Αν θέλετε πολυτονικό κείμενο, πατήστε εδώ

Τω αυτώ μηνί Ε’, μνήμη του Αγίου Προφήτου Ζαχαρίου του πατρός του Προδρόμου.

Θείον δι’ αμνόν του Θεού Ζαχαρίας,
Ώσπερ τις αμνός σφάττεται Ναού μέσον.

Πέμπτη Ζαχαρίαν δαπέδω σφάξαν παρά Νηού.

Ούτος, επειδή παρρησία εκήρυττε την Θεοτόκον Μαρίαν, ότι η αυτή είναι ομού Μήτηρ και Παρθένος· και επειδή επρόσταξε την Θεοτόκον, αφ’ ου εγέννησε τον Χριστόν, να μην ευγαίνη έξω από τον τόπον εκείνον, όστις ήτον διωρισμένος εν τω Ναώ να στέκωνται αι παρθένοι (1)· και προς τούτοις, επειδή ο υιός του Ιωάννης εζητείτο εν τω καιρώ της βρεφοκτονίας και δεν ευρίσκετο, με το να εκρύπτετο πέραν του Ιορδάνου μέσα εις ένα σπήλαιον μαζί με την μητέρα του (2), δια ταύτα, λέγω, τα τρία αίτια, φονεύεται εις το μέσον του θυσιαστηρίου από τους Ιουδαίους, κατά προσταγήν του Ηρώδου.

(1) Τούτο βεβαιοί ο Μέγας Βασίλειος εν τω εις την Χριστού γέννησιν λόγω αυτού, λέγων· «Λόγος γαρ τις εστι, και ούτος εκ παραδόσεως εις ημάς αφιγμένος, ότι ο Ζαχαρίας εν τη των παρθένων χώρα την Μαρίαν κατατάξας μετά την του Κυρίου κύησιν, υπό των Ιουδαίων κατεφονεύθη μεταξύ του Ναού και του θυσιαστηρίου, εγκληθείς υπό του λαού, ως δια τούτου κατασκευάζων το παράδοξον εκείνο και πολυΰμνητον σημείον, Παρθένον γεννήσασαν, και την παρθενίαν μη διαφθείρασαν». Τούτο το ίδιον βεβαιοί και ο Νικηφόρος εις το δεύτερον βιβλίον της Ιστορίας του, φέρων τον Ιππόλυτον μάρτυρα. Όθεν και θύμα της παρθενίας φημίζεται ο θείος ούτος Ζαχαρίας, ο μισηθείς υπό πάντων των ιερέων, δια το κηρύττειν την παρουσίαν του Μεσσίου. Επειδή έλεγε· «Και συ παιδίον Προφήτης υψίστου κληθήση» κτ. (σελ. 267 της Δωδεκαβίβλου). Σημείωσαι, ότι εις τον Άγιον τούτον Ζαχαρίαν λόγον πανηγυρικόν έχει Κοσμάς Βεστίτωρ, σωζόμενον εν τη Μεγίστη Λαύρα, εν τη Μονή του Παντοκράτορος, και εν τη του Διονυσίου, ου η αρχή· «Ως χρυσούν θυμιατήριον». Ο αυτός εις τον αυτόν, ου η αρχή· «Μύστα των αρρήτων ιερουργημάτων». (Σώζεται εν τη του Διονυσίου Μονή, εν τη του Βατοπαιδίου και τη των Ιβήρων, και προ αυτών εν τη Μεγίστη Λαύρα.)

