Αν θέλετε πολυτονικό κείμενο, πατήστε εδώ

Τω αυτώ μηνί ΚΘ’, μνήμη των Αγίων Μαρτύρων, Μάρκου Επισκόπου Αρεθουσίων (1), Κυρίλλου Διακόνου, και των εν Ασκάλωνι και Γάζη παρθένων γυναικών, και ιερωμένων ανδρών.

Εις τον Μάρκον.

Επαγρυπνήσας πρώτα πολλαίς αικίαις,
Ύπνωσε Μάρκος θείον ειρήνης ύπνον.

Εις τον Κύριλλον.

Γαστήρ Κυρίλλου Λευΐτου δια ξίφους,
Ωσεί πάχος γης είπε Δαβίδ ερράγη.

Εις τας Παρθένους.

Κείνται γυναίκες βρώσεως χοίροις σκάφαι,
Γαστρός παθούσαι ρήξιν εκ χοιροφρόνων.

Εικάδι ηδ’ ενάτη αθληταί εις πόλον ίκον.

Ούτος ο Άγιος Μάρκος ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Κωνσταντίνου (2) του Μεγάλου εν έτει τκη’ [328]. Ζήλω δε θείω κινηθείς, εκρήμνισεν ένα ναόν των ειδώλων, και εποίησεν αυτόν Εκκλησίαν. Όταν δε ο παραβάτης Ιουλιανός εβασίλευσε μετά ταύτα εν έτει τξα’ [361], και έδωκε πολλήν τιμήν εις τα είδωλα, και παρρησίαν εις τους ειδωλολάτρας, τότε όχι μόνον εις τούτον τον Άγιον Μάρκον πολλά κακά έδειξεν ο αποστάτης διατί εκρήμνισεν ένα ναόν των ειδώλων, και έκαμεν αυτόν Εκκλησίαν Θεού, αλλά και εις άλλους πολλούς, διατί και εκείνοι εκρήμνισαν τους βωμούς των ειδώλων. Ο δε Άγιος Μάρκος, εις τας αρχάς μεν εκρύφθη και εσυστάλθη εις ένα μέρος, κατά την τούτο προστάζουσαν εντολήν του Κυρίου. Επειδή όμως αντί αυτού, επιάσθηκαν άλλοι και ετιμωρούντο, τούτου χάριν ευγήκεν εις το φανερόν, και παρέδωκε μόνος τον εαυτόν του εις τους ειδωλολάτρας. Οι δε στρατιώται πιάσαντες αυτόν, τον εγύμνωσαν, και έδωκαν εις το σώμα του πολλάς ξυλίας, έπειτα τον έρριψαν μέσα εις χαντάκια βρωμερά.

Μετά ταύτα ευγάνοντες τούτον από εκεί, τον επαράδωκαν εις παιδία δια να τον κατακεντούν με βελόνας. Είτα ποιήσαντες γάρον, ήτοι άλμην, έβρεξαν όλον το σώμα του Αγίου από αυτήν. Ύστερον, χρίσαντες αυτόν με μέλι και βαλόντες μέσα εις γυργάθη, τον εκρέμασαν με σχοινία έξω, κατά τον καιρόν του μεσημερίου, δια να δέχεται από όλα τα μέρη τας ακτίνας του ηλίου, και να φλέγεται από αυτάς, και προς τούτοις, δια να ήναι τροφή εις τας μελίσσας και σφήκας. Τούτων δε ούτω γενομένων, υπέμεινεν ανδρείως τα βάσανα ο μακάριος Μάρκος, όχι μόνον δια την ευσέβειαν, αλλά και δια να μη δώση ούτε οβολόν εις τους Έλληνας προς ανάκτισιν του υπ’ αυτού κρημνισθέντος ναού των ειδώλων. Εζήτουν γαρ οι Έλληνες από αυτόν ολίγην τινά βοήθειαν, δια να τον ανακτίσουν πάλιν προς σύστασιν της ασεβείας των. Αλλ’ ο Άγιος ουδέ ολίγον τι έδωκεν εις αυτούς, επειδή εάν έδιδεν, εφαίνετο ότι προδίδει την πίστιν και την ευσέβειαν. Όθεν με την ένστασιν νικήσας τους Έλληνας, και με την πράξιν αυτούς ενίκησε. Διότι βλέποντες οι Έλληνες την ανδρίαν και μεγαλοψυχίαν του θαυμαστού τούτου γέροντος Μάρκου, εκατέβασαν μεν αυτόν από εκεί, όπου τον είχον κρεμασμένον. Αυτοί δε μεταβληθέντες, εμεταχειρίσθηκαν αυτόν διδάσκαλον, και έμαθον παρ’ αυτού την ευσέβειαν, πιστεύσαντες εις τον Χριστόν.

