὲ Νύσσης Γρηγόριος λόγον ἔχει εἰς τὸ, «οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός», οὗ ἡ ἀρχή· «Ὁ μὲν φιλόστοργος οὗτος Πατήρ». Ἕτερον ὁ αὐτός, οὗ ἡ ἀρχή· «Νῦν γνωρίζω τὴν ἐμὴν ἀγέλην». Ὁ Χρυσόστομος, οὗ ἡ ἀρχή· «Πᾶντες ἡμεῖς ἐν εὐθυμίᾳ». Γρηγόριος ὁ Νεοκαισαρείας, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἄνδρες φιλόχριστοι καὶ φιλόξενοι». Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων, οὗ ἡ ἀρχή· «Πάλιν φῶς προερχόμενον». Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή· «Μετάνοια καὶ ἀρχή ἐστι καὶ μεσότης», ὁ αὐτὸς ἕτερον εἰς τὴν αὐτήν, οὗ ἡ ἀρχή· «Χθὲς συνεκκλησιάζων καὶ συνεορτάζων». (Σῴζονται πᾶντες ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, καὶ ἐν τῇ τοῦ Βατοπαιδίου καὶ Ἰβήρων, καὶ ἐν τῷ Κοινοβίῳ τοῦ Διονυσίου.) Ἀλλὰ καὶ ὁ Πρόκλος, καὶ ὁ Ἱππόλυτος ἐγκώμια ἔχουσιν εἰς αὐτήν (ἐν τῇ Ἱερᾷ Τελετουργίᾳ).

*

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἐμαρτύρησεν ἐν Βυζαντίῳ διὰ τὸν Χριστὸν ὁ Ἅγιος νέος Ἱερομάρτυς Ῥωμανὸς Ἱερομόναχος ὁ Λακεδαίμων, ἐκ κώμης Δημινίτζης, κατὰ τὸ ͵αχϞε΄ [1695] ἔτος (3).

Ἐκ γῆς ἀπάρας Ῥωμανὸς διὰ ξίφους,
Ἐκεῖ κατοικεῖ ἔνθα δῆμοι Μαρτύρων.

(3) Τὸ αὐτοῦ Μαρτύριον ὅρα εἰς τὸ Νέον Μαρτυρολόγιον.

Ταῖς τοῦ σοῦ Νεομάρτυρος πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

 Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Β’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Τα Άγια Θεοφάνεια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού· Ρωμανού Ιερομάρτυρος