(2) Τούτο βεβαιοί ο ιγ’ Κανών του Αγίου Πέτρου Αλεξανδρείας: «Ο αιμοβόρος Ηρώδης το προ Χριστού γεννηθέν έτερον παιδίον (ήτοι τον Ιωάννην) ζητήσας αποκτείναι και μη ευρών, τον πατέρα αυτού Ζαχαρίαν εφόνευσε μεταξύ του ναού και του θυσιαστηρίου, εκφυγόντος του παιδός μετά της μητρός Ελισάβετ». Πού δε ευρέθη το λείψανον του προφήτου τούτου Ζαχαρίου, όρα κατά την ενδεκάτην του Φευρουαρίου. Ότι δε ο Ζαχαρίας ούτος ήτον Αρχιερεύς, βεβαιούσιν ο Χρυσόστομος, ο Αυγουστίνος, ο Αμβρόσιος, ο Θεοφύλακτος, και ο Θεοδώρητος. Μαρτυρεί δε και η Αγία Γραφή λέγουσα, ότι να μη ευρίσκεται άνθρωπος μέσα εις την Σκηνήν, όταν εξιλάσεται ο Αρχιερεύς. «Και πας άνθρωπος (δήλον δε εκ τούτου ότι ουδέ ιερεύς) ουκ έσται εν τη Σκηνή του Μαρτυρίου, εισπορευομένου αυτού εξιλάσασθαι εν τω Αγίω, έως αν εξέλθη» (Λευϊτικ. ις’, 17). Τούτο δε είναι σύμφωνον με εκείνο, οπού διηγείται ο Ευαγγελιστής Λουκάς, περί του Ζαχαρίου, ότι «Και παν το πλήθος του λαού ην προσευχόμενον έξω τη ώρα του θυμιάματος». Το ανωτέρω ρητόν της Γραφής μεταχειρίζεται και ο θείος Χρυσόστομος, και αποδεικνύει, ότι ο Ζαχαρίας ην Αρχιερεύς, και ότε εισελήλυθεν εις τα Άγια των Αγίων, ήτον ο καιρός της Σκηνοπηγίας, ήτις ετελείτο κατά τον έβδομον μήνα, τον Σεπτέμβριον δηλαδή. Τούτο συμμαρτυρεί και ο Θεοδώρητος· «Δήλον εντεύθεν, ως εκτός του καταπετάσματος το θυσιαστήριον του θυμιάματος έκειτο. Ου γαρ αν, είπερ ένδον ην, εις το πυρείον τους άνθρακας λαβείν εκελεύσθη, και τούτω είσω του καταπετάσματος εμβαλείν το θυμίαμα». Εδίδαξε δε τούτο ημάς και ο μακάριος Λουκάς, τα κατά τον Ζαχαρίαν διηγούμενος, τον Ιωάννου του Βαπτιστού πατέρα. Κατά τούτον γαρ τον καιρόν (ήτοι της Σκηνοπηγίας, της κατά τον έβδομον μήνα, δηλαδή τον Σεπτέμβριον τελουμένης, ως είπομεν) κακείνος εις τα Άγια των Αγίων εισελήλυθε, και της αγγελικής οπτασίας απήλαυσε. Τούτο το ίδιον φρόνημα έχει και όλη η του Χριστού Εκκλησία, ότι δηλαδή ο Ζαχαρίας ήτον Αρχιερεύς, και ότι κατά τον καιρόν του Σεπτεμβρίου, ότε ετελείτο η Σκηνοπηγία, ευηγγελίσθη. Διο και κατά την εικοστήν τρίτην του Σεπτεμβρίου, εορτάζει την του υιού του Προδρόμου σύλληψιν. Ακολούθως δε, εορτάζει και την Γέννησιν του αυτού Προδρόμου κατά την εικοστήν τετάρτην του Ιουνίου, μετά παρέλευσιν δηλαδή εννέα ολοκλήρων μηνών. Εντεύθεν ακολούθως τη συλλήψει του Προδρόμου, εορτάζει και την σύλληψιν του Θεού Λόγου κατά την εικοστήν πέμπτην Μαρτίου, μετά εξ μήνας δηλαδή της του Προδρόμου συλλήψεως, ότε ευηγγελίσθη η Θεοτόκος. Ακολούθως δε τη του Θεού Λόγου συλλήψει, εορτάζει και την αυτού Γέννησιν κατά την εικοστήν πέμπτην του Δεκεμβρίου. Ακολούθως δε τη του Θεού Λόγου γεννήσει, εορτάζει και την Υπαπαντήν μετά τεσσαράκοντα ημέρας. Όθεν εάν δώσωμεν (ως λέγουσί τινες) ότι ο Ζαχαρίας δεν ήτον Αρχιερεύς, και δεν ευηγγελίσθη κατά τον έβδομον μήνα, ανατρέπομεν την ανωτέρω τάξιν των Δεσποτικών εορτών, και όλον τον κύκλον αυτών συγχέομεν. Καθ’ ότι όλαι αι ανωτέρω εορταί, βάσιν και θεμέλιον έχουσι την εν τω εβδόμω μηνί γενομένην σύλληψιν του Προδρόμου.

