Αν θέλετε πολυτονικό κείμενο, πατήστε εδώ

Τω αυτώ μηνί Ε’, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Σάββα (1) του Ηγιασμένου.

Ψυχήν όπισθεν του Θεού κολλών πάλαι,
Έμπροσθεν αυτού νυν παρίσταται Σάββας.

Θεσπεσίοιο πόλου πέμπτη Σάββα εντός εσήχθης.

Ούτος ο Άγιος υπήρχε κατά τους χρόνους του μεγάλου Ιουστινιανού, εν έτει φκζ’ [527], καταγόμενος από την χώραν των Καππαδοκών εκ του χωρίου του καλουμένου Μουταλάσκη, υιός γονέων ευσεβών Ιωάννου και Σοφίας. Ευθύς λοιπόν κατά την αρχήν της ζωής του, έτρεξεν εις την των Μοναχών πολιτείαν, και εμβήκεν εις ένα Μοναστήριον Φλαβιαναίς ονομαζόμενον. Τόσον δε εγκρατής έγινεν ο αοίδιμος από την νεαράν του ηλικίαν, ώστε οπού, βλέπωντας μίαν φοράν ένα μήλον εις τον κήπον, και επιθυμήσας δια να το φάγη, επήρε μόνον αυτό εις τας χείρας και είπεν. Ωραίος ήτον εις όρασιν και καλός εις βρώσιν ο εμέ θανατώσας καρπός. Έπειτα έρριψε το μήλον κατά γης, και κατεπάτησεν αυτό με τους πόδας του. Και από τότε έβαλεν όρον και απόφασιν εις τον εαυτόν του, να μη φάγη μήλον εις όλην του την ζωήν. Και εις φούρνον δε αναμμένον μίαν φοράν εμβαίνωντας ο Άγιος, ευγήκεν αβλαβής, χωρίς να εγγίξη τελείως το πυρ ούτε εις αυτά τα φορέματά του. Κατά δε τον δέκατον έκτον χρόνον της ηλικίας του, επήγεν ο Όσιος εις τον μέγαν Ευθύμιον, και από αυτόν επέμφθη εις το Κοινόβιον του Αγίου Θεοκτίστου (2) διατί ήτον αγένειος. Εκεί λοιπόν διατρίβων ο θείος Σάββας ελάμβανε πολλήν ωφέλειαν από όλους τους αδελφούς. Επειδή και εμιμείτο του καθ’ ενός την αρετήν και την θεοφιλή πολιτείαν. Όθεν δια την αιτίαν ταύτην ωνόμαζεν αυτόν ο μέγας Ευθύμιος, Παιδαριογέροντα.

Αφ’ ου δε επέρασαν χρόνοι ικανοί έπερνεν αυτόν ο Ευθύμιος μαζί του, όταν επήγαινεν εις την ησυχίαν κατά τον καιρόν της μεγάλης τεσσαρακοστής. Όσον δε αύξανεν η ηλικία του, τόσον αύξανε και η αρετή του. Όθεν και έλαβε παρά Κυρίου των θαυμάτων την χάριν. Δια τούτο και πολλά θαυμάσια ετέλεσεν ο τρισόλβιος. Εις ανύδρους γαρ τόπους νερόν εξήγαγε δια προσευχής του. Έγινε δε και πολλών Μοναχών καθηγητής και Ηγούμενος. Και δύω φοραίς εστάλθη πρέσβης εις Κωνσταντινούπολιν, προσελθών εις τους τότε βασιλείς, δηλαδή εις τον Αναστάσιον πρώτον τον εν έτει υϞα’ [491] βασιλεύσαντα, και εις τον Ιουστινιανόν ύστερον, παρακινηθείς εις τούτο από τους κατά καιρόν Πατριάρχας των Ιεροσολύμων δια υποθέσεις αναγκαίας. Φθάσας λοιπόν εις το άκρον της κατά Χριστόν ηλικίας, και γενόμενος χρόνων εννενήκοντα τεσσάρων, προς Κύριον εξεδήμησε. (Τον κατά πλάτος Βίον τούτου όρα εις τον Παράδεισον (3).)

