Αν θέλετε πολυτονικό κείμενο, πατήστε εδώ

Τῷ αὐτῷ μηνὶ Γ΄, μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου

Τέμνῃ κεφαλήν, καὶ τὸ λοιπὸν ὡς μέγα.
Ἄρας γὰρ αὐτήν, Διονύσιε τρέχεις.

Τμηθεὶς Διονύσιε τρίτῃ κεφαλὴν θέες αἴρων.

Οὗτος ἦτον ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐννέα βουλευτὰς τοῦ ἐν ταῖς Ἀθήναις δικαιοτάτου κριτηρίου, τοῦ καλουμένου Ἀρείου Πάγου, ὑπερβαίνων ὅλους τοὺς ἄλλους κατὰ τὸν πλοῦτον καὶ δόξαν καὶ σοφίαν καὶ σύνεσιν, σύγχρονος γενόμενος τοῦ Κυρίου καὶ τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων. Ὅταν δὲ ἤκουσε τὸν μέγαν Παῦλον νὰ διαλέγεται περὶ τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸ ἀνωτέρω κριτήριον τοῦ Ἀρείου Πάγου, τότε ἐσύγκρινε, μὲ τὰ παρὰ τοῦ Παύλου λεγόμενα, τὴν παρατηρηθεῖσαν ὑπ’ αὐτοῦ ἔκλειψιν τοῦ ἡλίου, ἥτις ἔγινεν ἐπὶ τῆς Σταυρώσεως τοῦ Κυρίου, ὅταν ἡ σελήνη ὑπὲρ φύσιν ἐσυνώδευσε μὲ τὸν ἥλιον. Καὶ λοιπὸν ἐπείσθη εἰς τοὺς λόγους τοῦ Παύλου, καὶ πιστεύσας τῷ Χριστῷ ἐβαπτίσθη. Διδαχθεὶς δὲ τὰ μυστικὰ δόγματα τῆς θεολογίας παρὰ τοῦ μακαρίου Ἱεροθέου κατηξιώθη, ὡς αὐτὸς τοῦτο λέγει μόνος ὁ ἀοίδιμος, τῆς ἰδίας ἐκείνης χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὴν ὁποίαν εἶχε καὶ ὁ Ἱερόθεος. Ὅθεν, ἐπειδὴ καὶ ὅλον τὸν νοῦν ἀνεβίβασεν ὁ θειότατος οὗτος Ἱεράρχης εἰς τὰ ἄνω καὶ τὰ οὐράνια, διὰ τοῦτο φιλοσοφεῖ ὁμοῦ καὶ λογογραφεῖ: Περὶ Οὐρανίου Ἱεραρχίας τῶν ὑπερκοσμίων Ἀγγέλων, Περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας, Περὶ Θείων ὀνομάτων, Περὶ Καταφατικῆς καὶ Ἀποφατικῆς θεολογίας, καὶ περὶ ἄλλων πραγμάτων οὐρανίων καὶ μυστικῶν. Καὶ χειροτονεῖται Ἐπίσκοπος Ἀθηνῶν, καὶ τὸ ποίμνιον αὑτοῦ ποιμαίνει καλῶς. Καὶ ὅταν ἡ κυρία Θεοτόκος ἐκοιμήθη καὶ πρὸς τὸν Υἱὸν αὑτῆς ἐξεδήμησε, τότε καὶ ὁ μέγας οὗτος Διονύσιος παραδόξως ἐπέστη εἰς τὴν αὐτῆς Κοίμησιν, ἁρπαγεὶς ἐν νεφέλῃ μετὰ τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων καὶ θείων Ἱεραρχῶν (1).

Ἔπειτα πηγαίνει εἰς Ῥώμην, ἐξαπλόνωντας πανταχοῦ τῆς εὐσεβείας τὸ κήρυγμα. Ἀνταμώσας δὲ ἐκεῖ τὸν Ἅγιον Κλήμεντα τὸν τῆς Ῥώμης Ἐπίσκοπον, κατὰ παρακίνησιν ἐκείνου ἐπῆγεν εἰς τοὺς δυτικοὺς Γαλάτας, ἤτοι εἰς τοὺς Γάλλους, οὓς ἡ κοινὴ γλῶσσα Φρανσέζους καλεῖ, μαζὶ μὲ τοὺς δύω μαθητάς του, Ῥουστικὸν καὶ Ἐλευθέριον. Ἀφ’ οὗ δὲ καὶ ἐκεῖ ἔσπειρε τὸν λόγον τῆς πίστεως, ἐπῆγεν εἰς τὴν Παρησίαν, ἤτοι εἰς τὸ Παρίσιον, τὴν νῦν πρωτεύουσαν πόλιν τῆς Φράνσας. Καὶ κτίσας εἰς ἕνα μέρος οἶκον εὐκτήριον καὶ Ἐκκλησίαν μικράν, ἐκεῖ εὑρίσκετο διδάσκων καὶ τραβίζωντας εἰς τὴν εὐσέβειαν μὲ λόγια καὶ ἔργα καὶ θαύματα, καὶ μάλιστα μὲ τὴν ἱλαρότητα τῆς ψυχῆς του, ὅλους τοὺς ἐκεῖ εὑρισκομένους Ἕλληνας, ἐνδόξους καὶ ἀδόξους, καὶ αὐτοὺς τοὺς ἐλλογίμους. Τούτων δὲ τὴν φήμην ἀκούσας ὁ βασιλεὺς Δομετιανός, ὁ βασιλεύσας ἐν ἔτει πβ΄ [82], ἐθυμώθη. Καὶ διὰ τοῦτο ἐπρόσταξε καὶ ἀπεκεφάλισαν αὐτόν, καὶ τοὺς δύω μαθητάς του Ῥουστικὸν καὶ Ἐλευθέριον, ἔξω τῆς πόλεως Παρισίου. Ἔγινε δὲ εἰς τὸν μέγαν Διονύσιον ἕνα θαῦμα γλυκύτατον ὁμοῦ καὶ ἐξαίσιον. Ὅταν γὰρ ὁ Ἅγιος ἀπεκεφαλίσθη, λαβὼν τὴν ἁγίαν του κεφαλὴν εἰς τὰς χεῖράς του, ἐπεριπάτησεν ἕως δύω μίλια τόπον, καὶ δὲν ἀφῆκεν αὐτήν, ἕως ὁποῦ ἀπάντησεν εἰς τὸν δρόμον μίαν γυναῖκα Κατοῦλαν ὀνόματι, καὶ σταθεὶς κατὰ θείαν Πρόνοιαν, ἀπέθετο αὐτὴν ὡσὰν ἕνα θησαυρόν, εἰς τὰς παλάμας ἐκείνης.

Ἐπειδὴ δὲ τὰ τίμια αὐτῶν λείψανα ἐρρίφθησαν διὰ νὰ τὰ φάγουν τὰ θηρία καὶ ὄρνεα, διὰ τοῦτο μερικοὶ Χριστιανοὶ ἐπῆραν αὐτὰ κρυφίως, καὶ κατὰ τὸ παρὸν μέν, κατέκρυψαν εἰς τόπον ἀφανῆ διὰ τὸν φόβον τῶν στρατιωτῶν. Ἀφ’ οὗ δὲ οἱ στρατιῶται ἀνεχώρησαν, τότε ἡ μακαρία Κατοῦλα πέρνουσα ταῦτα ἀπὸ ἐκεῖ, ἀπεθησαύρισεν αὐτὰ εἰς ἕνα οἶκον. Ὕστερον δὲ οἱ Χριστιανοὶ ἔκτισαν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον Ναὸν καὶ Ἐκκλησίαν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τῶν Ἁγίων. Κατὰ δὲ τὸν χαρακτῆρα τοῦ σώματος ἦτον ὁ Ἅγιος Διονύσιος μέσος κατὰ τὸ μέγεθος, λεπτός, ἄσπρος μέν, κατὰ τὸ χρῶμα. Ὀλίγον δὲ κύτρινος. Ὀλίγον κοντὸς εἰς τὴν μύτην. Δασὺς εἰς τὰ ὀφρύδια. Βαθουλοὺς ἔχων τοὺς ὀφθαλμούς. Μεγάλα ἔχων αὐτία. Ἄσπρα μὲν ἔχων μαλλία, μακρὰ δέ. Ὁμοίως καὶ τὰ γένεια ἔχων μακρὰ μὲν μετρίως, ἀραιὰ δέ. Ἦτον ὀλίγον προκοίλης, καὶ μακροδάκτυλος εἰς τὰ χέρια. Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ Σύναξις ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ. (Τὸν πλατύτερον Βίον αὐτοῦ ὅρα εἰς τὸν Νέον Παράδεισον. Ὁμοίως ὅρα καὶ εἰς τὴν Σάλπιγγα τὸν ἑλληνικὸν λόγον ὁποῦ ἔχει Γεώργιος ὁ Κύπριος πρὸς τὸν Ἅγιον Διονύσιον (2).)

Ἐπειδὴ δὲ τὸ διήγημα, ὁποῦ ἀναφέρει ὁ θεῖος οὗτος Διονύσιος εἰς τὴν Ἐπιστολήν, ὁποῦ γράφει πρὸς Δημόφιλον τὸν θεραπευτήν, ἤτοι Μοναχόν, εἶναι κατανυκτικόν, διατὶ διδάσκει πόσην φιλανθρωπίαν δείχνει ὁ Θεὸς εἰς τοὺς ἁμαρτωλούς, διὰ τοῦτο ὠφέλιμον πρᾶγμα θέλει εἶναι, νὰ διηγηθῶμεν τοῦτο ἐδῶ. Λέγει οὖν ἔτζι εἰς τὸν Δημόφιλον ὁ θεῖος Πατήρ.

Ὅταν ἐγώ, λέγει, ἐπῆγα εἰς τὴν νῆσον Κρήτην, μὲ ἐφιλοξένησεν ὁ ἱερὸς Κάρπος (3) (οὗτος δὲ ἦτον ἕνας ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους, οἵτινες μὲ κοινὸν ὄνομα καλοῦνται ἑβδομήκοντα), ὁ ὁποῖος, ἂν καὶ ἄλλος ἦτον τότε παρόμοιος, ἦτον ὅμως καὶ αὐτὸς ἕνας ἄνδρας ἐπιτηδειότατος εἰς θεωρίαν Θεοῦ, διὰ τὴν πολλὴν καθαρότητα τοῦ νοὸς ὁποῦ εἶχε. Διατὶ αὐτὸς ὁ τρισμακάριος, ποτὲ δὲν ἐπεχείρει νὰ τελειώσῃ τὴν ἱερουργίαν τῶν θείων Μυστηρίων, ἀνίσως πρότερον κατὰ τὰς προτελείους εὐχάς: ἤγουν ὅταν πρὸ τῆς ἱερουργίας παρεκάλει νὰ μεταλάβῃ ἀκατακρίτως τὰ θεῖα Μυστήρια, δὲν ἱερούργει, λέγω, οὗτος, ἀνίσως πρότερον δὲν ἔβλεπεν ὅρασίν τινα θείαν καὶ ἱεράν. Ἔλεγεν οὖν ὁ ἱερὸς Κάρπος, ὅτι ἕνας ἄπιστος Ἕλληνας τὸν ἐλύπησεν. Ἡ λύπη του δὲ ἦτον, διατὶ ἐκεῖνος ἐπλάνησεν ἕνα Χριστιανόν, καὶ τὸν ἔκαμεν Ἕλληνα. Εἰς καιρὸν λοιπὸν ὁποῦ ἔπρεπεν, ὅταν ἀκόμη ἐτελοῦντο αἱ ἱλάριαι ἡμέραι ἐκείνου τοῦ ἑλληνίσαντος Χριστιανοῦ, κατὰ τὰς ὁποίας οἱ Ἕλληνες ἔχαιρον καὶ ἐθυσίαζον εἰς τοὺς θεούς των, ὅτι ἔκαμαν Ἕλληνα ἕνα Χριστιανόν· εἰς καιρόν, λέγω, ὁποῦ ἔπρεπεν ὁ θεῖος Κάρπος νὰ παρακαλέσῃ ἀγαθοπρεπῶς τὸν Θεὸν καὶ διὰ τοὺς δύω, καὶ μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ, τὸν μὲν Χριστιανόν, νὰ ἐπιστρέψῃ, τὸν δ’ Ἕλληνα, νὰ νικήσῃ, καὶ ἔτζι νὰ ἀναβιβάσῃ καὶ τοὺς δύω εἰς τὴν τοῦ Θεοῦ γνῶσιν· ἐκεῖνος ὅμως, δὲν ἠξεύρω πῶς, ἔκαμε τότε ἕνα πρᾶγμα, ὁποῦ πρότερον δὲν τὸ ἔπαθεν.