Ει δε και προβάλοι τινάς, διατί ο Ευαγγελιστής Λουκάς Ιερέα ονομάζει τον Ζαχαρίαν και όχι Αρχιερέα; αποκρινόμεθα, ότι ο Ιερεύς πλατυτέρως εκλαμβάνεται και επί του Αρχιερέως. Έτζι γαρ το Λευϊτικόν Ιερέα ονομάζει, τον Αρχιερέα Ααρών· «ελεύσεται (ο λεπρός) προς Ααρών τον Ιερέα» (Λευϊτ. ιγ’, 2). Και ο Δαβίδ προφητεύων περί του Αρχιερέως Χριστού, Ιερέα αυτόν καλεί· «Συ γάρ φησιν Ιερεύς εις τον αιώνα, κατά την τάξιν Μελχισεδέκ» (Ψαλ. ρθ’, 4). Ομοίως και ο Παύλος Ιερέα τον Χριστόν ονομάζει λέγων· «Και περισσότερον έτι κατάδηλόν εστιν, ει κατά την ομοιότητα Μελχισεδέκ ανίσταται Ιερεύς έτερος» (Εβρ. ζ’, 15). Όρα και εις τους Αριθμούς, και θέλεις ιδής τον Αρχιερέα Ααρών να ονομάζεται εις πάμπολλα μέρη Ιερεύς. Ούτω και ο Θεολόγος Γρηγόριος και ο Χρυσορρήμων, γράφοντες λόγους περί Ιερωσύνης, πλατυτέρως ενόουν την Ιερωσύνην, και επί της Αρχιερωσύνης λαμβανομένην.

Ήθελε δε απορήση τινάς, αν ο Γαβριήλ εφάνη εις τα δεξιά του θυσιαστηρίου του θυμιάματος και ευηγγέλισε τον Ζαχαρίαν, το δε θυσιαστήριον τούτο, ήτον έξω των Αγίων εν τη μέση Σκηνή. Λοιπόν ο Ζαχαρίας δεν εισήλθεν εις τα Άγια των Αγίων; Ημείς δε εις τούτο αποκρινόμεθα, ότι δεν είναι απίθανον να συνέδραμον και τα δύω. Και ο μεν Ζαχαρίας, ως Αρχιερεύς, εισήλθεν εις τα Άγια των Αγίων να θυμιάση με χρυσούν θυμιατήριον. Εν τω εισέρχεσθαι δε, ή και μετά το εξελθείν, εφάνη αυτώ έξωθεν ο Γαβριήλ εκ δεξιών του θυσιαστηρίου του θυμιάματος. Εκείνο δε οπού λέγουσί τινες, ότι εν τοις παρ’ Εβραίοις καταλόγοις των Αρχιερέων, ου γράφεται κανένας Αρχιερεύς, ονομαζόμενος Ζαχαρίας, τούτο ουδεμίαν δύναμιν έχει. Καθ’ ότι οι Εβραίοι πολλάκις αιχμαλωτισθέντες, και μάλιστα υπό Τίτου, απώλεσαν και τους καταλόγους των αρχιερέων τους, και τας γενεαλογίας των φυλών τους. Όρα και εις την σύλληψιν του Προδρόμου εν ταις υποσημειώσεσι κατά την εικοστήν τρίτην Σεπτεμβρίου.

*

Τη αυτή ημέρα ο Άγιος Μάρτυς Αβδαίος Επίσκοπος, εν ταις βασάνοις τελειούται.

Ράβδων ακάνθας Μάρτυς Αβδαίος φέρει,
Στεφθέντα τιμών ταις ακάνθαις Δεσπότην.

Ούτος ο Άγιος ήτον κατά τους χρόνους, Θεοδοσίου μεν του μικρού βασιλέως Ρωμαίων, Ισδιγέρδου δε βασιλέως, εν έτει υιβ’ [412]. Πιασθείς δε από τον αρχιμάγον, αναγκάσθη να προσκυνήση τον ήλιον και την φωτίαν. Όθεν επειδή δεν επείσθη, τύπτεται εις όλον το σώμα με ραβδία της ροδίας, γεμάτα όντα από ακάνθια, τόσον πολλά, ώστε οπού έγινεν ως νεκρός. Όθεν βασταζόμενος από τους δημίους, εφέρθη εις το οσπήτιόν του. Και μετά ολίγην ώραν, παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού (3).

(3) Σημείωσαι, ότι περιττώς γράφεται εδώ παρά τοις Μηναίοις η μνήμη και το δίστιχον του Μάρτυρος Σαρβήλου του λιθοβοληθέντος. Ταύτα γαρ προεγράφησαν κατά την τετάρτην του παρόντος. Ομοίως περιττώς γράφεται και η μνήμη και το δίστιχον της Αγίας Μάρτυρος Ραΐδος. Αύτη γαρ εορτάζεται κατά την εικοστήν τρίτην του παρόντος Σεπτεμβρίου, ότε και το Συναξάριον αυτής γράφεται.

*

Μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Μεδίμνου, Ουρβανού, Θεοδώρου, και των συν αυτοίς ογδοήκοντα Ιερέων άμα και Λευϊτών (ήτοι Διακόνων) κατά την θάλασσαν εν πλοίω πυρποληθέντων και τελειωθέντων.

Εις τον Μέδιμνον.

Ύδωρ διελθών ψαλμικώς και πυρ άμα,
Λέγει Μέδιμνος· εις αναψυχήν φθάνω.