(1) Λέγει ο Θεοδώρητος εν αριθμώ δευτέρω της Φιλοθέου Ιστορίας, ότι Σάββας είναι όνομα συριακόν, και εις την ελληνικήν γλώσσαν θέλει να ειπή, πρεσβύτης, ήτοι γέρωντας.

(2) Ούτος εορτάζεται κατά την τρίτην του Σεπτεμβρίου.

(3) Τον Βίον τούτου συνέγραψεν ελληνιστί ο Μεταφραστής, ου η αρχή· «Ουδέν ούτω κινήσαι ψυχήν». (Σώζεται εν τη Μεγίστη Λαύρα, εν τη των Ιβήρων Μονή και εν άλλαις.)

*

Τη αυτή ημέρα μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Αναστασίου.

Αναστάσιε πυρ λαβών Θεού Λόγου,
Προύδωκας εχθροίς σαυτόν ευθύς τεθνάναι.

Ούτος ο Άγιος Αναστάσιος, βλέπωντας μίαν φοράν τους Αγίους Μάρτυρας του Χριστού να τιμωρούνται από τους Έλληνας, και να κατακόπτωνται καθ’ όλα τα μέλη του σώματός των, δια την πίστιν και ομολογίαν του Χριστού, έλαβε ζήλον θείον εις την καρδίαν του. Και επειδή ήτον Χριστιανός, και εστοχάζετο τα άρρητα εκείνα αγαθά, οπού είναι ετοιμασμένα δια τους Μάρτυρας, δια τούτο επεθύμησε να αγωνισθή και αυτός τον ίσον δρόμον του μαρτυρίου, ίνα και των ίσων στεφάνων αξιωθή. Και λοιπόν μίαν ημέραν εθερμάνθη έσωθεν η καρδία του από την αγάπην του μαρτυρίου, και σημειώσας όλον το σώμα του με τον τύπον του τιμίου Σταυρού, επήγεν αυτοκάλεστος εις το μαρτύριον. Και σταθείς εις το μέσον του κριτηρίου, με μεγάλην φωνήν ανεβόησεν εκείνο το του Ησαΐου. «Εμφανής εγενήθην τοις εμέ μη επερωτώσιν. Ευρέθην τοις εμέ μη ζητούσιν» (Ησ. ξε’ 1). Επειδή δε όλοι εθεώρησαν εις αυτόν, είπεν ο Μάρτυς προς αυτούς. Ακούσατε όλοι εσείς οι υπηρέται του Διαβόλου. Εγώ είμαι Χριστιανός, και πιστεύω εις τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν. Τα δε είδωλά σας, και τους αυτά προσκυνούντας, αναθεματίζω και αποστρέφομαι. Οι δε Έλληνες βλέποντες την παρρησίαν ταύτην, εξεπλάγησαν. Και ευθύς εκδύσαντες αυτόν, τον έδειραν δυνατά, λέγοντες. Αυτήν μεν την τιμωρίαν εποιήσαμεν εις εσένα δια την αδιαντροπίαν και αυθάδειάν σου. Διατί δε πιστεύεις εις τον Χριστόν, θέλει κοπή η κεφαλή σου, και θέλει ριφθή το σώμα σου εις τα οψάρια και ερπετά δια να το φάγουν. Όθεν ευθύς πέρνοντες οι θηριώδεις τον Άγιον, απεκεφάλισαν αυτόν. Και πηγαίνοντες δια πλοιαρίου ολίγον μακράν από την γην, έρριψαν το σώμα του εις την θάλασσαν.

*

Ο Όσιος Γράτος εν ειρήνη τελειούται.

Ηλπίζετο ζων Άγγελος πεφυκέναι,
Αλλ’ εκθανών άνθρωπος ηλέγχθη Γράτος.