Καλόν δε είναι να διηγηθώμεν εδώ εκείνο, οπού ετόλμησαν οι Έλληνες να κάμουν εις την πόλιν Φοινίκην εναντίον Κυρίλλου του Διακόνου επί της βασιλείας του παραβάτου. Επειδή γαρ και αυτός πολλά είδωλα των δαιμόνων εκρήμνισε, δια τούτο επιάσθη από τους Έλληνας, και έλαβεν από αυτούς δεινόν και βίαιον θάνατον. Έσχισαν γαρ αυτού την κοιλίαν, και ευγήκαν έξω τα σπλάγχνα του. Όθεν έγινεν ένα ελεεινόν θέαμα. Λέγουσι δε ότι και τα σπλάγχνα του έφαγον οι Έλληνες, δια τούτο και έλαβον παρά Θεού την αξίαν εκδίκησιν. Εις καιρόν γαρ οπού τα σπλάγχνα του έτρωγον, έπεσον τα οδόντιά των, και η γλώσσα των εκόπηκε, και η οπτική δύναμις των οφθαλμών τους εβλάφθηκε (3). Ποίος δε να τραγωδήση τα βάσανα, οπού έκαμαν οι Έλληνες εις την Γάζαν της Παλαιστίνης, και εις την Ασκάλωνα, εναντίον εις μερικάς γυναίκας παρθένους, και εις άνδρας ιερωμένους, κατά τους χρόνους του αυτού παραβάτου; Έσχισαν γαρ οι θηριώδεις και απάνθρωποι τας κοιλίας των ανωτέρω γυναικών και ανδρών, και βαλόντες μέσα εις τας κοιλίας των κριθάρι, τας έβαλαν έμπροσθεν εις τους χοίρους δια να τας φάγουν. Ταύτα εστάθησαν τα δράματα και αποτελέσματα της ασεβούς βασιλείας του παραβάτου Ιουλιανού, και των υποτασσομένων εις την βασιλείαν αυτού. Αλλά εις μεν τους Μάρτυρας του Χριστού, αντί των εδώ προσκαίρων βασάνων, επροξενήθη η αιώνιος μακαριότης. Εις δε τον αίτιον τούτων ασεβέστατον Ιουλιανόν, επροξενήθη η γέεννα του πυρός, και η αιώνιος καταισχύνη (4).

(1) Αρέθουσα είναι πόλις εν τη Μακεδονία κειμένη κατά τον κόλπον του Στρύμωνος, ήτοι του Χάνδακος ποταμού, η οποία ύστερον ωνομάσθη Ρενδίνα, με θρόνον Επισκόπου υπό τον Θεσσαλονίκης Μητροπολίτην.

(2) Ο δε Θεοδώρητος αναφέρων το διήγημα τούτο εν τρίτω βιβλίω, κεφ. έκτω, της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, εξ ου και ερανίσθη, λέγει, ότι ο Μάρκος ούτος ήτον επί Κωνσταντίου, του υιού Κωνσταντίνου.

(3) Και τούτο το διήγημα του Κυρίλλου διηγείται ο Κύρου Θεοδώρητος αυτόθι.

(4) Και τούτο το διήγημα αναφέρει ο αυτός Θεοδώρητος εν τω αυτώ βιβλίω και κεφαλαίω. Προσθέττει και τούτο αυτόθι, ότι εν τη Σεβαστή πόλει, άνοιξαν οι Έλληνες την θήκην οπού περιείχε τα κόκκαλα του Βαπτιστού Ιωάννου, και κατέκαυσαν αυτά, την δε σκόνιν διεσκόρπισαν εις τον αέρα.

*

Τη αυτή ημέρα μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Ιωνά, Βαραχησίου και των συν αυτοίς.

Εις τον Ιωνάν.

Έχεις Ιωνάν και συ γη πάντως μέγαν,
Κατ’ ουδέν ενδέοντα του θαλαττίου.

Εις τον Βαραχήσιον.

Διψών Βαραχήσιος αθλητών τέλους,
Χανδόν ζεούσης εκπίνει πίσσης σκύφον.

Εις τους εννέα.

Χριστού υπερτμηθέντες άνδρες εννέα,
Ήδη σύνεισι τάξεσιν ταις εννέα.