Εις τον Ουρβανόν και Θεόδωρον.

Συν Ουρβανώ δε και Θεόδωρος μέγας,
Άθλον τον αυτόν εκτελεί τω Μεδίμνω.

Εις τους ογδοήκοντα Ιερείς και Λευΐτας.

Οκτάς δεκαπλή των καθιερωμένων,
Προς πυρ ύδωρ τε καρτερώς εκαρτέρει.

Ούτοι οι Άγιοι εδιώχθησαν εκ της Εκκλησίας υπό του κακόφρονος και Αρειανού Ουάλεντος του βασιλέως, εν έτει τξδ’ [364], και αφ’ ου υπέφερον πολλά βάσανα και τιμωρίας, τελευταίον εβάλθησαν μέσα εις καΐκιον ασαβούρωτον, το οποίον αφέθη εις το πέλαγος. Και όταν έφθασαν εις τον κόλπον τον καλούμενον Αστακινόν έστειλαν οι Αρειανοί μερικούς ομόφρονάς των ομού με βάρκαν, οίτινες έδωκαν φωτίαν εις το καΐκιον. Όθεν οι Άγιοι πολεμούντες με φωτίαν και νερόν εκάησαν μαζί με το καΐκιον, και εις τον βυθόν παρεδόθησαν. Και ούτως εν Κυρίω ετελειώθησαν (4).

(4) Σημείωσαι, ότι το διήγημα τούτο αναφέρει και ο Θεολόγος Γρηγόριος εν τω προς Ήρωνα τον φιλόσοφον λόγω, και καλλωπίζει τούτο με όλα τα κάλλη της ρητορικής ευγλωττίας του. Πλην ου λέγει τούτο ως περί πολλών πρεσβυτέρων, αλλ’ ως περί ενός. Και ο βουλόμενος αναγνώτω αυτό.

*

Μνήμη του Αγίου Αποστόλου Πέτρου του εν τω Αθήρα.

Πολλά χρεών τιμάν σε τον μέγαν Πέτρον,
Ως πολλά τιμήσαντα Χριστόν Δεσπότην.

Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.

Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Τῷ αὐτῷ μηνὶ Ε΄, μνήμη τοῦ Ἁγίου Προφήτου Ζαχαρίου τοῦ πατρὸς τοῦ Προδρόμου.

Θεῖον δι’ ἀμνὸν τοῦ Θεοῦ Ζαχαρίας,
Ὥσπερ τις ἀμνὸς σφάττεται Ναοῦ μέσον.

Πέμπτῃ Ζαχαρίαν δαπέδῳ σφάξαν παρὰ Νηοῦ.

Οὗτος, ἐπειδὴ παρρησίᾳ ἐκήρυττε τὴν Θεοτόκον Μαρίαν, ὅτι ἡ αὐτὴ εἶναι ὁμοῦ Μήτηρ καὶ Παρθένος· καὶ ἐπειδὴ ἐπρόσταξε τὴν Θεοτόκον, ἀφ’ οὗ ἐγέννησε τὸν Χριστόν, νὰ μὴν εὐγαίνῃ ἔξω ἀπὸ τὸν τόπον ἐκεῖνον, ὅστις ἦτον διωρισμένος ἐν τῷ Ναῷ νὰ στέκωνται αἱ παρθένοι (1)· καὶ πρὸς τούτοις, ἐπειδὴ ὁ υἱός του Ἰωάννης ἐζητεῖτο ἐν τῷ καιρῷ τῆς βρεφοκτονίας καὶ δὲν εὑρίσκετο, μὲ τὸ νὰ ἐκρύπτετο πέραν τοῦ Ἰορδάνου μέσα εἰς ἕνα σπήλαιον μαζὶ μὲ τὴν μητέρα του (2), διὰ ταῦτα, λέγω, τὰ τρία αἴτια, φονεύεται εἰς τὸ μέσον τοῦ θυσιαστηρίου ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους, κατὰ προσταγὴν τοῦ Ἡρώδου.