*

Ο Άγιος Μάρτυς Διογένης, λιθοβοληθείς, τελειούται.

Χαίρων υπ’ ανδρών ενδιδύσκεται πλάνων,
Χιτώνα Μάρτυς λάϊνον Διογένης.

*

Ο Άγιος Μάρτυς Αβέρκιος ξίφει τελειούται.

Έπαθλον Αβερκίω της τομής μέγα,
Ου γαρ κότινος (ήτοι αγριελαία), ουρανός δε το στέφος.

*

Ο Όσιος Νόννος εν ειρήνη τελειούται.

Φυγόντα Νόννον αντικειμένου πέδην,
Πεδούσι νεκρόν κείμενον ταις κειρίαις.

*

Μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Νεκταρίου, του εν τω κελλίω του Ιάγαρι κειμένω κατά τας Καρεάς του Άθω ασκήσαντος, εν έτει ͵αυο’ [1470].

Ο Νεκτάριος πικρίαν πιών βίου,
Νέκταρ πίνει νυν αμβροσίας της άνω (4).

(4) Τον Βίον τούτου όρα εις το Νέον Εκλόγιον.

*

Ο Όσιος Φιλόθεος ο Καρεώτης, ο χρηματίσας πνευματικός Πατήρ του ανωτέρω Νεκταρίου, ο και προορατικού χαρίσματος ηξιωμένος, εν ειρήνη τελειούται.

Φιλών Θεόν συ Φιλόθεε τρισμάκαρ,
Θεού προσώπω νυν παρίστασαι άνω.

 *

Οι Άγιοι Οσιομάρτυρες οι εν τοις κελλίοις του Άθω κατοικούντες, οι τους λατινόφρονας ελέγξαντες, τον βασιλέα φημί Μιχαήλ, και τον Πατριάρχην Βέκκον. Ο μεν πρώτος απηγχονίσθη. Οι δε λοιποί, ξίφει ετελειώθησαν (5).

Τη των Οσίων πληθύϊ γνώμη μία,
Υπέρ πατρώων δογμάτων τεθνηκέναι.

(5) Περί των Οσιομαρτύρων τούτων όρα εις την φυλλάδα των του Όρους Αγίων Πατέρων.

Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.

Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Τῷ αὐτῷ μηνὶ Ε΄, μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Σάββα (1) τοῦ Ἡγιασμένου.

Ψυχὴν ὄπισθεν τοῦ Θεοῦ κολλῶν πάλαι,
Ἔμπροσθεν αὐτοῦ νῦν παρίσταται Σάββας.

Θεσπεσίοιο πόλου πέμπτῃ Σάββα ἐντὸς ἐσήχθης.