Διατὶ αὐτός, σταλάξας, διὰ νὰ εἴπω ἔτζι, μέσα εἰς τὴν ψυχήν του πολλὴν ἔχθραν καὶ πικρίαν κατ’ ἐκείνων τῶν ταλαιπώρων, ἐκοιμήθη μὲν ἔτζι κακῶς. Ἔτυχε γὰρ τότε ὁποῦ ἐλυπήθη, νὰ ᾖναι ἑσπέρα. Ἐπειδὴ δὲ ἐσυνείθιζε νὰ σηκόνεται κατὰ τὸ μεσονύκτιον, καὶ νὰ δοξολογῇ τὸν Θεόν, ἐσηκώθη καὶ τὴν νύκτα ἐκείνην κατὰ τὴν συνήθειάν του. Στεκόμενος ὅμως εἰς τὴν προσευχήν, ἐλυπεῖτο οὐ καλῶς καὶ ἔλεγε, ὅτι δὲν εἶναι δίκαιον νὰ ζοῦν ἄνθρωποι ἄθεοι καὶ Ἕλληνες, καὶ νὰ διαστρέφουν τὰς ὁδοὺς Κυρίου τὰς εὐθείας. Καὶ ταῦτα λέγωντας, παρεκάλει τὸν Θεὸν νὰ ῥίψῃ ἀστραποπελέκυ, διὰ νὰ κόψῃ χωρὶς ἔλεος καὶ τῶν δύω τὰς ζωάς. Εὐθὺς δὲ ὁποῦ ταῦτα εἶπε, τοῦ ἐφάνη, ἔλεγε, πῶς εἶδεν αἰφνιδίως τὸν οἶκον ἐκεῖνον, εἰς τὸν ὁποῖον ἐπροσηύχετο, ὅτι ἐσείσθη πρότερον ὅλος. Καὶ ἔπειτα ἐσχίσθη εἰς δύω μέρη, ἀπὸ τὴν στέγην ἕως κάτω. Τοῦ ἐφάνη δὲ καὶ ὅτι ὁ Οὐρανὸς ἄνοιξεν. Ἐπάνω δὲ εἰς τὰ νῶτα τοῦ Οὐρανοῦ εἶδε τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν ὁμοῦ μὲ ἀπείρους Ἀγγέλους, οἱ ὁποῖοι ἐπαραστέκοντο εἰς αὐτὸν ἐν εἴδει ἀνθρώπων. Ταῦτα δὲ ἄνωθεν βλέπων ὁ Κάρπος, ἐθαύμαζεν. Ἔπειτα σκύψας κάτω, εἶδεν, ὅτι τὸ ἔδαφος τοῦ οἴκου ἐσχίσθη, καὶ ἔγινεν ἕνα χάσμα σκοτεινὸν καὶ βαθύτατον. Εἰς δὲ τὸ στόμα τοῦ χάσματος, εἶδε τοὺς δύω ἀνθρώπους ἐκείνους ὁποῦ ἐκαταρᾶτο, ὅτι ἔστεκαν εἰς αὐτὸ τρομασμένοι, ἐλεεινοί, καὶ πλησιάζοντες νὰ πέσουν μέσα εἰς τὸ χάσμα ἀπὸ τὸν τρόμον καὶ ἀστασίαν τῶν ποδῶν τους.

Κάτω δὲ ἀπὸ τὸ χάσμα ἔβλεπε νὰ ἀναβαίνουν ὀφίδια, τὰ ὁποῖα συρόμενα ἀνάμεσα εἰς τὰ ποδάρια ἐκείνων τῶν τρισαθλίων, ποτὲ μὲν ἐσφύριζον, φοβερίζοντα καὶ τραβίζοντα αὐτούς, ποτὲ δὲ ἐδάγκανον αὐτοὺς μὲ τὰ ὀδόντιά των, καὶ τοὺς ἐκτύπουν μὲ τὰς οὐράς των, καὶ μὲ κάθε τρόπον ἐπεχείρουν νὰ τοὺς ῥίψουν μέσα εἰς τὸ ἄπειρον βάθος ἐκεῖνο, κινοῦντες, σπρώχνοντες, καὶ κτυπῶντες αὐτούς. Ὅθεν ἐφαίνοντο οἱ τάλανες, ὅτι ἔμελλον ἐξάπαντος νὰ πέσουν μέσα, θέλοντες καὶ μὴ θέλοντες, ἀπὸ τὸ κακὸν βιαζόμενοι. Ταῦτα δὲ βλέπων ὁ ἱερὸς Κάρπος, ἔλεγεν, ὅτι δὲν ἤθελε νὰ βλέπῃ πλέον ἄνω εἰς τὸν Οὐρανόν, καὶ εἰς τὸν ἐν τῷ Οὐρανῷ καθήμενον Δεσπότην Χριστόν. Ἀλλὰ ἐλυπεῖτο καὶ ἐταράττετο, διατὶ ἐκεῖνοι δὲν ἔπιπτον εἰς τὸ χάσμα μίαν ὥραν πρότερον. Ὅθεν καὶ πολλάκις ἐπεχείρησε καὶ αὐτὸς νὰ τοὺς ῥίψῃ. Ἀλλὰ μὴ δυνηθείς, ἐλυπεῖτο καὶ τοὺς ἐκαταρᾶτο.

Ὕστερον δέ, μόλις καὶ μετὰ βίας ἀνανεύσας εἰς τὰ ἄνω, εἶδε μὲν πάλιν τὸν Οὐρανόν, καθὼς καὶ πρότερον τὸν εἶδεν. Εἶδε δὲ ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς σπλαγχνισθεὶς τὸν κίνδυνον ἐκείνων τῶν ἀθλίων, ἐσηκώθη ἀπὸ τὸν θρόνον του καὶ ἐκατέβη, καὶ πηγαίνωντας κοντὰ εἰς ἐκείνους, τοὺς ἔδιδε χεῖρα βοηθείας. Συνεβοήθουν δὲ μὲ τὸν Ἰησοῦν καὶ οἱ θεῖοι Ἄγγελοι, καὶ ἐπίαναν τοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους, ἄλλος τὸν ἕνα, καὶ ἄλλος τὸν ἄλλον. Τότε βλέπει ὁ Κάρπος τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, ὅστις ἔχωντας ἐξαπλωμένην τὴν χεῖρά του, εἶπε πρὸς αὐτόν. Κτύπα λοιπὸν κατ’ ἐμοῦ. Ἐγὼ γὰρ εἶμαι ἕτοιμος, καὶ πάλιν καὶ πολλάκις νὰ πάθω, διὰ νὰ σωθοῦν ἄνθρωποι. Καὶ ἀγαπητὸν τοῦτο εἶναι εἰς ἐμένα, ἀνίσως ἄλλοι ἄνθρωποι δὲν ἁμαρτάνουν: ἤτοι ἀνίσως δὲν ἤθελαν μὲ σταυρόνουν ἄνθρωποι, καὶ ἐκ τούτου νὰ ἁμαρτάνουν καὶ νὰ κολάζωνται βαρυτέρως, ἐγὼ εἶμαι ἕτοιμος νὰ πάθω πάλιν καὶ νὰ ἀποθάνω δι’ αὐτούς, ὡς ἑρμηνεύει ὁ Παχυμέρης. Πλὴν στοχάσου, ἀνίσως καὶ εἶναι συμφέρον εἰς ἐσένα νὰ ἀλλάξῃς τὴν μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀγαθῶν Ἀγγέλων συντροφίαν, μὲ τὴν παντοτινὴν συντροφίαν τῶν ὄφεων καὶ δαιμόνων (4).

(1) Σημειοῦμεν ἐδῶ, ὅτι εἰς τὸν μέγαν τοῦτον Διονύσιον ἔχει ἐγκώμιον θαυμαστὸν Μιχαὴλ ὁ Σύγγελος καὶ πρεσβύτερος Ἱεροσολύμων, οὗ ἡ ἀρχή· «Οὐρανίαν ὄντως καὶ θείαν». (Σῴζεται ἐν τοῖς τοῦ Διονυσίου σχολίοις τετυπωμένον.) Ὁμοίως καὶ Νικήτας ὁ Ῥήτωρ καὶ Παφλαγών, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἐπ’ ὄρους ὑψηλοῦ ἀναβῆναι». Ἀναφέρει δὲ ἐν αὐτῷ, ὅτι ὁ μέγας οὗτος Διονύσιος ἐπῆγεν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ὅταν ἔζη ἡ κυρία Θεοτόκος. Καὶ βλέπων αὐτὴν ἐθαύμασε, καὶ εἶπεν, ὅτι καὶ χωρὶς νὰ τὴν ἠξεύρῃ τινὰς πρότερον, ἀπὸ μόνην τὴν σωματικὴν θεωρίαν της γνωρίζει ὅτι εἶναι Μήτηρ Θεοῦ. Τοῦτο τὸ ἴδιον ἀναφέρει καὶ ὁ κατὰ πλάτος Βίος του. (Σῴζεται ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου καὶ Βατοπαιδίου καὶ Ἰβήρων.) Εἰς τοῦτον τὸν Ἅγιον ἐφιλοπόνησεν ἡ ἐμὴ ἀναξιότης Κανόνα ὁλόκληρον καὶ τὰ ἐλλείποντα τροπάρια τῆς αὐτοῦ ἑορτῆς. Καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταῦτα. Λέγει δὲ περὶ τοῦ μεγάλου τούτου Διονυσίου ὁ Μιχαὴλ ἐν τῷ ἐγκωμίῳ, ὅτι τῆς Ἀποστολικῆς προεδρίας ὡς ἀληθῶς ἄξιος ἀνεδείχθη. Καὶ Διδάσκαλος ἦν Διδασκάλων, καὶ Ποιμὴν Ποιμένων, καὶ Παύλῳ παραπλήσιος, καὶ κορυφαῖός τις καὶ ἄλλος Ἀπόστολος. Ὁ δὲ θεῖος Χρυσόστομος, πετεινὸν τοῦ οὐρανοῦ ὀνομάζει.

Ἐνταῦθα δὲ γενόμενος, θαυμάζω κατὰ ἀλήθειαν, πῶς ὁ σοφὸς συγγραφεὺς τῆς νεοτυπώτου Ἑκατονταετηρίδος, σελ. 154, γράφει, ὅτι οἱ Γάλλοι ἠπατήθησαν, καυχώμενοι, πῶς ἐγένετο πρῶτος Ἐπίσκοπος εἰς τὸ Παρίσιον ὁ Ἀρεοπαγίτης οὗτος Διονύσιος. Καὶ ὅτι, οὐχὶ ξίφει ἐτελειώθη οὗτος, ἀλλὰ πυρὶ ἐν ταῖς Ἀθήναις. Οὐδένα δὲ τούτων παράγει μάρτυρα. Ἡμεῖς δὲ ἀκούοντες τὸν Σύγγελον Μιχαήλ, νὰ λέγῃ φανερά, ὅτι ἡ Παρησία ἦτον τότε ἡ μικροτέρα πόλις τῆς Γαλλίας, καὶ ἐν αὐτῇ ὁ θεῖος οὗτος Διονύσιος ἐτελειώθη· καὶ ὅτι τὸν διὰ ξίφους καὶ οὐ τὸν διὰ πυρὸς ὑπέστη θάνατον. Ὁμοίως καὶ τὸν Διάκονον τοῦτον Μαυρίκιον καὶ ἄλλους τοὺς τὸ Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου, καὶ τὸ Συναξάριον τούτου συγγραψαμένους: ταῦτα, λέγω, βλέποντες ἡμεῖς καὶ ἀκούοντες, τῇ παραδόσει τούτων ἐμμένομεν. Ὁμοίως ἐθαύμασα μεγάλως, ἀλλὰ καὶ ἐλυπήθην μεγάλως, βλέπων τὸν αὐτὸν συγγραφέα νὰ ἐκσυρίττῃ, οἴμοι! ὡς ὑποβολιμαῖα, καὶ ὑστερόπλαστα, ἐν τῇ αὐτῇ Ἑκατονταετηρίδι, τὰ τοῦ μεγάλου τούτου Διονυσίου συγγράμματα. Καὶ ἂν δὲν εὐλαβήθη Μαξίμους, Σωφρονίους, Ἀνδρέας, Δαμασκηνούς, Σουΐδας, Συγγέλους, Ἀγάθωνας Πάπας, καὶ ἄλλους πολλοὺς μερικοὺς Πατέρας, οἵτινες ὡς γνήσια δέχονται τὰ ῥηθέντα τοῦ θείου Διονυσίου συγγράμματα· κᾂν ἔπρεπεν ὁ εὐλογημένος νὰ εὐλαβηθῇ δύω Οἰκουμενικὰς Συνόδους, τὴν Ἕκτην λέγω, ἥτις ἀναφέρει ῥητὸν ἐξ αὐτοῦ κατὰ τὴν ς΄ πρᾶξιν αὐτῆς, καὶ τὴν Οἰκουμενικὴν Ζ΄, ἥτις ἐν τῷ β΄ καὶ δ΄ κανόνι αὐτῆς ῥητὰ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου ἀναφέρει, καὶ αὐτὸν τὸν Διονύσιον Μέγαν ὀνομάζει. Ὁμοίως καὶ μίαν τοπικὴν Σύνοδον, τὴν ἐν Ῥώμῃ συναχθεῖσαν ἐπὶ Μαρτίνου κατὰ Μονοθελητῶν. Ἀλλὰ γὰρ γενηθήτωσαν αἱ Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι ἀληθεῖς, ὡς σφάλλεσθαι μὴ δυνάμεναι. Πᾶς δὲ ἄνθρωπος μερικός, γενηθήτω ψεύστης, ὡς σφαλῆναι δυνάμενος, κᾂν μυριάκις καλῆται σοφὸς καὶ φιλόσοφος. (Ὅρα τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ β΄ τῆς Ζ΄ ἐν τῷ ἡμετέρῳ Πηδαλίῳ.)