(1) Τοῦτο βεβαιοῖ ὁ Μέγας Βασίλειος ἐν τῷ εἰς τὴν Χριστοῦ γέννησιν λόγῳ αὐτοῦ, λέγων· «Λόγος γάρ τίς ἐστι, καὶ οὗτος ἐκ παραδόσεως εἰς ἡμᾶς ἀφιγμένος, ὅτι ὁ Ζαχαρίας ἐν τῇ τῶν παρθένων χώρᾳ τὴν Μαρίαν κατατάξας μετὰ τὴν τοῦ Κυρίου κύησιν, ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων κατεφονεύθη μεταξὺ τοῦ Ναοῦ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου, ἐγκληθεὶς ὑπὸ τοῦ λαοῦ, ὡς διὰ τούτου κατασκευάζων τὸ παράδοξον ἐκεῖνο καὶ πολυΰμνητον σημεῖον, Παρθένον γεννήσασαν, καὶ τὴν παρθενίαν μὴ διαφθείρασαν». Τοῦτο τὸ ἴδιον βεβαιοῖ καὶ ὁ Νικηφόρος εἰς τὸ δεύτερον βιβλίον τῆς Ἱστορίας του, φέρων τὸν Ἱππόλυτον μάρτυρα. Ὅθεν καὶ θῦμα τῆς παρθενίας φημίζεται ὁ θεῖος οὗτος Ζαχαρίας, ὁ μισηθεὶς ὑπὸ πάντων τῶν ἱερέων, διὰ τὸ κηρύττειν τὴν παρουσίαν τοῦ Μεσσίου. Ἐπειδὴ ἔλεγε· «Καὶ σὺ παιδίον Προφήτης ὑψίστου κληθήσῃ» κτ. (σελ. 267 τῆς Δωδεκαβίβλου). Σημείωσαι, ὅτι εἰς τὸν Ἅγιον τοῦτον Ζαχαρίαν λόγον πανηγυρικὸν ἔχει Κοσμᾶς Βεστίτωρ, σῳζόμενον ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Παντοκράτορος, καὶ ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου, οὗ ἡ ἀρχή· «Ὡς χρυσοῦν θυμιατήριον». Ὁ αὐτὸς εἰς τὸν αὐτόν, οὗ ἡ ἀρχή· «Μῦστα τῶν ἀρρήτων ἱερουργημάτων». (Σῴζεται ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου Μονῇ, ἐν τῇ τοῦ Βατοπαιδίου καὶ τῇ τῶν Ἰβήρων, καὶ πρὸ αὐτῶν ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ.)