Οὗτος ὁ Ἅγιος ὑπῆρχε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ μεγάλου Ἰουστινιανοῦ, ἐν ἔτει φκζ΄ [527], καταγόμενος ἀπὸ τὴν χώραν τῶν Καππαδοκῶν ἐκ τοῦ χωρίου τοῦ καλουμένου Μουταλάσκη, υἱὸς γονέων εὐσεβῶν Ἰωάννου καὶ Σοφίας. Εὐθὺς λοιπὸν κατὰ τὴν ἀρχὴν τῆς ζωῆς του, ἔτρεξεν εἰς τὴν τῶν Μοναχῶν πολιτείαν, καὶ ἐμβῆκεν εἰς ἕνα Μοναστήριον Φλαβιαναῖς ὀνομαζόμενον. Τόσον δὲ ἐγκρατὴς ἔγινεν ὁ ἀοίδιμος ἀπὸ τὴν νεαράν του ἡλικίαν, ὥστε ὁποῦ, βλέπωντας μίαν φορὰν ἕνα μῆλον εἰς τὸν κῆπον, καὶ ἐπιθυμήσας διὰ νὰ τὸ φάγῃ, ἐπῆρε μόνον αὐτὸ εἰς τὰς χεῖρας καὶ εἶπεν. Ὡραῖος ἦτον εἰς ὅρασιν καὶ καλὸς εἰς βρῶσιν ὁ ἐμὲ θανατώσας καρπός. Ἔπειτα ἔρριψε τὸ μῆλον κατὰ γῆς, καὶ κατεπάτησεν αὐτὸ μὲ τοὺς πόδας του. Καὶ ἀπὸ τότε ἔβαλεν ὅρον καὶ ἀπόφασιν εἰς τὸν ἑαυτόν του, νὰ μὴ φάγῃ μῆλον εἰς ὅλην του τὴν ζωήν. Καὶ εἰς φοῦρνον δὲ ἀναμμένον μίαν φορὰν ἐμβαίνωντας ὁ Ἅγιος, εὐγῆκεν ἀβλαβής, χωρὶς νὰ ἐγγίξῃ τελείως τὸ πῦρ οὔτε εἰς αὐτὰ τὰ φορέματά του. Κατὰ δὲ τὸν δέκατον ἕκτον χρόνον τῆς ἡλικίας του, ἐπῆγεν ὁ Ὅσιος εἰς τὸν μέγαν Εὐθύμιον, καὶ ἀπὸ αὐτὸν ἐπέμφθη εἰς τὸ Κοινόβιον τοῦ Ἁγίου Θεοκτίστου (2) διατὶ ἦτον ἀγένειος. Ἐκεῖ λοιπὸν διατρίβων ὁ θεῖος Σάββας ἐλάμβανε πολλὴν ὠφέλειαν ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀδελφούς. Ἐπειδὴ καὶ ἐμιμεῖτο τοῦ καθ’ ἑνὸς τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν θεοφιλῆ πολιτείαν. Ὅθεν διὰ τὴν αἰτίαν ταύτην ὠνόμαζεν αὐτὸν ὁ μέγας Εὐθύμιος, Παιδαριογέροντα.

Ἀφ’ οὗ δὲ ἐπέρασαν χρόνοι ἱκανοὶ ἔπερνεν αὐτὸν ὁ Εὐθύμιος μαζί του, ὅταν ἐπήγαινεν εἰς τὴν ἡσυχίαν κατὰ τὸν καιρὸν τῆς μεγάλης τεσσαρακοστῆς. Ὅσον δὲ αὔξανεν ἡ ἡλικία του, τόσον αὔξανε καὶ ἡ ἀρετή του. Ὅθεν καὶ ἔλαβε παρὰ Κυρίου τῶν θαυμάτων τὴν χάριν. Διὰ τοῦτο καὶ πολλὰ θαυμάσια ἐτέλεσεν ὁ τρισόλβιος. Εἰς ἀνύδρους γὰρ τόπους νερὸν ἐξήγαγε διὰ προσευχῆς του. Ἔγινε δὲ καὶ πολλῶν Μοναχῶν καθηγητὴς καὶ Ἡγούμενος. Καὶ δύω φοραῖς ἐστάλθη πρέσβης εἰς Κωνσταντινούπολιν, προσελθὼν εἰς τοὺς τότε βασιλεῖς, δηλαδὴ εἰς τὸν Ἀναστάσιον πρῶτον τὸν ἐν ἔτει υϞα΄ [491] βασιλεύσαντα, καὶ εἰς τὸν Ἰουστινιανὸν ὕστερον, παρακινηθεὶς εἰς τοῦτο ἀπὸ τοὺς κατὰ καιρὸν Πατριάρχας τῶν Ἱεροσολύμων διὰ ὑποθέσεις ἀναγκαίας. Φθάσας λοιπὸν εἰς τὸ ἄκρον τῆς κατὰ Χριστὸν ἡλικίας, καὶ γενόμενος χρόνων ἐννενήκοντα τεσσάρων, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησε. (Τὸν κατὰ πλάτος Βίον τούτου ὅρα εἰς τὸν Παράδεισον (3).)