Καὶ τοῦτο δὲ προστίθημι, ὅτι ὁ ῥηθεὶς συγγραφεὺς τῆς Ἑκατονταετηρίδος, εἰς πάμπολλα μέρη καὶ τοῦ Θεολογικοῦ αὐτοῦ καὶ τῆς Μεταφυσικῆς του, φέρει εἰς βεβαίωσιν τῶν προκειμένων αὑτῷ ὑποθέσεων, ῥητὰ τοῦ μεγάλου τούτου Διονυσίου, καὶ δέχεται ταῦτα ὡς γνήσια. Ὁμοίως φέρει μαρτυρίας ἐξ αὐτῶν, καὶ ἐν τῇ ὑφ’ αὑτοῦ μεταγλωττισθείσῃ Ἱερᾷ Τελετουργίᾳ. Ὅθεν ἐπειδὴ αὐτός, ἄλλα μέν, ἐκεῖ γράφει, ἄλλα δέ, ἐν τῇ Ἑκατονταετηρίδι, διὰ τοῦτο οὐδεὶς πρέπει νὰ προσέχῃ ὅλως εἰς τὸν τοιοῦτον, ὡς αὐτὸν ἑαυτῷ λαμπρῶς ἀντιφάσκοντα, καὶ ἀσύμφωνον ὄντα κατὰ τοῦτο τὸ μέρος.

(2) Σημείωσαι, ὅτι ὁ Ἅγιος Διονύσιος καὶ ὁ Τιμόθεος καὶ Ὀνήσιμος ἐμαρτύρησαν ἐν τῷ Ϟς΄ [96] ἔτει ἐπὶ Δομετιανοῦ. Τοῦτον δὲ τὸν Διονύσιον διεδέχθη, ἢ τότε, ἢ μετὰ ὀλίγους χρόνους, Πούπλιος ὁ Ἀθηνῶν, ὅστις ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην τρίτην Μαρτίου. Τὸ Μαρτύριον τοῦ Διονυσίου συνέγραψεν ὁ Μεταφραστής, οὗ ἡ ἀρχή· «Πάλαι μὲν ἐν τύποις». (Σῴζεται ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν ἄλλαις.)

(3) Ὁ Κάρπος οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν εἰκοστὴν ἕκτην τοῦ Μαΐου. Καὶ ὅρα τὸ Συναξάριον αὐτοῦ ἐκεῖ.

(4) Σημείωσαι, ὅτι κατὰ τὸν δέκατον αἰῶνα Κάρολος Σίμπληξ ὁ τῆς Γαλλίας βασιλεύς, διὰ ληγάτου (ἤτοι κληρονομίας) ἀπέστειλεν εἰς τὸν Ἔρρικον τὸν Ἰξευτήν, τὴν τοῦ Ἁγίου τούτου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου χεῖρα, κεκοσμημένην μὲ χρυσίον καὶ πολυτίμους λίθους, ὡς ἐνέχυρον παντοτινῆς συμφωνίας, καὶ ἀμοιβαίας κατὰ Θεὸν ἀγάπης. Ὁ δὲ Ἔρρικος μὲ κάθε χάριν εὐχαρίστως ὑποδεξάμενος τὸ θεῖον δῶρον, προσέπεσε καὶ κατεφίλησε τὸ ἅγιον λείψανον, καὶ μὲ ἄκραν εὐλάβειαν ἐτίμησεν αὐτό. Τὸ ὁποῖον ἦτον ἡ μόνη παραμυθία τῶν τὴν Γαλλίαν οἰκούντων. Ὅθεν ὁ εἰς τοὺς χρόνους τοῦ ῥηθέντος Ἐρρίκου πρέσβις, δεινολογεῖται, ὅτι ἀφ’ οὗ τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου τούτου Διονυσίου μετετέθη ἀπὸ τὴν Γαλλίαν, κακὰ αὐτὴ ἔπαθε, καὶ μὲ τοὺς ἐμφυλίους πολέμους, καὶ μὲ τοὺς ξένους. (Ὅρα σελ. 362 τοῦ β΄ τόμου τοῦ Μελετίου.) Ἡ χαριτόβρυτος δὲ τοῦ Ἁγίου τούτου κάρα, σῴζεται ἐν τῇ ἱερᾷ καὶ βασιλικῇ Μονῇ τοῦ Δοχειαρίου, ἀφιερωθεῖσα διὰ χρυσοβούλου βασιλικοῦ, τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ.

*

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ οἱ ἀνωτέρω δύω μαθηταὶ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, Ῥουστικὸς καὶ Ἐλευθέριος, ξίφει τελειοῦνται.

Ἐλευθέριον καὶ Ῥουστικὸν τὸ ξίφος,
Ἐλευθέρους τίθησι, γῆς καὶ γηΐνων.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεόκτιστος ξίφει τελειοῦται.

Κτίστῃ σέβας δοὺς Θεόκτιστος οὐ κτίσει,
Χαίρων κεφαλῆς τὴν ἀφαίρεσιν φέρει.

*

Μνήμη τοῦ Ἱερομάρτυρος Διονυσίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ ὀκτὼ Μαρτύρων.

Διονύσιος σὺν συνάθλων ὀκτάδι,
Ζόφου μεταστὰς φωτὸς οἰκεῖ χωρίον.

Οὗτος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους Οὐαλλεριανοῦ καὶ Γαληΐνου τῶν βασιλέων, ἐν ἔτει σνδ΄ [254]. Παρασταθεὶς δὲ ἔμπροσθεν τοῦ ἡγεμόνος Αἰμιλιανοῦ, καὶ μὴ πεισθεὶς νὰ ἀρνηθῇ τὸν Χριστὸν καὶ νὰ θυσιάσῃ εἰς τὰ εἴδωλα, ἐξορίζεται. Ἔπειτα δένεται μὲ δεσμὰ καὶ λιθοβολεῖται. Καὶ παθαίνει περισσότερα βάσανα, ἀπὸ ὅσα ἔπαθε κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ Δεκίου εἰς τὴν Λιβύαν. Κλεισθεὶς δὲ μέσα εἰς ἕνα τόπον ξηρὸν καὶ ἄνυδρον, ὁμοῦ μὲ τὸν Φαῦστον, Γάϊον, Πέτρον, Παῦλον, καὶ μὲ ἄλλους τέσσαρας, εἰς διάστημα χρόνων ὁλοκλήρων δώδεκα, ἐτελειώθη ἐν τῇ καλῇ ὁμολογίᾳ τῆς πίστεως ὁμοῦ μὲ ἐκείνους (5).

(5) Ὁ Διονύσιος οὗτος εἶναι ὁ Ἀλεξανδρείας, περὶ οὗ ὅρα ἔμπροσθεν εἰς τὴν τετάρτην τοῦ παρόντος μηνὸς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τοῦ Συναξαρίου τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Φαύστου, Γαΐου, Εὐσεβίου, καὶ Χαιρήμονος τῶν Διακόνων.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεαγένης (6) πυρὶ τελειοῦται.

Ὡς ἦλθεν ἐν χρῷ τῆς πυρᾶς Θεαγένης,
Εἰσῆλθεν αὐτὴν οὐ ταραχθεὶς τῇ θέᾳ.

(6) Ἐν ἄλλῳ δὲ Συναξαριστῇ γράφεται Θεογένης.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεότεκνος λίθοις τελειοῦται.

Ἅπαξ ἐλεύσθην καὶ Θεότεκνος λέγει,
Ὡς Παῦλος εἶπε πρὸς Κορινθίους γράφων.

*

Ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Ἰωάννης ὁ Χοζεβίτης, Ἐπίσκοπος Καισαρείας, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ῥυσθεὶς ἀπείρων πειρατηρίων βίου,
Ἰωάννης ἄπειρα λήψεται γέρα.

Οὗτος ὁ Ἅγιος Πατὴρ ἡμῶν Ἰωάννης, ἦτον ἀπὸ τὰς Θήβας τῆς Αἰγύπτου, υἱὸς γονέων μεγάλων καὶ περιφανῶν. Λαβὼν δὲ τὸ ἀγγελικὸν σχῆμα τῶν Μοναχῶν ἀπὸ τὸν πάππον αὐτοῦ, Μοναχὸν ὄντα, καὶ ἀποχαιρετίσας αὐτόν, ἐπῆγεν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ἐδέχετο τὴν ἁγίαν καὶ Οἰκουμενικὴν Τετάρτην Σύνοδον τὴν ἐν Χαλκηδόνι, ἀλλ’ ἐχώριζε τὸν ἑαυτόν του ἀπὸ τὴν καθολικὴν Ἐκκλησίαν· διὰ τοῦτο θέλωντας διὰ νὰ προσκυνήσῃ τὸν τίμιον Σταυρόν, ἐμποδίζετο νὰ πλησιάσῃ εἰς αὐτόν. Ὅθεν ἤκουσε φωνὴν εἰς τὸ ὄνειρόν του λέγουσαν ταῦτα. Ὅτι ἐκεῖνοι ὁποῦ δὲν κοινωνοῦν μὲ τὴν καθολικὴν Ἐκκλησίαν, δὲν εἶναι ἄξιοι νὰ προσκυνήσουν τὸν Σταυρὸν τοῦ Κυρίου. Ἐξυπνήσας λοιπόν, ἐπρόστρεξεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ ἐδιωρθώθη. Ἐπαναγυρίσας δὲ πάλιν εἰς τὸν γέροντα καὶ πάππον του, καὶ πάλιν ἀποχαιρετίσας αὐτόν, εὐγῆκεν ἀπὸ τὸ Μοναστήριον. Καὶ εὑρὼν ἕνα μικρότατον σπήλαιον εἰς ἕνα δύσβατον καὶ κρημνώδη τόπον, ὀνομαζόμενον Χοζεβᾶν, ἐκατοίκησεν εἰς αὐτό, καὶ ἐτρέφετο ἀπὸ τὰς ἄκρας τῶν δένδρων τοῦ τόπου ἐκείνου. Τοῦτον δὲ ὁ Θεὸς θέλωντας νὰ δοξάσῃ, ἐφανέρωσεν αὐτὸν μὲ τοιοῦτον τρόπον.