Ούτοι οι Άγιοι ήτον από την Περσίαν κατά τους χρόνους Σαβωρίου βασιλέως Περσών, και Κωνσταντίνου του Μεγάλου βασιλέως Ρωμαίων εν έτει τλ’ [330]. Μοναχοί δε όντες άφησαν το Μοναστήριόν τους, και επήγαν εις ένα χωρίον ονομαζόμενον Μαρμιαβώχ. Εύρον δε εις αυτό εννέα Αγίους Μάρτυρας κλεισμένους μέσα εις φυλακήν, των οποίων τα ονόματα είναι αυτά. Ζανιθάς, Λάζαρος, Μαρουθάς, Ναρσής, Ηλίας, Μάρης, Άβιβος, Συμεήθης, και Σάββας. Τούτους δε επαραθάρρυναν δια να επιμείνουν εις την πίστιν του Χριστού και ομολογίαν, και εις αυτήν να σταθούν έως τέλους, οίτινες και επιμείναντες, έλαβον τους στεφάνους του μαρτυρίου. Όθεν δια την αιτίαν ταύτην πιασθέντες ούτοι, εφέρθησαν εις τους τρεις άρχοντας Μασδράθ, Σιρώ, και Μαρμισήν, οι οποίοι εσυμβούλευσαν ομού και εφοβέρισαν τους Αγίους, δια να αρνηθούν μεν την πίστιν του Χριστού, να προσκυνήσουν δε τον ήλιον και την φωτίαν και το νερόν. Οι δε Άγιοι ουδόλως επείσθησαν.

Όθεν πρώτον ο Ιωνάς δένεται με νόμον περσικόν. Ο νόμος δε αυτός είναι, ότι όταν οι Πέρσαι θέλουν να δείρουν άνθρωπον, τον καθίζουν πρώτον εις την γην, και έπειτα δένουσι τας χείρας και τους πόδας του εις ένα ξύλον. Ο δε δεθείς, και μένωντας ακίνητος ωσάν πέτρα, δέχεται τας ξυλίας, επειδή από το πολύ και σφικτόν δέσιμον, δεν δύναται ο δερνόμενος να μεταβή, ή να κινηθή εις ένα, ή εις άλλο μέρος. Αφ’ ου λοιπόν τοιουτοτρόπως έδειραν αρκετά τον Άγιον με ραβδία τραχέα, έδεσαν τους πόδας του με σχοινία, και έσυραν αυτόν έξω εις τόπον αστέγαστον, δια να ταλαιπωρήται και να πήζη όλην την νύκτα από την ψύχραν και τον παγετόν.

Έπειτα επίασαν και τον Άγιον Βαραχήσιον, και βώλους χαλκούς πυρώσαντες, έβαλον αυτούς υποκάτω εις τας αμασχάλας του. Μετά ταύτα έβρασαν μολύβι, και το έχυσαν μέσα εις τα ομματόκλαδα, και εις την μύτην, και εις τον λάρυγγα και των δύω Αγίων ομού. Είτα τον μεν Βαραχήσιον έδεσαν από τα πόδια, και εκρέμασαν κατακέφαλα, του δε Ιωνά έκοψαν τα δάκτυλα των χειρών και των ποδών, και έκδαραν το δέρμα της κεφαλής του. Την δε γλώσσαν του έκοψαν, έπειτα έβαλαν αυτόν μέσα εις χάλκωμα γεμάτον από πίσσαν, από τα οποία εφυλάχθη αβλαβής χάριτι Χριστού. Μετά ταύτα έσφιγξαν αυτόν εις γαλιάγραν, και ούτως έρριψαν αυτόν εις ένα λάκκον βαθύτατον, μέσα εις τον οποίον ετελείωσε, και έλαβεν ο αοίδιμος του μαρτυρίου τον στέφανον. Ο δε Άγιος Βαραχήσιος, πάλιν εφέρθη εις εξέτασιν, και γυμνός σύρεται επάνω εις ακάνθας. Είτα έμπηξαν καλάμια οξέα εις το σώμα του, και βαλόντες αυτόν εις γαλιάγραν, εσύντριψαν όλον το σώμα του. Μετά ταύτα έβρασαν πίσσαν, και έχυσαν αυτήν μέσα εις τον λάρυγγά του, και ούτω παρέδωκε την ψυχήν του εις χείρας Θεού, παρά του οποίου έλαβε του μαρτυρίου τον στέφανον. Τα δε άγια αυτών λείψανα συνενταφιάσθησαν μαζί με τα λείψανα των ανωτέρω εννέα Μαρτύρων, από ένα άνδρα ονομαζόμενον Αυδηισώτην, από τον οποίον και εξαγοράσθησαν με πεντακόσια μιλιαρίσια, ήτοι νομίσματα περσικά. Και οι μεν ανωτέρω εννέα Μάρτυρες, ετελειώθησαν κατά την εικοστήν εβδόμην του παρόντος Μαρτίου. Ο δε Άγιος Ιωνάς και Βαραχήσιος ετελειώθησαν κατά την εικοστήν ενάτην ταύτην του αυτού Μαρτίου (5).