(1) Λέγει ὁ Θεοδώρητος ἐν ἀριθμῷ δευτέρῳ τῆς Φιλοθέου Ἱστορίας, ὅτι Σάββας εἶναι ὄνομα συριακόν, καὶ εἰς τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν θέλει νὰ εἰπῇ, πρεσβύτης, ἤτοι γέρωντας.

(2) Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν τρίτην τοῦ Σεπτεμβρίου.

(3) Τὸν Βίον τούτου συνέγραψεν ἑλληνιστὶ ὁ Μεταφραστής, οὗ ἡ ἀρχή· «Οὐδὲν οὕτω κινῆσαι ψυχήν». (Σῴζεται ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων Μονῇ καὶ ἐν ἄλλαις.)

*

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Ἀναστασίου.

Ἀναστάσιε πῦρ λαβὼν Θεοῦ Λόγου,
Προὔδωκας ἐχθροῖς σαυτὸν εὐθὺς τεθνάναι.

Οὗτος ὁ Ἅγιος Ἀναστάσιος, βλέπωντας μίαν φορὰν τοὺς Ἁγίους Μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ νὰ τιμωροῦνται ἀπὸ τοὺς Ἕλληνας, καὶ νὰ κατακόπτωνται καθ’ ὅλα τὰ μέλη τοῦ σώματός των, διὰ τὴν πίστιν καὶ ὁμολογίαν τοῦ Χριστοῦ, ἔλαβε ζῆλον θεῖον εἰς τὴν καρδίαν του. Καὶ ἐπειδὴ ἦτον Χριστιανός, καὶ ἐστοχάζετο τὰ ἄρρητα ἐκεῖνα ἀγαθά, ὁποῦ εἶναι ἑτοιμασμένα διὰ τοὺς Μάρτυρας, διὰ τοῦτο ἐπεθύμησε νὰ ἀγωνισθῇ καὶ αὐτὸς τὸν ἴσον δρόμον τοῦ μαρτυρίου, ἵνα καὶ τῶν ἴσων στεφάνων ἀξιωθῇ. Καὶ λοιπὸν μίαν ἡμέραν ἐθερμάνθη ἔσωθεν ἡ καρδία του ἀπὸ τὴν ἀγάπην τοῦ μαρτυρίου, καὶ σημειώσας ὅλον τὸ σῶμά του μὲ τὸν τύπον τοῦ τιμίου Σταυροῦ, ἐπῆγεν αὐτοκάλεστος εἰς τὸ μαρτύριον. Καὶ σταθεὶς εἰς τὸ μέσον τοῦ κριτηρίου, μὲ μεγάλην φωνὴν ἀνεβόησεν ἐκεῖνο τὸ τοῦ Ἡσαΐου. «Ἐμφανὴς ἐγενήθην τοῖς ἐμὲ μὴ ἐπερωτῶσιν. Εὑρέθην τοῖς ἐμὲ μὴ ζητοῦσιν» (Ἡσ. ξε΄ 1). Ἐπειδὴ δὲ ὅλοι ἐθεώρησαν εἰς αὐτόν, εἶπεν ὁ Μάρτυς πρὸς αὐτούς. Ἀκούσατε ὅλοι ἐσεῖς οἱ ὑπηρέται τοῦ Διαβόλου. Ἐγὼ εἶμαι Χριστιανός, καὶ πιστεύω εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Τὰ δὲ εἴδωλά σας, καὶ τοὺς αὐτὰ προσκυνοῦντας, ἀναθεματίζω καὶ ἀποστρέφομαι. Οἱ δὲ Ἕλληνες βλέποντες τὴν παρρησίαν ταύτην, ἐξεπλάγησαν. Καὶ εὐθὺς ἐκδύσαντες αὐτόν, τὸν ἔδειραν δυνατά, λέγοντες. Αὐτὴν μὲν τὴν τιμωρίαν ἐποιήσαμεν εἰς ἐσένα διὰ τὴν ἀδιαντροπίαν καὶ αὐθάδειάν σου. Διατὶ δὲ πιστεύεις εἰς τὸν Χριστόν, θέλει κοπῇ ἡ κεφαλή σου, καὶ θέλει ῥιφθῇ τὸ σῶμά σου εἰς τὰ ὀψάρια καὶ ἑρπετὰ διὰ νὰ τὸ φάγουν. Ὅθεν εὐθὺς πέρνοντες οἱ θηριώδεις τὸν Ἅγιον, ἀπεκεφάλισαν αὐτόν. Καὶ πηγαίνοντες διὰ πλοιαρίου ὀλίγον μακρὰν ἀπὸ τὴν γῆν, ἔρριψαν τὸ σῶμά του εἰς τὴν θάλασσαν.