Ἦτον ἕνας ἀσκητὴς μεγάλος εἰς τοὺς τόπους ἐκείνους, Ἀνανίας ὀνόματι. Εἰς τοῦτον ἐφέρθη μίαν φορὰν ἑνὸς πλουσίου υἱός, ἐνοχλούμενος ἀπὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα, τὸν ὁποῖον δὲν ἐδέχθη ὁ Ὅσιος διὰ τὴν πολλήν του ταπείνωσιν. Ἀλλὰ ἐπαρακίνησε τοὺς φέροντας τὸν νέον, νὰ τὸν ὑπάγουν εἰς τὸν ἐσώτερον τόπον πρὸς τοῦτον τὸν Αἰγύπτιον Ἰωάννην, ἵνα ἰατρεύσῃ αὐτόν. Καὶ λοιπὸν ἐκεῖνοι εὑρόντες τοῦτον τὸν Ἰωάννην, ἐφανέρωσαν τὴν αἰτίαν, διὰ τὴν ὁποίαν ἐπῆγαν εἰς αὐτόν. Ὁ δὲ Ἅγιος, πρῶτον μέν, δὲν ἐπείθετο νὰ προσευχηθῇ διὰ τὸν νέον. Ὕστερον ὅμως βιασθείς, ἐπροσευχήθη. Ἔπειτα στραφείς, λέγει πρὸς τὸ δαιμόνιον. Ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ, ἀκάθαρτον πνεῦμα, δὲν σὲ προστάζω ἐγώ, ἄλλα σὲ προστάζει ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Ἀνανίας, νὰ εὔγῃς ἀπὸ τὸν νέον τοῦτον. Ταῦτα ὡς ἤκουσε τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα, εὐγῆκε παρευθύς, ὁ δὲ νέος ἔγινεν ὑγιής.

Ἐπειδὴ λοιπὸν τὸ παράδοξον τοῦτο θαῦμα ἔκαμε περιβόητον τὸν Ὅσιον εἰς ὅλα τὰ μέρη ἐκεῖνα, διὰ τοῦτο αὐτὸς ἐχειροτονήθη, καὶ χωρὶς νὰ θέλῃ, Καισαρείας Ἐπίσκοπος. Ἀπὸ τὰς φροντίδας ὅμως τοῦ ἀξιώματος, μὴ δυνάμενος νὰ μεταχειρίζεται τὴν ἐρημικὴν καὶ ἡσύχιον ζωήν, διὰ τοῦτο ἄφησε τὴν Καισάρειαν, καὶ ἐγύρισε πάλιν εἰς τὴν ἔρημον. Ἀλλ’ οὐδὲ τότε ἐδυνήθη νὰ κρυφθῇ ἀπὸ τοὺς πολλούς. Διότι ἕνας γεωργὸς ἔχων ἕνα παιδίον μικρότατον, ἐνοχλούμενον ἀπὸ πνεῦμα ἀκάθαρτον, ἔβαλεν αὐτὸ μέσα εἰς ζιμπίλιον, καὶ σκεπάσας αὐτὸ ἄνωθεν μὲ χορτάρια, ἀπέθεσεν αὐτὸ κοντὰ εἰς τὴν παραθυρίδα τοῦ Ἁγίου καὶ ἔφυγεν. Ἐπειδὴ δὲ τὸ παιδίον ἔκλαυσεν, ἤκουσεν ὁ Ἅγιος. Σηκωθεὶς δὲ καὶ ἰδὼν αὐτό, ἐγνώρισε παρευθὺς τὸ δαιμόνιον, ὁποῦ εἰς αὐτὸ ἐκατοίκει. Ὅθεν διὰ προσευχῆς του διώξας τὸ δαιμόνιον, ἐποίησε τὸ παιδίον ὑγιές.

Πλὴν τὸ διωχθὲν δαιμόνιον δὲν ἡσύχασεν, ἀλλὰ ἐσχηματίσθη εἰς μορφὴν ἀνθρώπου. Καὶ εὑρὸν τὸν Ὅσιον ἐπάνω εἰς ἕνα κρημνώδη καὶ δύσβατον τόπον, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ τάχα ζητῶν εὐλογίαν. Ὁ δὲ Ὅσιος ἐξεπλάγη διὰ τὴν αἰφνίδιον αὐτὴν θεωρίαν. Ὅθεν μὲ τὸ νὰ παρεπάτησαν καὶ ἐμπερδεύθησαν τὰ ποδάριά του, ἔπεσε κάτω εἰς τὸ βάθος τοῦ κρημνοῦ. Εἰς μάτην ὅμως ἐκοπίασεν ὁ ἀνθρωποκτόνος. Ἐπειδὴ ὁ Ἅγιος ἔμεινεν ἀβλαβὴς τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι. Ἀλλὰ πάλιν ὁ φθονερός, καὶ ἄλλον πειρασμὸν κατὰ τοῦ Ἁγίου ἐκίνησεν. Ἐσήκωσε γὰρ κατ’ αὐτοῦ ἕνα φονέα καὶ λῃστήν. Ὁ ὁποῖος, ποτὲ μὲν ἔδερνε τὸν Ὅσιον, ποτὲ δὲ ἔπερνε τὸ φόρεμά του, ἄλλοτε δὲ καὶ τὴν καλύβην του ἔκαιεν ὁ ἀπάνθρωπος. Ταῦτα δὲ πάσχων ὁ Ἅγιος, τοῦτο μόνον ἔλεγεν εἰς τὸν ἑαυτόν του, καθὼς ὁ ἴδιος ὕστερον τὸ ἐδιηγήθη. Ὦ Κύριε, εἰ μὲν εἶναι ἀρεστὰ αὐτὰ εἰς ἐσένα, εὐχαριστῶ σοι. Ὅθεν ἤκουσεν αὐτοῦ ἐξ Οὐρανοῦ ὁ ὕψιστος, καὶ ἀπὸ τὸν πειρασμὸν αὐτὸν τὸν ἐλύτρωσε. Διότι πιασθεὶς ἀπὸ τὸν ἐξουσιαστὴν ὁ κλέπτης ἐκεῖνος, ἐθανατώθη. Καὶ ἀπὸ τότε ἔλαβεν ὁ Ἅγιος ὄχι ὀλίγην ἄνεσιν. Πλὴν δὲν ἔπαυσε τελείως ὁ δόλιος διάβολος, ἀπὸ τὸ νὰ σκάπτῃ λάκκους εἰς τὸν Ὅσιον.

Διότι μίαν φορὰν ἐρχόμενος ὁ Ἅγιος εἰς ἐπίσκεψιν τινῶν ἀδελφῶν, ἀπάντησε κατὰ πάροδον μίαν γυναῖκα. Ἡ ὁποία λογισμὸν αἰσχρὸν ὑπὸ τοῦ διαβόλου δεξαμένη εἰς τὴν καρδίαν της, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου, καὶ παρεκάλει αὐτόν, διὰ νὰ ἀξιώσῃ αὐτὴν νὰ ἔμβῃ μέσα εἰς τὸ σπήλαιόν του, τάχα διὰ νὰ λάβῃ εὐλογίαν καὶ ἁγιασμόν. Καθὼς λοιπὸν ὁ Ἅγιος ἐσυγκατένευσε, καὶ τὴν ἐδέχθη, εὐθὺς ἡ μιαρὰ ἐκείνη καὶ ἀκόλαστος κλείσασα τὴν πόρταν, ἐξεγύμνονεν ὅλα τὰ μέλη της, καὶ ἔπραττεν ἡ ἀδιάντροπος ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα οὔτε πρέπει νὰ εἰπῇ τινας διὰ λόγου, σπουδάζουσα διὰ νὰ μολύνῃ τὸν ἀμόλυντον. Ἀλλ’ ὁ ἀνίκητος καὶ ἀδαμάντινος τοῦ Χριστοῦ δοῦλος, εὐθὺς ἀποβαλὼν τὸ ὄργανον τοῦτο τοῦ διαβόλου, εὐγῆκεν ἀπὸ τὴν καλύβην του ἀβλαβής.

Μίαν φορὰν ἀκούσας ὁ μακάριος οὗτος Ἰωάννης διὰ ἕνα περιβόητον ἀσκητήν, Μαρκιανὸν ὀνομαζόμενον, ἐποθοῦσε μὲν νὰ τὸν ἰδῇ. Ἐπειδὴ ὅμως αὐτὸς τὸν ἑαυτόν του ἔβαλεν ὑποκάτω εἰς δεσμόν, νὰ μὴν εὔγῃ ἀπὸ τὸ σπήλαιόν του, κᾂν καὶ ἤθελε τοῦ ἀκολουθήσῃ ἀνάγκη μεγάλη καὶ ἀπαραίτητος, διὰ τοῦτο δὲν εὐχαριστεῖτο νὰ λύσῃ τὸν δεσμὸν αὐτὸν καὶ νὰ εὔγῃ. Ἀλλ’ ἡ παντέφορος τοῦ Θεοῦ πρόνοια, τί οἰκονόμησεν; Ἄγγελος Κυρίου ἐπῆρε τὸν Μαρκιανὸν ἀπὸ τὸ κελλίον του, καὶ φέρων αὐτὸν μετάρσιον εἰς τὸν ἀέρα, ἥσυχα καὶ χωρὶς κρότον, τὸν ἔστησεν εἰς τὸ σπήλαιον τοῦ μακαρίου Ἰωάννου. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν εἶδον καὶ ἀσπάσθησαν ἕνας μὲ τὸν ἄλλον οἱ Ὅσιοι, καὶ ἐχόρτασαν ἀπὸ τὴν πνευματικὴν ὁμιλίαν, ὁποῦ ἐποίησαν ἀναμεταξύ των, τελευταῖον, εἶπεν ὁ θεῖος Ἰωάννης. Δόξα τῷ Ἁγίῳ Θεῷ, ὅστις μὲ ἀξίωσε νὰ ἰδῶ τὸν ποθεινότατόν μου Μαρκιανόν. Εὐθὺς δὲ μετὰ τὰ λόγια ταῦτα, ἁρπάχθη πάλιν ὑπὸ Ἀγγέλου ὁ θεῖος Μαρκιανὸς ἔμπροσθεν ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ Ἰωάννου καὶ ἐφέρθη εἰς τὸ κελλίον του.

Τοῦτο δὲ τὸ θαῦμα διὰ τὴν ὑπερβολήν, ἔβαλεν εἰς διαφόρους λογισμοὺς τὸν Ὅσιον Ἰωάννην, μήπως τάχα ἦτον φάντασμα διαβολικὸν τὸ γενόμενον. Ὅθεν διστάζων καὶ παλαίων μὲ τοὺς λογισμούς, ἔλυσε τὸν δεσμὸν ὁποῦ εἶχε, καὶ εὐγῆκεν ἀπὸ τὸ σπήλαιόν του. Πηγαίνωντας δὲ εἰς τὸ κελλίον τοῦ Μαρκιανοῦ, εὑρῆκεν ἐκεῖνον εἰς τὴν στράταν. Χαιρετίσας λοιπὸν αὐτὸν καὶ ἀκούσας νὰ τὸν καλῇ ἐξ ὀνόματος, ἐπληροφορήθη ἀκριβέστατα τὸν πρότερον δι’ Ἀγγέλου γενόμενον παράδοξον τρόπον τῆς ἐκείνου ἐλεύσεως. Ὅθεν χαιρετίσας πάλιν αὐτόν, καὶ ἀντιχαιρετισθεὶς παρ’ αὐτοῦ, ἐγύρισε χαίρωντας εἰς τὸ σπήλαιόν του.

Καὶ τί πρέπει νὰ πολυλογῶ; Οὗτος ὁ θεῖος Ἰωάννης, δαιμόνια ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ἐδίωξε. Νοσήματα ἀνιάτρευτα ἐθεράπευσε. Νερὰ εἰς διαφόρους τόπους ἀνέβλυσε. Βροχὰς ἐξ οὐρανοῦ διὰ μέσου τῆς προσευχῆς του πολλάκις κατέφερε. Καὶ ἄλλα πολλὰ σημεῖα καὶ θαύματα διὰ μέσου αὐτοῦ ἐποίησεν ὁ Θεός. Ὅθεν ὡς φωστὴρ ἐν ἀσκήσει καὶ θαύμασιν ἐπὶ τῆς γῆς διαλάμψας, ἐν γήρᾳ καλῷ ἐτελείωσε τὴν ζωήν, καὶ ἐν εἰρήνῃ τῷ Κυρίῳ τὴν ψυχήν του παρέθετο.

Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Τῷ αὐτῷ μηνὶ Γ΄, μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου.

Τέμνῃ κεφαλήν, καὶ τὸ λοιπὸν ὡς μέγα.
Ἄρας γὰρ αὐτήν, Διονύσιε τρέχεις.