(2) Τοῦτο βεβαιοῖ ὁ ιγ΄ Κανὼν τοῦ Ἁγίου Πέτρου Ἀλεξανδρείας: «Ὁ αἱμοβόρος Ἡρώδης τὸ πρὸ Χριστοῦ γεννηθὲν ἕτερον παιδίον (ἤτοι τὸν Ἰωάννην) ζητήσας ἀποκτεῖναι καὶ μὴ εὑρών, τὸν πατέρα αὐτοῦ Ζαχαρίαν ἐφόνευσε μεταξὺ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου, ἐκφυγόντος τοῦ παιδὸς μετὰ τῆς μητρὸς Ἐλισάβετ». Ποῦ δὲ εὑρέθη τὸ λείψανον τοῦ προφήτου τούτου Ζαχαρίου, ὅρα κατὰ τὴν ἑνδεκάτην τοῦ Φευρουαρίου. Ὅτι δὲ ὁ Ζαχαρίας οὗτος ἦτον Ἀρχιερεύς, βεβαιοῦσιν ὁ Χρυσόστομος, ὁ Αὐγουστῖνος, ὁ Ἀμβρόσιος, ὁ Θεοφύλακτος, καὶ ὁ Θεοδώρητος. Μαρτυρεῖ δὲ καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ λέγουσα, ὅτι νὰ μὴ εὑρίσκεται ἄνθρωπος μέσα εἰς τὴν Σκηνήν, ὅταν ἐξιλάσεται ὁ Ἀρχιερεύς. «Καὶ πᾶς ἄνθρωπος (δῆλον δὲ ἐκ τούτου ὅτι οὐδὲ ἱερεύς) οὐκ ἔσται ἐν τῇ Σκηνῇ τοῦ Μαρτυρίου, εἰσπορευομένου αὐτοῦ ἐξιλάσασθαι ἐν τῷ Ἁγίῳ, ἕως ἂν ἐξέλθῃ» (Λευϊτικ. ις΄, 17). Τοῦτο δὲ εἶναι σύμφωνον μὲ ἐκεῖνο, ὁποῦ διηγεῖται ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς, περὶ τοῦ Ζαχαρίου, ὅτι «Καὶ πᾶν τὸ πλῆθος τοῦ λαοῦ ἦν προσευχόμενον ἔξω τῇ ὥρᾳ τοῦ θυμιάματος». Τὸ ἀνωτέρω ῥητὸν τῆς Γραφῆς μεταχειρίζεται καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος, καὶ ἀποδεικνύει, ὅτι ὁ Ζαχαρίας ἦν Ἀρχιερεύς, καὶ ὅτε εἰσελήλυθεν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ἦτον ὁ καιρὸς τῆς Σκηνοπηγίας, ἥτις ἐτελεῖτο κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα, τὸν Σεπτέμβριον δηλαδή. Τοῦτο συμμαρτυρεῖ καὶ ὁ Θεοδώρητος· «Δῆλον ἐντεῦθεν, ὡς ἐκτὸς τοῦ καταπετάσματος τὸ θυσιαστήριον τοῦ θυμιάματος ἔκειτο. Οὐ γὰρ ἄν, εἴπερ ἔνδον ἦν, εἰς τὸ πυρεῖον τοὺς ἄνθρακας λαβεῖν ἐκελεύσθη, καὶ τούτῳ εἴσω τοῦ καταπετάσματος ἐμβαλεῖν τὸ θυμίαμα». Ἐδίδαξε δὲ τοῦτο ἡμᾶς καὶ ὁ μακάριος Λουκᾶς, τὰ κατὰ τὸν Ζαχαρίαν διηγούμενος, τὸν Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ πατέρα. Κατὰ τοῦτον γὰρ τὸν καιρόν (ἤτοι τῆς Σκηνοπηγίας, τῆς κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα, δηλαδὴ τὸν Σεπτέμβριον τελουμένης, ὡς εἴπομεν) κᾀκεῖνος εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων εἰσελήλυθε, καὶ τῆς ἀγγελικῆς ὀπτασίας ἀπήλαυσε. Τοῦτο τὸ ἴδιον φρόνημα ἔχει καὶ ὅλη ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ὅτι δηλαδὴ ὁ Ζαχαρίας ἦτον Ἀρχιερεύς, καὶ ὅτι κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ Σεπτεμβρίου, ὅτε ἐτελεῖτο ἡ Σκηνοπηγία, εὐηγγελίσθη. Διὸ καὶ κατὰ τὴν εἰκοστὴν τρίτην τοῦ Σεπτεμβρίου, ἑορτάζει τὴν τοῦ υἱοῦ του Προδρόμου σύλληψιν. Ἀκολούθως δέ, ἑορτάζει καὶ τὴν Γέννησιν τοῦ αὐτοῦ Προδρόμου κατὰ τὴν εἰκοστὴν τετάρτην τοῦ Ἰουνίου, μετὰ παρέλευσιν δηλαδὴ ἐννέα ὁλοκλήρων μηνῶν. Ἐντεῦθεν ἀκολούθως τῇ συλλήψει τοῦ Προδρόμου, ἑορτάζει καὶ τὴν σύλληψιν τοῦ Θεοῦ Λόγου κατὰ τὴν εἰκοστὴν πέμπτην Μαρτίου, μετὰ ἓξ μῆνας δηλαδὴ τῆς τοῦ Προδρόμου συλλήψεως, ὅτε εὐηγγελίσθη ἡ Θεοτόκος. Ἀκολούθως δὲ τῇ τοῦ Θεοῦ Λόγου συλλήψει, ἑορτάζει καὶ τὴν αὐτοῦ Γέννησιν κατὰ τὴν εἰκοστὴν πέμπτην τοῦ Δεκεμβρίου. Ἀκολούθως δὲ τῇ τοῦ Θεοῦ Λόγου γεννήσει, ἑορτάζει καὶ τὴν Ὑπαπαντὴν μετὰ τεσσαράκοντα ἡμέρας. Ὅθεν ἐὰν δώσωμεν (ὡς λέγουσί τινες) ὅτι ὁ Ζαχαρίας δὲν ἦτον Ἀρχιερεύς, καὶ δὲν εὐηγγελίσθη κατὰ τὸν ἕβδομον μῆνα, ἀνατρέπομεν τὴν ἀνωτέρω τάξιν τῶν Δεσποτικῶν ἑορτῶν, καὶ ὅλον τὸν κύκλον αὐτῶν συγχέομεν. Καθ’ ὅτι ὅλαι αἱ ἀνωτέρω ἑορταί, βάσιν καὶ θεμέλιον ἔχουσι τὴν ἐν τῷ ἑβδόμῳ μηνὶ γενομένην σύλληψιν τοῦ Προδρόμου.