*

Ὁ Ὅσιος Γράτος ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ἠλπίζετο ζῶν Ἄγγελος πεφυκέναι,
Ἀλλ’ ἐκθανὼν ἄνθρωπος ἠλέγχθη Γράτος.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Διογένης, λιθοβοληθείς, τελειοῦται.

Χαίρων ὑπ’ ἀνδρῶν ἐνδιδύσκεται πλάνων,
Χιτῶνα Μάρτυς λάϊνον Διογένης.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Ἀβέρκιος ξίφει τελειοῦται.

Ἔπαθλον Ἀβερκίῳ τῆς τομῆς μέγα,
Οὐ γὰρ κότινος (ἤτοι ἀγριελαία), οὐρανὸς δὲ τὸ στέφος.

*

Ὁ Ὅσιος Νόννος ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Φυγόντα Νόννον ἀντικειμένου πέδην,
Πεδοῦσι νεκρὸν κείμενον ταῖς κειρίαις.

*

Μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νεκταρίου, τοῦ ἐν τῷ κελλίῳ τοῦ Ἰάγαρι κειμένῳ κατὰ τὰς Καρεὰς τοῦ Ἄθω ἀσκήσαντος, ἐν ἔτει ͵αυο΄ [1470].

Ὁ Νεκτάριος πικρίαν πιὼν βίου,
Νέκταρ πίνει νῦν ἀμβροσίας τῆς ἄνω (4).

(4) Τὸν Βίον τούτου ὅρα εἰς τὸ Νέον Ἐκλόγιον.

*

Ὁ Ὅσιος Φιλόθεος ὁ Καρεώτης, ὁ χρηματίσας πνευματικὸς Πατὴρ τοῦ ἀνωτέρω Νεκταρίου, ὁ καὶ προορατικοῦ χαρίσματος ἠξιωμένος, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Φιλῶν Θεὸν σὺ Φιλόθεε τρισμάκαρ,
Θεοῦ προσώπῳ νῦν παρίστασαι ἄνω.

*

Οἱ Ἅγιοι Ὁσιομάρτυρες οἱ ἐν τοῖς κελλίοις τοῦ Ἄθω κατοικοῦντες, οἱ τοὺς λατινόφρονας ἐλέγξαντες, τὸν βασιλέα φημὶ Μιχαήλ, καὶ τὸν Πατριάρχην Βέκκον. Ὁ μὲν πρῶτος ἀπηγχονίσθη. Οἱ δὲ λοιποί, ξίφει ἐτελειώθησαν (5).

Τῇ τῶν Ὁσίων πληθύϊ γνώμη μία,
Ὑπὲρ πατρώων δογμάτων τεθνηκέναι.

(5) Περὶ τῶν Ὁσιομαρτύρων τούτων ὅρα εἰς τὴν φυλλάδα τῶν τοῦ Ὄρους Ἁγίων Πατέρων.

 Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Α’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Των Αγίων Σάββα, Αναστασίου, Γράτσου, Διογένους κ.ά.