Τμηθεὶς Διονύσιε τρίτῃ κεφαλὴν θέες αἴρων.

Οὗτος ἦτον ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐννέα βουλευτὰς τοῦ ἐν ταῖς Ἀθήναις δικαιοτάτου κριτηρίου, τοῦ καλουμένου Ἀρείου Πάγου, ὑπερβαίνων ὅλους τοὺς ἄλλους κατὰ τὸν πλοῦτον καὶ δόξαν καὶ σοφίαν καὶ σύνεσιν, σύγχρονος γενόμενος τοῦ Κυρίου καὶ τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων. Ὅταν δὲ ἤκουσε τὸν μέγαν Παῦλον νὰ διαλέγεται περὶ τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸ ἀνωτέρω κριτήριον τοῦ Ἀρείου Πάγου, τότε ἐσύγκρινε, μὲ τὰ παρὰ τοῦ Παύλου λεγόμενα, τὴν παρατηρηθεῖσαν ὑπ’ αὐτοῦ ἔκλειψιν τοῦ ἡλίου, ἥτις ἔγινεν ἐπὶ τῆς Σταυρώσεως τοῦ Κυρίου, ὅταν ἡ σελήνη ὑπὲρ φύσιν ἐσυνώδευσε μὲ τὸν ἥλιον. Καὶ λοιπὸν ἐπείσθη εἰς τοὺς λόγους τοῦ Παύλου, καὶ πιστεύσας τῷ Χριστῷ ἐβαπτίσθη. Διδαχθεὶς δὲ τὰ μυστικὰ δόγματα τῆς θεολογίας παρὰ τοῦ μακαρίου Ἱεροθέου κατηξιώθη, ὡς αὐτὸς τοῦτο λέγει μόνος ὁ ἀοίδιμος, τῆς ἰδίας ἐκείνης χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὴν ὁποίαν εἶχε καὶ ὁ Ἱερόθεος. Ὅθεν, ἐπειδὴ καὶ ὅλον τὸν νοῦν ἀνεβίβασεν ὁ θειότατος οὗτος Ἱεράρχης εἰς τὰ ἄνω καὶ τὰ οὐράνια, διὰ τοῦτο φιλοσοφεῖ ὁμοῦ καὶ λογογραφεῖ: Περὶ Οὐρανίου Ἱεραρχίας τῶν ὑπερκοσμίων Ἀγγέλων, Περὶ Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας, Περὶ Θείων ὀνομάτων, Περὶ Καταφατικῆς καὶ Ἀποφατικῆς θεολογίας, καὶ περὶ ἄλλων πραγμάτων οὐρανίων καὶ μυστικῶν. Καὶ χειροτονεῖται Ἐπίσκοπος Ἀθηνῶν, καὶ τὸ ποίμνιον αὑτοῦ ποιμαίνει καλῶς. Καὶ ὅταν ἡ κυρία Θεοτόκος ἐκοιμήθη καὶ πρὸς τὸν Υἱὸν αὑτῆς ἐξεδήμησε, τότε καὶ ὁ μέγας οὗτος Διονύσιος παραδόξως ἐπέστη εἰς τὴν αὐτῆς Κοίμησιν, ἁρπαγεὶς ἐν νεφέλῃ μετὰ τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων καὶ θείων Ἱεραρχῶν (1).

Ἔπειτα πηγαίνει εἰς Ῥώμην, ἐξαπλόνωντας πανταχοῦ τῆς εὐσεβείας τὸ κήρυγμα. Ἀνταμώσας δὲ ἐκεῖ τὸν Ἅγιον Κλήμεντα τὸν τῆς Ῥώμης Ἐπίσκοπον, κατὰ παρακίνησιν ἐκείνου ἐπῆγεν εἰς τοὺς δυτικοὺς Γαλάτας, ἤτοι εἰς τοὺς Γάλλους, οὓς ἡ κοινὴ γλῶσσα Φρανσέζους καλεῖ, μαζὶ μὲ τοὺς δύω μαθητάς του, Ῥουστικὸν καὶ Ἐλευθέριον. Ἀφ’ οὗ δὲ καὶ ἐκεῖ ἔσπειρε τὸν λόγον τῆς πίστεως, ἐπῆγεν εἰς τὴν Παρησίαν, ἤτοι εἰς τὸ Παρίσιον, τὴν νῦν πρωτεύουσαν πόλιν τῆς Φράνσας. Καὶ κτίσας εἰς ἕνα μέρος οἶκον εὐκτήριον καὶ Ἐκκλησίαν μικράν, ἐκεῖ εὑρίσκετο διδάσκων καὶ τραβίζωντας εἰς τὴν εὐσέβειαν μὲ λόγια καὶ ἔργα καὶ θαύματα, καὶ μάλιστα μὲ τὴν ἱλαρότητα τῆς ψυχῆς του, ὅλους τοὺς ἐκεῖ εὑρισκομένους Ἕλληνας, ἐνδόξους καὶ ἀδόξους, καὶ αὐτοὺς τοὺς ἐλλογίμους. Τούτων δὲ τὴν φήμην ἀκούσας ὁ βασιλεὺς Δομετιανός, ὁ βασιλεύσας ἐν ἔτει πβ΄ [82], ἐθυμώθη. Καὶ διὰ τοῦτο ἐπρόσταξε καὶ ἀπεκεφάλισαν αὐτόν, καὶ τοὺς δύω μαθητάς του Ῥουστικὸν καὶ Ἐλευθέριον, ἔξω τῆς πόλεως Παρισίου. Ἔγινε δὲ εἰς τὸν μέγαν Διονύσιον ἕνα θαῦμα γλυκύτατον ὁμοῦ καὶ ἐξαίσιον. Ὅταν γὰρ ὁ Ἅγιος ἀπεκεφαλίσθη, λαβὼν τὴν ἁγίαν του κεφαλὴν εἰς τὰς χεῖράς του, ἐπεριπάτησεν ἕως δύω μίλια τόπον, καὶ δὲν ἀφῆκεν αὐτήν, ἕως ὁποῦ ἀπάντησεν εἰς τὸν δρόμον μίαν γυναῖκα Κατοῦλαν ὀνόματι, καὶ σταθεὶς κατὰ θείαν Πρόνοιαν, ἀπέθετο αὐτὴν ὡσὰν ἕνα θησαυρόν, εἰς τὰς παλάμας ἐκείνης.

Ἐπειδὴ δὲ τὰ τίμια αὐτῶν λείψανα ἐρρίφθησαν διὰ νὰ τὰ φάγουν τὰ θηρία καὶ ὄρνεα, διὰ τοῦτο μερικοὶ Χριστιανοὶ ἐπῆραν αὐτὰ κρυφίως, καὶ κατὰ τὸ παρὸν μέν, κατέκρυψαν εἰς τόπον ἀφανῆ διὰ τὸν φόβον τῶν στρατιωτῶν. Ἀφ’ οὗ δὲ οἱ στρατιῶται ἀνεχώρησαν, τότε ἡ μακαρία Κατοῦλα πέρνουσα ταῦτα ἀπὸ ἐκεῖ, ἀπεθησαύρισεν αὐτὰ εἰς ἕνα οἶκον. Ὕστερον δὲ οἱ Χριστιανοὶ ἔκτισαν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον Ναὸν καὶ Ἐκκλησίαν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τῶν Ἁγίων. Κατὰ δὲ τὸν χαρακτῆρα τοῦ σώματος ἦτον ὁ Ἅγιος Διονύσιος μέσος κατὰ τὸ μέγεθος, λεπτός, ἄσπρος μέν, κατὰ τὸ χρῶμα. Ὀλίγον δὲ κύτρινος. Ὀλίγον κοντὸς εἰς τὴν μύτην. Δασὺς εἰς τὰ ὀφρύδια. Βαθουλοὺς ἔχων τοὺς ὀφθαλμούς. Μεγάλα ἔχων αὐτία. Ἄσπρα μὲν ἔχων μαλλία, μακρὰ δέ. Ὁμοίως καὶ τὰ γένεια ἔχων μακρὰ μὲν μετρίως, ἀραιὰ δέ. Ἦτον ὀλίγον προκοίλης, καὶ μακροδάκτυλος εἰς τὰ χέρια. Τελεῖται δὲ ἡ αὐτοῦ Σύναξις ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ Μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ. (Τὸν πλατύτερον Βίον αὐτοῦ ὅρα εἰς τὸν Νέον Παράδεισον. Ὁμοίως ὅρα καὶ εἰς τὴν Σάλπιγγα τὸν ἑλληνικὸν λόγον ὁποῦ ἔχει Γεώργιος ὁ Κύπριος πρὸς τὸν Ἅγιον Διονύσιον (2).)

Ἐπειδὴ δὲ τὸ διήγημα, ὁποῦ ἀναφέρει ὁ θεῖος οὗτος Διονύσιος εἰς τὴν Ἐπιστολήν, ὁποῦ γράφει πρὸς Δημόφιλον τὸν θεραπευτήν, ἤτοι Μοναχόν, εἶναι κατανυκτικόν, διατὶ διδάσκει πόσην φιλανθρωπίαν δείχνει ὁ Θεὸς εἰς τοὺς ἁμαρτωλούς, διὰ τοῦτο ὠφέλιμον πρᾶγμα θέλει εἶναι, νὰ διηγηθῶμεν τοῦτο ἐδῶ. Λέγει οὖν ἔτζι εἰς τὸν Δημόφιλον ὁ θεῖος Πατήρ.

Ὅταν ἐγώ, λέγει, ἐπῆγα εἰς τὴν νῆσον Κρήτην, μὲ ἐφιλοξένησεν ὁ ἱερὸς Κάρπος (3) (οὗτος δὲ ἦτον ἕνας ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους, οἵτινες μὲ κοινὸν ὄνομα καλοῦνται ἑβδομήκοντα), ὁ ὁποῖος, ἂν καὶ ἄλλος ἦτον τότε παρόμοιος, ἦτον ὅμως καὶ αὐτὸς ἕνας ἄνδρας ἐπιτηδειότατος εἰς θεωρίαν Θεοῦ, διὰ τὴν πολλὴν καθαρότητα τοῦ νοὸς ὁποῦ εἶχε. Διατὶ αὐτὸς ὁ τρισμακάριος, ποτὲ δὲν ἐπεχείρει νὰ τελειώσῃ τὴν ἱερουργίαν τῶν θείων Μυστηρίων, ἀνίσως πρότερον κατὰ τὰς προτελείους εὐχάς: ἤγουν ὅταν πρὸ τῆς ἱερουργίας παρεκάλει νὰ μεταλάβῃ ἀκατακρίτως τὰ θεῖα Μυστήρια, δὲν ἱερούργει, λέγω, οὗτος, ἀνίσως πρότερον δὲν ἔβλεπεν ὅρασίν τινα θείαν καὶ ἱεράν. Ἔλεγεν οὖν ὁ ἱερὸς Κάρπος, ὅτι ἕνας ἄπιστος Ἕλληνας τὸν ἐλύπησεν. Ἡ λύπη του δὲ ἦτον, διατὶ ἐκεῖνος ἐπλάνησεν ἕνα Χριστιανόν, καὶ τὸν ἔκαμεν Ἕλληνα. Εἰς καιρὸν λοιπὸν ὁποῦ ἔπρεπεν, ὅταν ἀκόμη ἐτελοῦντο αἱ ἱλάριαι ἡμέραι ἐκείνου τοῦ ἑλληνίσαντος Χριστιανοῦ, κατὰ τὰς ὁποίας οἱ Ἕλληνες ἔχαιρον καὶ ἐθυσίαζον εἰς τοὺς θεούς των, ὅτι ἔκαμαν Ἕλληνα ἕνα Χριστιανόν· εἰς καιρόν, λέγω, ὁποῦ ἔπρεπεν ὁ θεῖος Κάρπος νὰ παρακαλέσῃ ἀγαθοπρεπῶς τὸν Θεὸν καὶ διὰ τοὺς δύω, καὶ μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ, τὸν μὲν Χριστιανόν, νὰ ἐπιστρέψῃ, τὸν δ’ Ἕλληνα, νὰ νικήσῃ, καὶ ἔτζι νὰ ἀναβιβάσῃ καὶ τοὺς δύω εἰς τὴν τοῦ Θεοῦ γνῶσιν· ἐκεῖνος ὅμως, δὲν ἠξεύρω πῶς, ἔκαμε τότε ἕνα πρᾶγμα, ὁποῦ πρότερον δὲν τὸ ἔπαθεν.