Εἰ δὲ καὶ προβάλοι τινάς, διατί ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς Ἱερέα ὀνομάζει τὸν Ζαχαρίαν καὶ ὄχι Ἀρχιερέα; ἀποκρινόμεθα, ὅτι ὁ Ἱερεὺς πλατυτέρως ἐκλαμβάνεται καὶ ἐπὶ τοῦ Ἀρχιερέως. Ἔτζι γὰρ τὸ Λευϊτικὸν Ἱερέα ὀνομάζει, τὸν Ἀρχιερέα Ἀαρών· «ἐλεύσεται (ὁ λεπρὸς) πρὸς Ἀαρὼν τὸν Ἱερέα» (Λευϊτ. ιγ΄, 2). Καὶ ὁ Δαβὶδ προφητεύων περὶ τοῦ Ἀρχιερέως Χριστοῦ, Ἱερέα αὐτὸν καλεῖ· «Σὺ γάρ φησιν Ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα, κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ» (Ψαλ. ρθ΄, 4). Ὁμοίως καὶ ὁ Παῦλος Ἱερέα τὸν Χριστὸν ὀνομάζει λέγων· «Καὶ περισσότερον ἔτι κατάδηλόν ἐστιν, εἰ κατὰ τὴν ὁμοιότητα Μελχισεδὲκ ἀνίσταται Ἱερεὺς ἕτερος» (Ἑβρ. ζ΄, 15). Ὅρα καὶ εἰς τοὺς Ἀριθμούς, καὶ θέλεις ἰδῇς τὸν Ἀρχιερέα Ἀαρὼν νὰ ὀνομάζεται εἰς πάμπολλα μέρη Ἱερεύς. Οὕτω καὶ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος καὶ ὁ Χρυσορρήμων, γράφοντες λόγους περὶ Ἱερωσύνης, πλατυτέρως ἐνόουν τὴν Ἱερωσύνην, καὶ ἐπὶ τῆς Ἀρχιερωσύνης λαμβανομένην.

Ἤθελε δὲ ἀπορήσῃ τινάς, ἂν ὁ Γαβριὴλ ἐφάνη εἰς τὰ δεξιὰ τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ θυμιάματος καὶ εὐηγγέλισε τὸν Ζαχαρίαν, τὸ δὲ θυσιαστήριον τοῦτο, ἦτον ἔξω τῶν Ἁγίων ἐν τῇ μέσῃ Σκηνῇ. Λοιπὸν ὁ Ζαχαρίας δὲν εἰσῆλθεν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων; Ἡμεῖς δὲ εἰς τοῦτο ἀποκρινόμεθα, ὅτι δὲν εἶναι ἀπίθανον νὰ συνέδραμον καὶ τὰ δύω. Καὶ ὁ μὲν Ζαχαρίας, ὡς Ἀρχιερεύς, εἰσῆλθεν εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων νὰ θυμιάσῃ μὲ χρυσοῦν θυμιατήριον. Ἐν τῷ εἰσέρχεσθαι δέ, ἢ καὶ μετὰ τὸ ἐξελθεῖν, ἐφάνη αὐτῷ ἔξωθεν ὁ Γαβριὴλ ἐκ δεξιῶν τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ θυμιάματος. Ἐκεῖνο δὲ ὁποῦ λέγουσί τινες, ὅτι ἐν τοῖς παρ’ Ἑβραίοις καταλόγοις τῶν Ἀρχιερέων, οὐ γράφεται κᾀνένας Ἀρχιερεύς, ὀνομαζόμενος Ζαχαρίας, τοῦτο οὐδεμίαν δύναμιν ἔχει. Καθ’ ὅτι οἱ Ἑβραῖοι πολλάκις αἰχμαλωτισθέντες, καὶ μάλιστα ὑπὸ Τίτου, ἀπώλεσαν καὶ τοὺς καταλόγους τῶν ἀρχιερέων τους, καὶ τὰς γενεαλογίας τῶν φυλῶν τους. Ὅρα καὶ εἰς τὴν σύλληψιν τοῦ Προδρόμου ἐν ταῖς ὑποσημειώσεσι κατὰ τὴν εἰκοστὴν τρίτην Σεπτεμβρίου.

*

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Μάρτυς Ἀβδαῖος Ἐπίσκοπος, ἐν ταῖς βασάνοις τελειοῦται.

Ῥάβδων ἀκάνθας Μάρτυς Ἀβδαῖος φέρει,
Στεφθέντα τιμῶν ταῖς ἀκάνθαις Δεσπότην.

Οὗτος ὁ Ἅγιος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους, Θεοδοσίου μὲν τοῦ μικροῦ βασιλέως Ῥωμαίων, Ἰσδιγέρδου δὲ βασιλέως, ἐν ἔτει υιβ΄ [412]. Πιασθεὶς δὲ ἀπὸ τὸν ἀρχιμάγον, ἀναγκάσθη νὰ προσκυνήσῃ τὸν ἥλιον καὶ τὴν φωτίαν. Ὅθεν ἐπειδὴ δὲν ἐπείσθη, τύπτεται εἰς ὅλον τὸ σῶμα μὲ ῥαβδία τῆς ῥοδίας, γεμάτα ὄντα ἀπὸ ἀκάνθια, τόσον πολλά, ὥστε ὁποῦ ἔγινεν ὡς νεκρός. Ὅθεν βασταζόμενος ἀπὸ τοὺς δημίους, ἐφέρθη εἰς τὸ ὁσπήτιόν του. Καὶ μετὰ ὀλίγην ὥραν, παρέδωκε τὴν ψυχήν του εἰς χεῖρας Θεοῦ (3).