Διατὶ αὐτός, σταλάξας, διὰ νὰ εἴπω ἔτζι, μέσα εἰς τὴν ψυχήν του πολλὴν ἔχθραν καὶ πικρίαν κατ’ ἐκείνων τῶν ταλαιπώρων, ἐκοιμήθη μὲν ἔτζι κακῶς. Ἔτυχε γὰρ τότε ὁποῦ ἐλυπήθη, νὰ ᾖναι ἑσπέρα. Ἐπειδὴ δὲ ἐσυνείθιζε νὰ σηκόνεται κατὰ τὸ μεσονύκτιον, καὶ νὰ δοξολογῇ τὸν Θεόν, ἐσηκώθη καὶ τὴν νύκτα ἐκείνην κατὰ τὴν συνήθειάν του. Στεκόμενος ὅμως εἰς τὴν προσευχήν, ἐλυπεῖτο οὐ καλῶς καὶ ἔλεγε, ὅτι δὲν εἶναι δίκαιον νὰ ζοῦν ἄνθρωποι ἄθεοι καὶ Ἕλληνες, καὶ νὰ διαστρέφουν τὰς ὁδοὺς Κυρίου τὰς εὐθείας. Καὶ ταῦτα λέγωντας, παρεκάλει τὸν Θεὸν νὰ ῥίψῃ ἀστραποπελέκυ, διὰ νὰ κόψῃ χωρὶς ἔλεος καὶ τῶν δύω τὰς ζωάς. Εὐθὺς δὲ ὁποῦ ταῦτα εἶπε, τοῦ ἐφάνη, ἔλεγε, πῶς εἶδεν αἰφνιδίως τὸν οἶκον ἐκεῖνον, εἰς τὸν ὁποῖον ἐπροσηύχετο, ὅτι ἐσείσθη πρότερον ὅλος. Καὶ ἔπειτα ἐσχίσθη εἰς δύω μέρη, ἀπὸ τὴν στέγην ἕως κάτω. Τοῦ ἐφάνη δὲ καὶ ὅτι ὁ Οὐρανὸς ἄνοιξεν. Ἐπάνω δὲ εἰς τὰ νῶτα τοῦ Οὐρανοῦ εἶδε τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν ὁμοῦ μὲ ἀπείρους Ἀγγέλους, οἱ ὁποῖοι ἐπαραστέκοντο εἰς αὐτὸν ἐν εἴδει ἀνθρώπων. Ταῦτα δὲ ἄνωθεν βλέπων ὁ Κάρπος, ἐθαύμαζεν. Ἔπειτα σκύψας κάτω, εἶδεν, ὅτι τὸ ἔδαφος τοῦ οἴκου ἐσχίσθη, καὶ ἔγινεν ἕνα χάσμα σκοτεινὸν καὶ βαθύτατον. Εἰς δὲ τὸ στόμα τοῦ χάσματος, εἶδε τοὺς δύω ἀνθρώπους ἐκείνους ὁποῦ ἐκαταρᾶτο, ὅτι ἔστεκαν εἰς αὐτὸ τρομασμένοι, ἐλεεινοί, καὶ πλησιάζοντες νὰ πέσουν μέσα εἰς τὸ χάσμα ἀπὸ τὸν τρόμον καὶ ἀστασίαν τῶν ποδῶν τους.

Κάτω δὲ ἀπὸ τὸ χάσμα ἔβλεπε νὰ ἀναβαίνουν ὀφίδια, τὰ ὁποῖα συρόμενα ἀνάμεσα εἰς τὰ ποδάρια ἐκείνων τῶν τρισαθλίων, ποτὲ μὲν ἐσφύριζον, φοβερίζοντα καὶ τραβίζοντα αὐτούς, ποτὲ δὲ ἐδάγκανον αὐτοὺς μὲ τὰ ὀδόντιά των, καὶ τοὺς ἐκτύπουν μὲ τὰς οὐράς των, καὶ μὲ κάθε τρόπον ἐπεχείρουν νὰ τοὺς ῥίψουν μέσα εἰς τὸ ἄπειρον βάθος ἐκεῖνο, κινοῦντες, σπρώχνοντες, καὶ κτυπῶντες αὐτούς. Ὅθεν ἐφαίνοντο οἱ τάλανες, ὅτι ἔμελλον ἐξάπαντος νὰ πέσουν μέσα, θέλοντες καὶ μὴ θέλοντες, ἀπὸ τὸ κακὸν βιαζόμενοι. Ταῦτα δὲ βλέπων ὁ ἱερὸς Κάρπος, ἔλεγεν, ὅτι δὲν ἤθελε νὰ βλέπῃ πλέον ἄνω εἰς τὸν Οὐρανόν, καὶ εἰς τὸν ἐν τῷ Οὐρανῷ καθήμενον Δεσπότην Χριστόν. Ἀλλὰ ἐλυπεῖτο καὶ ἐταράττετο, διατὶ ἐκεῖνοι δὲν ἔπιπτον εἰς τὸ χάσμα μίαν ὥραν πρότερον. Ὅθεν καὶ πολλάκις ἐπεχείρησε καὶ αὐτὸς νὰ τοὺς ῥίψῃ. Ἀλλὰ μὴ δυνηθείς, ἐλυπεῖτο καὶ τοὺς ἐκαταρᾶτο.

Ὕστερον δέ, μόλις καὶ μετὰ βίας ἀνανεύσας εἰς τὰ ἄνω, εἶδε μὲν πάλιν τὸν Οὐρανόν, καθὼς καὶ πρότερον τὸν εἶδεν. Εἶδε δὲ ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς σπλαγχνισθεὶς τὸν κίνδυνον ἐκείνων τῶν ἀθλίων, ἐσηκώθη ἀπὸ τὸν θρόνον του καὶ ἐκατέβη, καὶ πηγαίνωντας κοντὰ εἰς ἐκείνους, τοὺς ἔδιδε χεῖρα βοηθείας. Συνεβοήθουν δὲ μὲ τὸν Ἰησοῦν καὶ οἱ θεῖοι Ἄγγελοι, καὶ ἐπίαναν τοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους, ἄλλος τὸν ἕνα, καὶ ἄλλος τὸν ἄλλον. Τότε βλέπει ὁ Κάρπος τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, ὅστις ἔχωντας ἐξαπλωμένην τὴν χεῖρά του, εἶπε πρὸς αὐτόν. Κτύπα λοιπὸν κατ’ ἐμοῦ. Ἐγὼ γὰρ εἶμαι ἕτοιμος, καὶ πάλιν καὶ πολλάκις νὰ πάθω, διὰ νὰ σωθοῦν ἄνθρωποι. Καὶ ἀγαπητὸν τοῦτο εἶναι εἰς ἐμένα, ἀνίσως ἄλλοι ἄνθρωποι δὲν ἁμαρτάνουν: ἤτοι ἀνίσως δὲν ἤθελαν μὲ σταυρόνουν ἄνθρωποι, καὶ ἐκ τούτου νὰ ἁμαρτάνουν καὶ νὰ κολάζωνται βαρυτέρως, ἐγὼ εἶμαι ἕτοιμος νὰ πάθω πάλιν καὶ νὰ ἀποθάνω δι’ αὐτούς, ὡς ἑρμηνεύει ὁ Παχυμέρης. Πλὴν στοχάσου, ἀνίσως καὶ εἶναι συμφέρον εἰς ἐσένα νὰ ἀλλάξῃς τὴν μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀγαθῶν Ἀγγέλων συντροφίαν, μὲ τὴν παντοτινὴν συντροφίαν τῶν ὄφεων καὶ δαιμόνων (4).

(1) Σημειοῦμεν ἐδῶ, ὅτι εἰς τὸν μέγαν τοῦτον Διονύσιον ἔχει ἐγκώμιον θαυμαστὸν Μιχαὴλ ὁ Σύγγελος καὶ πρεσβύτερος Ἱεροσολύμων, οὗ ἡ ἀρχή· «Οὐρανίαν ὄντως καὶ θείαν». (Σῴζεται ἐν τοῖς τοῦ Διονυσίου σχολίοις τετυπωμένον.) Ὁμοίως καὶ Νικήτας ὁ Ῥήτωρ καὶ Παφλαγών, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἐπ’ ὄρους ὑψηλοῦ ἀναβῆναι». Ἀναφέρει δὲ ἐν αὐτῷ, ὅτι ὁ μέγας οὗτος Διονύσιος ἐπῆγεν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα, ὅταν ἔζη ἡ κυρία Θεοτόκος. Καὶ βλέπων αὐτὴν ἐθαύμασε, καὶ εἶπεν, ὅτι καὶ χωρὶς νὰ τὴν ἠξεύρῃ τινὰς πρότερον, ἀπὸ μόνην τὴν σωματικὴν θεωρίαν της γνωρίζει ὅτι εἶναι Μήτηρ Θεοῦ. Τοῦτο τὸ ἴδιον ἀναφέρει καὶ ὁ κατὰ πλάτος Βίος του. (Σῴζεται ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου καὶ Βατοπαιδίου καὶ Ἰβήρων.) Εἰς τοῦτον τὸν Ἅγιον ἐφιλοπόνησεν ἡ ἐμὴ ἀναξιότης Κανόνα ὁλόκληρον καὶ τὰ ἐλλείποντα τροπάρια τῆς αὐτοῦ ἑορτῆς. Καὶ ὁ βουλόμενος ἑορτάζειν τὸν Ἅγιον, ζητησάτω ταῦτα. Λέγει δὲ περὶ τοῦ μεγάλου τούτου Διονυσίου ὁ Μιχαὴλ ἐν τῷ ἐγκωμίῳ, ὅτι τῆς Ἀποστολικῆς προεδρίας ὡς ἀληθῶς ἄξιος ἀνεδείχθη. Καὶ Διδάσκαλος ἦν Διδασκάλων, καὶ Ποιμὴν Ποιμένων, καὶ Παύλῳ παραπλήσιος, καὶ κορυφαῖός τις καὶ ἄλλος Ἀπόστολος. Ὁ δὲ θεῖος Χρυσόστομος, πετεινὸν τοῦ οὐρανοῦ ὀνομάζει.

Ἐνταῦθα δὲ γενόμενος, θαυμάζω κατὰ ἀλήθειαν, πῶς ὁ σοφὸς συγγραφεὺς τῆς νεοτυπώτου Ἑκατονταετηρίδος, σελ. 154, γράφει, ὅτι οἱ Γάλλοι ἠπατήθησαν, καυχώμενοι, πῶς ἐγένετο πρῶτος Ἐπίσκοπος εἰς τὸ Παρίσιον ὁ Ἀρεοπαγίτης οὗτος Διονύσιος. Καὶ ὅτι, οὐχὶ ξίφει ἐτελειώθη οὗτος, ἀλλὰ πυρὶ ἐν ταῖς Ἀθήναις. Οὐδένα δὲ τούτων παράγει μάρτυρα. Ἡμεῖς δὲ ἀκούοντες τὸν Σύγγελον Μιχαήλ, νὰ λέγῃ φανερά, ὅτι ἡ Παρησία ἦτον τότε ἡ μικροτέρα πόλις τῆς Γαλλίας, καὶ ἐν αὐτῇ ὁ θεῖος οὗτος Διονύσιος ἐτελειώθη· καὶ ὅτι τὸν διὰ ξίφους καὶ οὐ τὸν διὰ πυρὸς ὑπέστη θάνατον. Ὁμοίως καὶ τὸν Διάκονον τοῦτον Μαυρίκιον καὶ ἄλλους τοὺς τὸ Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου, καὶ τὸ Συναξάριον τούτου συγγραψαμένους: ταῦτα, λέγω, βλέποντες ἡμεῖς καὶ ἀκούοντες, τῇ παραδόσει τούτων ἐμμένομεν. Ὁμοίως ἐθαύμασα μεγάλως, ἀλλὰ καὶ ἐλυπήθην μεγάλως, βλέπων τὸν αὐτὸν συγγραφέα νὰ ἐκσυρίττῃ, οἴμοι! ὡς ὑποβολιμαῖα, καὶ ὑστερόπλαστα, ἐν τῇ αὐτῇ Ἑκατονταετηρίδι, τὰ τοῦ μεγάλου τούτου Διονυσίου συγγράμματα. Καὶ ἂν δὲν εὐλαβήθη Μαξίμους, Σωφρονίους, Ἀνδρέας, Δαμασκηνούς, Σουΐδας, Συγγέλους, Ἀγάθωνας Πάπας, καὶ ἄλλους πολλοὺς μερικοὺς Πατέρας, οἵτινες ὡς γνήσια δέχονται τὰ ῥηθέντα τοῦ θείου Διονυσίου συγγράμματα· κᾂν ἔπρεπεν ὁ εὐλογημένος νὰ εὐλαβηθῇ δύω Οἰκουμενικὰς Συνόδους, τὴν Ἕκτην λέγω, ἥτις ἀναφέρει ῥητὸν ἐξ αὐτοῦ κατὰ τὴν ς΄ πρᾶξιν αὐτῆς, καὶ τὴν Οἰκουμενικὴν Ζ΄, ἥτις ἐν τῷ β΄ καὶ δ΄ κανόνι αὐτῆς ῥητὰ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου ἀναφέρει, καὶ αὐτὸν τὸν Διονύσιον Μέγαν ὀνομάζει. Ὁμοίως καὶ μίαν τοπικὴν Σύνοδον, τὴν ἐν Ῥώμῃ συναχθεῖσαν ἐπὶ Μαρτίνου κατὰ Μονοθελητῶν. Ἀλλὰ γὰρ γενηθήτωσαν αἱ Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι ἀληθεῖς, ὡς σφάλλεσθαι μὴ δυνάμεναι. Πᾶς δὲ ἄνθρωπος μερικός, γενηθήτω ψεύστης, ὡς σφαλῆναι δυνάμενος, κᾂν μυριάκις καλῆται σοφὸς καὶ φιλόσοφος. (Ὅρα τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ β΄ τῆς Ζ΄ ἐν τῷ ἡμετέρῳ Πηδαλίῳ.)

Καὶ τοῦτο δὲ προστίθημι, ὅτι ὁ ῥηθεὶς συγγραφεὺς τῆς Ἑκατονταετηρίδος, εἰς πάμπολλα μέρη καὶ τοῦ Θεολογικοῦ αὐτοῦ καὶ τῆς Μεταφυσικῆς του, φέρει εἰς βεβαίωσιν τῶν προκειμένων αὑτῷ ὑποθέσεων, ῥητὰ τοῦ μεγάλου τούτου Διονυσίου, καὶ δέχεται ταῦτα ὡς γνήσια. Ὁμοίως φέρει μαρτυρίας ἐξ αὐτῶν, καὶ ἐν τῇ ὑφ’ αὑτοῦ μεταγλωττισθείσῃ Ἱερᾷ Τελετουργίᾳ. Ὅθεν ἐπειδὴ αὐτός, ἄλλα μέν, ἐκεῖ γράφει, ἄλλα δέ, ἐν τῇ Ἑκατονταετηρίδι, διὰ τοῦτο οὐδεὶς πρέπει νὰ προσέχῃ ὅλως εἰς τὸν τοιοῦτον, ὡς αὐτὸν ἑαυτῷ λαμπρῶς ἀντιφάσκοντα, καὶ ἀσύμφωνον ὄντα κατὰ τοῦτο τὸ μέρος.

(2) Σημείωσαι, ὅτι ὁ Ἅγιος Διονύσιος καὶ ὁ Τιμόθεος καὶ Ὀνήσιμος ἐμαρτύρησαν ἐν τῷ Ϟς΄ [96] ἔτει ἐπὶ Δομετιανοῦ. Τοῦτον δὲ τὸν Διονύσιον διεδέχθη, ἢ τότε, ἢ μετὰ ὀλίγους χρόνους, Πούπλιος ὁ Ἀθηνῶν, ὅστις ἑορτάζεται κατὰ τὴν δεκάτην τρίτην Μαρτίου. Τὸ Μαρτύριον τοῦ Διονυσίου συνέγραψεν ὁ Μεταφραστής, οὗ ἡ ἀρχή· «Πάλαι μὲν ἐν τύποις». (Σῴζεται ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν ἄλλαις.)

(3) Ὁ Κάρπος οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν εἰκοστὴν ἕκτην τοῦ Μαΐου. Καὶ ὅρα τὸ Συναξάριον αὐτοῦ ἐκεῖ.

(4) Σημείωσαι, ὅτι κατὰ τὸν δέκατον αἰῶνα Κάρολος Σίμπληξ ὁ τῆς Γαλλίας βασιλεύς, διὰ ληγάτου (ἤτοι κληρονομίας) ἀπέστειλεν εἰς τὸν Ἔρρικον τὸν Ἰξευτήν, τὴν τοῦ Ἁγίου τούτου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου χεῖρα, κεκοσμημένην μὲ χρυσίον καὶ πολυτίμους λίθους, ὡς ἐνέχυρον παντοτινῆς συμφωνίας, καὶ ἀμοιβαίας κατὰ Θεὸν ἀγάπης. Ὁ δὲ Ἔρρικος μὲ κάθε χάριν εὐχαρίστως ὑποδεξάμενος τὸ θεῖον δῶρον, προσέπεσε καὶ κατεφίλησε τὸ ἅγιον λείψανον, καὶ μὲ ἄκραν εὐλάβειαν ἐτίμησεν αὐτό. Τὸ ὁποῖον ἦτον ἡ μόνη παραμυθία τῶν τὴν Γαλλίαν οἰκούντων. Ὅθεν ὁ εἰς τοὺς χρόνους τοῦ ῥηθέντος Ἐρρίκου πρέσβις, δεινολογεῖται, ὅτι ἀφ’ οὗ τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου τούτου Διονυσίου μετετέθη ἀπὸ τὴν Γαλλίαν, κακὰ αὐτὴ ἔπαθε, καὶ μὲ τοὺς ἐμφυλίους πολέμους, καὶ μὲ τοὺς ξένους. (Ὅρα σελ. 362 τοῦ β΄ τόμου τοῦ Μελετίου.) Ἡ χαριτόβρυτος δὲ τοῦ Ἁγίου τούτου κάρα, σῴζεται ἐν τῇ ἱερᾷ καὶ βασιλικῇ Μονῇ τοῦ Δοχειαρίου, ἀφιερωθεῖσα διὰ χρυσοβούλου βασιλικοῦ, τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ.

*

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ οἱ ἀνωτέρω δύω μαθηταὶ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, Ῥουστικὸς καὶ Ἐλευθέριος, ξίφει τελειοῦνται.

Ἐλευθέριον καὶ Ῥουστικὸν τὸ ξίφος,
Ἐλευθέρους τίθησι, γῆς καὶ γηΐνων.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεόκτιστος ξίφει τελειοῦται.

Κτίστῃ σέβας δοὺς Θεόκτιστος οὐ κτίσει,
Χαίρων κεφαλῆς τὴν ἀφαίρεσιν φέρει.

*

Μνήμη τοῦ Ἱερομάρτυρος Διονυσίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ ὀκτὼ Μαρτύρων.

Διονύσιος σὺν συνάθλων ὀκτάδι,
Ζόφου μεταστὰς φωτὸς οἰκεῖ χωρίον.

Οὗτος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους Οὐαλλεριανοῦ καὶ Γαληΐνου τῶν βασιλέων, ἐν ἔτει σνδ΄ [254]. Παρασταθεὶς δὲ ἔμπροσθεν τοῦ ἡγεμόνος Αἰμιλιανοῦ, καὶ μὴ πεισθεὶς νὰ ἀρνηθῇ τὸν Χριστὸν καὶ νὰ θυσιάσῃ εἰς τὰ εἴδωλα, ἐξορίζεται. Ἔπειτα δένεται μὲ δεσμὰ καὶ λιθοβολεῖται. Καὶ παθαίνει περισσότερα βάσανα, ἀπὸ ὅσα ἔπαθε κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ Δεκίου εἰς τὴν Λιβύαν. Κλεισθεὶς δὲ μέσα εἰς ἕνα τόπον ξηρὸν καὶ ἄνυδρον, ὁμοῦ μὲ τὸν Φαῦστον, Γάϊον, Πέτρον, Παῦλον, καὶ μὲ ἄλλους τέσσαρας, εἰς διάστημα χρόνων ὁλοκλήρων δώδεκα, ἐτελειώθη ἐν τῇ καλῇ ὁμολογίᾳ τῆς πίστεως ὁμοῦ μὲ ἐκείνους (5).

(5) Ὁ Διονύσιος οὗτος εἶναι ὁ Ἀλεξανδρείας, περὶ οὗ ὅρα ἔμπροσθεν εἰς τὴν τετάρτην τοῦ παρόντος μηνὸς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τοῦ Συναξαρίου τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Φαύστου, Γαΐου, Εὐσεβίου, καὶ Χαιρήμονος τῶν Διακόνων.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεαγένης (6) πυρὶ τελειοῦται.

Ὡς ἦλθεν ἐν χρῷ τῆς πυρᾶς Θεαγένης,
Εἰσῆλθεν αὐτὴν οὐ ταραχθεὶς τῇ θέᾳ.

(6) Ἐν ἄλλῳ δὲ Συναξαριστῇ γράφεται Θεογένης.

*

Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Θεότεκνος λίθοις τελειοῦται.

Ἅπαξ ἐλεύσθην καὶ Θεότεκνος λέγει,
Ὡς Παῦλος εἶπε πρὸς Κορινθίους γράφων.

*

Ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Ἰωάννης ὁ Χοζεβίτης, Ἐπίσκοπος Καισαρείας, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ῥυσθεὶς ἀπείρων πειρατηρίων βίου,
Ἰωάννης ἄπειρα λήψεται γέρα.

Οὗτος ὁ Ἅγιος Πατὴρ ἡμῶν Ἰωάννης, ἦτον ἀπὸ τὰς Θήβας τῆς Αἰγύπτου, υἱὸς γονέων μεγάλων καὶ περιφανῶν. Λαβὼν δὲ τὸ ἀγγελικὸν σχῆμα τῶν Μοναχῶν ἀπὸ τὸν πάππον αὐτοῦ, Μοναχὸν ὄντα, καὶ ἀποχαιρετίσας αὐτόν, ἐπῆγεν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα. Καὶ ἐπειδὴ δὲν ἐδέχετο τὴν ἁγίαν καὶ Οἰκουμενικὴν Τετάρτην Σύνοδον τὴν ἐν Χαλκηδόνι, ἀλλ’ ἐχώριζε τὸν ἑαυτόν του ἀπὸ τὴν καθολικὴν Ἐκκλησίαν· διὰ τοῦτο θέλωντας διὰ νὰ προσκυνήσῃ τὸν τίμιον Σταυρόν, ἐμποδίζετο νὰ πλησιάσῃ εἰς αὐτόν. Ὅθεν ἤκουσε φωνὴν εἰς τὸ ὄνειρόν του λέγουσαν ταῦτα. Ὅτι ἐκεῖνοι ὁποῦ δὲν κοινωνοῦν μὲ τὴν καθολικὴν Ἐκκλησίαν, δὲν εἶναι ἄξιοι νὰ προσκυνήσουν τὸν Σταυρὸν τοῦ Κυρίου. Ἐξυπνήσας λοιπόν, ἐπρόστρεξεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ ἐδιωρθώθη. Ἐπαναγυρίσας δὲ πάλιν εἰς τὸν γέροντα καὶ πάππον του, καὶ πάλιν ἀποχαιρετίσας αὐτόν, εὐγῆκεν ἀπὸ τὸ Μοναστήριον. Καὶ εὑρὼν ἕνα μικρότατον σπήλαιον εἰς ἕνα δύσβατον καὶ κρημνώδη τόπον, ὀνομαζόμενον Χοζεβᾶν, ἐκατοίκησεν εἰς αὐτό, καὶ ἐτρέφετο ἀπὸ τὰς ἄκρας τῶν δένδρων τοῦ τόπου ἐκείνου. Τοῦτον δὲ ὁ Θεὸς θέλωντας νὰ δοξάσῃ, ἐφανέρωσεν αὐτὸν μὲ τοιοῦτον τρόπον.