(3) Σημείωσαι, ὅτι περιττῶς γράφεται ἐδῶ παρὰ τοῖς Μηναίοις ἡ μνήμη καὶ τὸ δίστιχον τοῦ Μάρτυρος Σαρβήλου τοῦ λιθοβοληθέντος. Ταῦτα γὰρ προεγράφησαν κατὰ τὴν τετάρτην τοῦ παρόντος. Ὁμοίως περιττῶς γράφεται καὶ ἡ μνήμη καὶ τὸ δίστιχον τῆς Ἁγίας Μάρτυρος Ῥαΐδος. Αὕτη γὰρ ἑορτάζεται κατὰ τὴν εἰκοστὴν τρίτην τοῦ παρόντος Σεπτεμβρίου, ὅτε καὶ τὸ Συναξάριον αὐτῆς γράφεται.

*

Μνήμη τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Μεδίμνου, Οὐρβανοῦ, Θεοδώρου, καὶ τῶν σὺν αὐτοῖς ὀγδοήκοντα Ἱερέων ἅμα καὶ Λευϊτῶν (ἤτοι Διακόνων) κατὰ τὴν θάλασσαν ἐν πλοίῳ πυρποληθέντων καὶ τελειωθέντων.

Εἰς τὸν Μέδιμνον.

Ὕδωρ διελθὼν ψαλμικῶς καὶ πῦρ ἅμα,
Λέγει Μέδιμνος· εἰς ἀναψυχὴν φθάνω.

Εἰς τὸν Οὐρβανὸν καὶ Θεόδωρον.

Σὺν Οὐρβανῷ δὲ καὶ Θεόδωρος μέγας,
Ἆθλον τὸν αὐτὸν ἐκτελεῖ τῷ Μεδίμνῳ.

Εἰς τοὺς ὀγδοήκοντα Ἱερεῖς καὶ Λευΐτας.

Ὀκτὰς δεκαπλῆ τῶν καθιερωμένων,
Πρὸς πῦρ ὕδωρ τε καρτερῶς ἐκαρτέρει.

Οὗτοι οἱ Ἅγιοι ἐδιώχθησαν ἐκ τῆς Ἐκκλησίας ὑπὸ τοῦ κακόφρονος καὶ Ἀρειανοῦ Οὐάλεντος τοῦ βασιλέως, ἐν ἔτει τξδ΄ [364], καὶ ἀφ’ οὗ ὑπέφερον πολλὰ βάσανα καὶ τιμωρίας, τελευταῖον ἐβάλθησαν μέσα εἰς καΐκιον ἀσαβούρωτον, τὸ ὁποῖον ἀφέθη εἰς τὸ πέλαγος. Καὶ ὅταν ἔφθασαν εἰς τὸν κόλπον τὸν καλούμενον Ἀστακινὸν ἔστειλαν οἱ Ἀρειανοὶ μερικοὺς ὁμόφρονάς των ὁμοῦ μὲ βάρκαν, οἵτινες ἔδωκαν φωτίαν εἰς τὸ καΐκιον. Ὅθεν οἱ Ἅγιοι πολεμοῦντες μὲ φωτίαν καὶ νερὸν ἐκάησαν μαζὶ μὲ τὸ καΐκιον, καὶ εἰς τὸν βυθὸν παρεδόθησαν. Καὶ οὕτως ἐν Κυρίῳ ἐτελειώθησαν (4).

(4) Σημείωσαι, ὅτι τὸ διήγημα τοῦτο ἀναφέρει καὶ ὁ Θεολόγος Γρηγόριος ἐν τῷ πρὸς Ἥρωνα τὸν φιλόσοφον λόγῳ, καὶ καλλωπίζει τοῦτο μὲ ὅλα τὰ κάλλη τῆς ῥητορικῆς εὐγλωττίας του. Πλὴν οὐ λέγει τοῦτο ὡς περὶ πολλῶν πρεσβυτέρων, ἀλλ’ ὡς περὶ ἑνός. Καὶ ὁ βουλόμενος ἀναγνώτω αὐτό.

*

Μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Πέτρου τοῦ ἐν τῷ Ἀθήρᾳ.

Πολλὰ χρεὼν τιμᾶν σε τὸν μέγαν Πέτρον,
Ὡς πολλὰ τιμήσαντα Χριστὸν Δεσπότην.

Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Α’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Των Αγίων Ζαχαρίου του Προφήτου και πατρός του Προδρόμου, Αβδαίου Επισκόπου, Μεδίμνου, Ουρβανού κ.ά.