Ἦτον ἕνας ἀσκητὴς μεγάλος εἰς τοὺς τόπους ἐκείνους, Ἀνανίας ὀνόματι. Εἰς τοῦτον ἐφέρθη μίαν φορὰν ἑνὸς πλουσίου υἱός, ἐνοχλούμενος ἀπὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα, τὸν ὁποῖον δὲν ἐδέχθη ὁ Ὅσιος διὰ τὴν πολλήν του ταπείνωσιν. Ἀλλὰ ἐπαρακίνησε τοὺς φέροντας τὸν νέον, νὰ τὸν ὑπάγουν εἰς τὸν ἐσώτερον τόπον πρὸς τοῦτον τὸν Αἰγύπτιον Ἰωάννην, ἵνα ἰατρεύσῃ αὐτόν. Καὶ λοιπὸν ἐκεῖνοι εὑρόντες τοῦτον τὸν Ἰωάννην, ἐφανέρωσαν τὴν αἰτίαν, διὰ τὴν ὁποίαν ἐπῆγαν εἰς αὐτόν. Ὁ δὲ Ἅγιος, πρῶτον μέν, δὲν ἐπείθετο νὰ προσευχηθῇ διὰ τὸν νέον. Ὕστερον ὅμως βιασθείς, ἐπροσευχήθη. Ἔπειτα στραφείς, λέγει πρὸς τὸ δαιμόνιον. Ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ, ἀκάθαρτον πνεῦμα, δὲν σὲ προστάζω ἐγώ, ἄλλα σὲ προστάζει ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Ἀνανίας, νὰ εὔγῃς ἀπὸ τὸν νέον τοῦτον. Ταῦτα ὡς ἤκουσε τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα, εὐγῆκε παρευθύς, ὁ δὲ νέος ἔγινεν ὑγιής.

Ἐπειδὴ λοιπὸν τὸ παράδοξον τοῦτο θαῦμα ἔκαμε περιβόητον τὸν Ὅσιον εἰς ὅλα τὰ μέρη ἐκεῖνα, διὰ τοῦτο αὐτὸς ἐχειροτονήθη, καὶ χωρὶς νὰ θέλῃ, Καισαρείας Ἐπίσκοπος. Ἀπὸ τὰς φροντίδας ὅμως τοῦ ἀξιώματος, μὴ δυνάμενος νὰ μεταχειρίζεται τὴν ἐρημικὴν καὶ ἡσύχιον ζωήν, διὰ τοῦτο ἄφησε τὴν Καισάρειαν, καὶ ἐγύρισε πάλιν εἰς τὴν ἔρημον. Ἀλλ’ οὐδὲ τότε ἐδυνήθη νὰ κρυφθῇ ἀπὸ τοὺς πολλούς. Διότι ἕνας γεωργὸς ἔχων ἕνα παιδίον μικρότατον, ἐνοχλούμενον ἀπὸ πνεῦμα ἀκάθαρτον, ἔβαλεν αὐτὸ μέσα εἰς ζιμπίλιον, καὶ σκεπάσας αὐτὸ ἄνωθεν μὲ χορτάρια, ἀπέθεσεν αὐτὸ κοντὰ εἰς τὴν παραθυρίδα τοῦ Ἁγίου καὶ ἔφυγεν. Ἐπειδὴ δὲ τὸ παιδίον ἔκλαυσεν, ἤκουσεν ὁ Ἅγιος. Σηκωθεὶς δὲ καὶ ἰδὼν αὐτό, ἐγνώρισε παρευθὺς τὸ δαιμόνιον, ὁποῦ εἰς αὐτὸ ἐκατοίκει. Ὅθεν διὰ προσευχῆς του διώξας τὸ δαιμόνιον, ἐποίησε τὸ παιδίον ὑγιές.

Πλὴν τὸ διωχθὲν δαιμόνιον δὲν ἡσύχασεν, ἀλλὰ ἐσχηματίσθη εἰς μορφὴν ἀνθρώπου. Καὶ εὑρὸν τὸν Ὅσιον ἐπάνω εἰς ἕνα κρημνώδη καὶ δύσβατον τόπον, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ τάχα ζητῶν εὐλογίαν. Ὁ δὲ Ὅσιος ἐξεπλάγη διὰ τὴν αἰφνίδιον αὐτὴν θεωρίαν. Ὅθεν μὲ τὸ νὰ παρεπάτησαν καὶ ἐμπερδεύθησαν τὰ ποδάριά του, ἔπεσε κάτω εἰς τὸ βάθος τοῦ κρημνοῦ. Εἰς μάτην ὅμως ἐκοπίασεν ὁ ἀνθρωποκτόνος. Ἐπειδὴ ὁ Ἅγιος ἔμεινεν ἀβλαβὴς τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι. Ἀλλὰ πάλιν ὁ φθονερός, καὶ ἄλλον πειρασμὸν κατὰ τοῦ Ἁγίου ἐκίνησεν. Ἐσήκωσε γὰρ κατ’ αὐτοῦ ἕνα φονέα καὶ λῃστήν. Ὁ ὁποῖος, ποτὲ μὲν ἔδερνε τὸν Ὅσιον, ποτὲ δὲ ἔπερνε τὸ φόρεμά του, ἄλλοτε δὲ καὶ τὴν καλύβην του ἔκαιεν ὁ ἀπάνθρωπος. Ταῦτα δὲ πάσχων ὁ Ἅγιος, τοῦτο μόνον ἔλεγεν εἰς τὸν ἑαυτόν του, καθὼς ὁ ἴδιος ὕστερον τὸ ἐδιηγήθη. Ὦ Κύριε, εἰ μὲν εἶναι ἀρεστὰ αὐτὰ εἰς ἐσένα, εὐχαριστῶ σοι. Ὅθεν ἤκουσεν αὐτοῦ ἐξ Οὐρανοῦ ὁ ὕψιστος, καὶ ἀπὸ τὸν πειρασμὸν αὐτὸν τὸν ἐλύτρωσε. Διότι πιασθεὶς ἀπὸ τὸν ἐξουσιαστὴν ὁ κλέπτης ἐκεῖνος, ἐθανατώθη. Καὶ ἀπὸ τότε ἔλαβεν ὁ Ἅγιος ὄχι ὀλίγην ἄνεσιν. Πλὴν δὲν ἔπαυσε τελείως ὁ δόλιος διάβολος, ἀπὸ τὸ νὰ σκάπτῃ λάκκους εἰς τὸν Ὅσιον.

Διότι μίαν φορὰν ἐρχόμενος ὁ Ἅγιος εἰς ἐπίσκεψιν τινῶν ἀδελφῶν, ἀπάντησε κατὰ πάροδον μίαν γυναῖκα. Ἡ ὁποία λογισμὸν αἰσχρὸν ὑπὸ τοῦ διαβόλου δεξαμένη εἰς τὴν καρδίαν της, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου, καὶ παρεκάλει αὐτόν, διὰ νὰ ἀξιώσῃ αὐτὴν νὰ ἔμβῃ μέσα εἰς τὸ σπήλαιόν του, τάχα διὰ νὰ λάβῃ εὐλογίαν καὶ ἁγιασμόν. Καθὼς λοιπὸν ὁ Ἅγιος ἐσυγκατένευσε, καὶ τὴν ἐδέχθη, εὐθὺς ἡ μιαρὰ ἐκείνη καὶ ἀκόλαστος κλείσασα τὴν πόρταν, ἐξεγύμνονεν ὅλα τὰ μέλη της, καὶ ἔπραττεν ἡ ἀδιάντροπος ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα οὔτε πρέπει νὰ εἰπῇ τινας διὰ λόγου, σπουδάζουσα διὰ νὰ μολύνῃ τὸν ἀμόλυντον. Ἀλλ’ ὁ ἀνίκητος καὶ ἀδαμάντινος τοῦ Χριστοῦ δοῦλος, εὐθὺς ἀποβαλὼν τὸ ὄργανον τοῦτο τοῦ διαβόλου, εὐγῆκεν ἀπὸ τὴν καλύβην του ἀβλαβής.

Μίαν φορὰν ἀκούσας ὁ μακάριος οὗτος Ἰωάννης διὰ ἕνα περιβόητον ἀσκητήν, Μαρκιανὸν ὀνομαζόμενον, ἐποθοῦσε μὲν νὰ τὸν ἰδῇ. Ἐπειδὴ ὅμως αὐτὸς τὸν ἑαυτόν του ἔβαλεν ὑποκάτω εἰς δεσμόν, νὰ μὴν εὔγῃ ἀπὸ τὸ σπήλαιόν του, κᾂν καὶ ἤθελε τοῦ ἀκολουθήσῃ ἀνάγκη μεγάλη καὶ ἀπαραίτητος, διὰ τοῦτο δὲν εὐχαριστεῖτο νὰ λύσῃ τὸν δεσμὸν αὐτὸν καὶ νὰ εὔγῃ. Ἀλλ’ ἡ παντέφορος τοῦ Θεοῦ πρόνοια, τί οἰκονόμησεν; Ἄγγελος Κυρίου ἐπῆρε τὸν Μαρκιανὸν ἀπὸ τὸ κελλίον του, καὶ φέρων αὐτὸν μετάρσιον εἰς τὸν ἀέρα, ἥσυχα καὶ χωρὶς κρότον, τὸν ἔστησεν εἰς τὸ σπήλαιον τοῦ μακαρίου Ἰωάννου. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν εἶδον καὶ ἀσπάσθησαν ἕνας μὲ τὸν ἄλλον οἱ Ὅσιοι, καὶ ἐχόρτασαν ἀπὸ τὴν πνευματικὴν ὁμιλίαν, ὁποῦ ἐποίησαν ἀναμεταξύ των, τελευταῖον, εἶπεν ὁ θεῖος Ἰωάννης. Δόξα τῷ Ἁγίῳ Θεῷ, ὅστις μὲ ἀξίωσε νὰ ἰδῶ τὸν ποθεινότατόν μου Μαρκιανόν. Εὐθὺς δὲ μετὰ τὰ λόγια ταῦτα, ἁρπάχθη πάλιν ὑπὸ Ἀγγέλου ὁ θεῖος Μαρκιανὸς ἔμπροσθεν ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ Ἰωάννου καὶ ἐφέρθη εἰς τὸ κελλίον του.

Τοῦτο δὲ τὸ θαῦμα διὰ τὴν ὑπερβολήν, ἔβαλεν εἰς διαφόρους λογισμοὺς τὸν Ὅσιον Ἰωάννην, μήπως τάχα ἦτον φάντασμα διαβολικὸν τὸ γενόμενον. Ὅθεν διστάζων καὶ παλαίων μὲ τοὺς λογισμούς, ἔλυσε τὸν δεσμὸν ὁποῦ εἶχε, καὶ εὐγῆκεν ἀπὸ τὸ σπήλαιόν του. Πηγαίνωντας δὲ εἰς τὸ κελλίον τοῦ Μαρκιανοῦ, εὑρῆκεν ἐκεῖνον εἰς τὴν στράταν. Χαιρετίσας λοιπὸν αὐτὸν καὶ ἀκούσας νὰ τὸν καλῇ ἐξ ὀνόματος, ἐπληροφορήθη ἀκριβέστατα τὸν πρότερον δι’ Ἀγγέλου γενόμενον παράδοξον τρόπον τῆς ἐκείνου ἐλεύσεως. Ὅθεν χαιρετίσας πάλιν αὐτόν, καὶ ἀντιχαιρετισθεὶς παρ’ αὐτοῦ, ἐγύρισε χαίρωντας εἰς τὸ σπήλαιόν του.

Καὶ τί πρέπει νὰ πολυλογῶ; Οὗτος ὁ θεῖος Ἰωάννης, δαιμόνια ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ἐδίωξε. Νοσήματα ἀνιάτρευτα ἐθεράπευσε. Νερὰ εἰς διαφόρους τόπους ἀνέβλυσε. Βροχὰς ἐξ οὐρανοῦ διὰ μέσου τῆς προσευχῆς του πολλάκις κατέφερε. Καὶ ἄλλα πολλὰ σημεῖα καὶ θαύματα διὰ μέσου αὐτοῦ ἐποίησεν ὁ Θεός. Ὅθεν ὡς φωστὴρ ἐν ἀσκήσει καὶ θαύμασιν ἐπὶ τῆς γῆς διαλάμψας, ἐν γήρᾳ καλῷ ἐτελείωσε τὴν ζωήν, καὶ ἐν εἰρήνῃ τῷ Κυρίῳ τὴν ψυχήν του παρέθετο.

Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Α’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Των Αγίων Διονυσίου του Αρεοπαγίτου του Ιερομάρτυρος, Ρουστικού και Ελευθερίου κ.α.