(5) Σημείωσαι, ότι τα λείψανα του Αγίου Μάρτυρος Λαζάρου, του ενός εκ των ανωτέρω εννέα Μαρτύρων απεθησαυρίσθησαν εν τω Ναώ των εν Κωνσταντινουπόλει Αγίων Αποστόλων των Μεγάλων, κατά την εικοστήν Ιουνίου.

*

Ο Όσιος Πατήρ ημών και Ομολογητής Ευστάθιος, Επίσκοπος Κίου της Βιθυνίας, εν ειρήνη τελειούται.

Τον πηλόν εκδύς Ευστάθιε παμμάκαρ,
Χριστώ παρέστης τω δι’ ημάς πηλίνω.

Ούτος ο εν Αγίοις Πατήρ ημών και Ομολογητής Ευστάθιος, τινάξας από λόγου του τον κόσμον και τα εν κόσμω, ωσάν ένα φορτίον βαρύ, έγινε Μοναχός. Και τον ζυγόν του Χριστού φέρων επάνω εις τους ώμους του, αόκνως εποίει τας εντολάς αυτού, και επιμελείτο την σωτηρίαν της ψυχής του. Ύστερον δε έγινε και Ιερεύς, πεισθείς εις τας πολλάς παρακαλέσεις, οπού εποίει δια τούτο προς αυτόν ο λαός. Ευχαρίστει δε πάντοτε τον Θεόν, προς τον οποίον είχε πίστιν αδίστακτον. Είχεν αγάπην εις όλους ανυπόκριτον. Ήτον διδακτικός, ταπεινός, συμπαθής, ελεήμων, ζηλωτής καλών έργων. Όθεν δια τας αρετάς του ταύτας, έγινε και Αρχιερεύς της εν Βιθυνία Κίου, η οποία κοινώς λέγεται Κιο, και τουρκιστί καλείται Τζομπλέκ, παλαιά δε ωνομάζετο Κίερος, ύστερον δε ωνομάσθη Προυσιάς, ήτις πρότερον είχε θρόνον Επισκόπου υπό τον Νικαίας Μητροπολίτην. Ταύτην λοιπόν την επισκοπήν παραλαβών ο Άγιος, εκυβέρνησεν εις χρόνους ικανούς, κατά τους κανόνας και παραδόσεις των Αγίων Αποστόλων.

Επειδή δε εσηκώθη εις την του Χριστού Εκκλησίαν η αίρεσις των εικονομάχων, δια τούτο ο μακάριος ούτος αρμάτωσε τον εαυτόν του με την μελέτην των θείων Γραφών, και με αυτήν ωσάν με σφενδόνα, εκτύπα τους εικονομάχους, οι οποίοι εκαυχώντο εναντίον των του Θεού Εκκλησιών. Όθεν μερικοί από αυτούς εδιάβαλαν τον Άγιον εις τον τότε εικονομάχον βασιλέα, και λοιπόν πρώτον μεν εδέχθη ο Άγιος φοβερισμούς, έπειτα δε, έλαβεν εμπτύσματα εις το πρόσωπον, δαρμούς, φυλακάς, κακοπαθείας, ανακρίσεις, και ραβδισμούς. Τελευταίον δε, δείραντες αυτόν οι εικονομάχοι με χονδρά ραβδία, τον εξώρισαν από την επισκοπήν του, δια την προσκύνησιν και τιμήν των αγίων εικόνων. Εκεί λοιπόν εις την εξορίαν διεπέρασε μερικούς χρόνους, θλιβόμενος, κακουχούμενος, υστερούμενος, πεινών, διψών, και γυμνητεύων. Όθεν με ταύτας τας κακοπαθείας ταλαιπωρηθείς ο αοίδιμος, και ευχαριστών τω Θεώ, απήλθεν εις τας αιωνίους μονάς (6).

(6) Περιττώς γράφεται εδώ παρά τοις Μηναίοις η μνήμη των Αποστόλων Σωσθένους, Απολλώ, Κηφά, Καίσαρος, και Επαφροδίτου, καθότι η μνήμη και το Συναξάριον αυτών προεγράφη κατά την ογδόην του Δεκεμβρίου.

Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.

Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Τῷ αὐτῷ μηνὶ ΚΘ΄, μνήμη τῶν Ἁγίων Μαρτύρων, Μάρκου Ἐπισκόπου Ἀρεθουσίων (1), Κυρίλλου Διακόνου, καὶ τῶν ἐν Ἀσκάλωνι καὶ Γάζῃ παρθένων γυναικῶν, καὶ ἱερωμένων ἀνδρῶν.

Εἰς τὸν Μάρκον.

Ἐπαγρυπνήσας πρῶτα πολλαῖς αἰκίαις,
Ὕπνωσε Μάρκος θεῖον εἰρήνης ὕπνον.

Εἰς τὸν Κύριλλον.

Γαστὴρ Κυρίλλου Λευΐτου διὰ ξίφους,
Ὡσεὶ πάχος γῆς εἶπε Δαβὶδ ἐρράγη.

Εἰς τὰς Παρθένους.

Κεῖνται γυναῖκες βρώσεως χοίροις σκάφαι,
Γαστρὸς παθοῦσαι ῥῆξιν ἐκ χοιροφρόνων.

Εἰκάδι ἠδ’ ἐνάτῃ ἀθληταὶ εἰς πόλον ἷκον.

Οὗτος ὁ Ἅγιος Μάρκος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου (2) τοῦ Μεγάλου ἐν ἔτει τκη΄ [328]. Ζήλῳ δὲ θείῳ κινηθείς, ἐκρήμνισεν ἕνα ναὸν τῶν εἰδώλων, καὶ ἐποίησεν αὐτὸν Ἐκκλησίαν. Ὅταν δὲ ὁ παραβάτης Ἰουλιανὸς ἐβασίλευσε μετὰ ταῦτα ἐν ἔτει τξα΄ [361], καὶ ἔδωκε πολλὴν τιμὴν εἰς τὰ εἴδωλα, καὶ παρρησίαν εἰς τοὺς εἰδωλολάτρας, τότε ὄχι μόνον εἰς τοῦτον τὸν Ἅγιον Μάρκον πολλὰ κακὰ ἔδειξεν ὁ ἀποστάτης διατὶ ἐκρήμνισεν ἕνα ναὸν τῶν εἰδώλων, καὶ ἔκαμεν αὐτὸν Ἐκκλησίαν Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ εἰς ἄλλους πολλούς, διατὶ καὶ ἐκεῖνοι ἐκρήμνισαν τοὺς βωμοὺς τῶν εἰδώλων. Ὁ δὲ Ἅγιος Μάρκος, εἰς τὰς ἀρχὰς μὲν ἐκρύφθη καὶ ἐσυστάλθη εἰς ἕνα μέρος, κατὰ τὴν τοῦτο προστάζουσαν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου. Ἐπειδὴ ὅμως ἀντὶ αὐτοῦ, ἐπιάσθηκαν ἄλλοι καὶ ἐτιμωροῦντο, τούτου χάριν εὐγῆκεν εἰς τὸ φανερόν, καὶ παρέδωκε μόνος τὸν ἑαυτόν του εἰς τοὺς εἰδωλολάτρας. Οἱ δὲ στρατιῶται πιάσαντες αὐτόν, τὸν ἐγύμνωσαν, καὶ ἔδωκαν εἰς τὸ σῶμά του πολλὰς ξυλίας, ἔπειτα τὸν ἔρριψαν μέσα εἰς χαντάκια βρωμερά.

Μετὰ ταῦτα εὐγάνοντες τοῦτον ἀπὸ ἐκεῖ, τὸν ἐπαράδωκαν εἰς παιδία διὰ νὰ τὸν κατακεντοῦν μὲ βελόνας. Εἶτα ποιήσαντες γάρον, ἤτοι ἅλμην, ἔβρεξαν ὅλον τὸ σῶμα τοῦ Ἁγίου ἀπὸ αὐτήν. Ὕστερον, χρίσαντες αὐτὸν μὲ μέλι καὶ βαλόντες μέσα εἰς γυργάθη, τὸν ἐκρέμασαν μὲ σχοινία ἔξω, κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ μεσημερίου, διὰ νὰ δέχεται ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τὰς ἀκτῖνας τοῦ ἡλίου, καὶ νὰ φλέγεται ἀπὸ αὐτάς, καὶ πρὸς τούτοις, διὰ νὰ ᾖναι τροφὴ εἰς τὰς μελίσσας καὶ σφῆκας. Τούτων δὲ οὕτω γενομένων, ὑπέμεινεν ἀνδρείως τὰ βάσανα ὁ μακάριος Μάρκος, ὄχι μόνον διὰ τὴν εὐσέβειαν, ἀλλὰ καὶ διὰ νὰ μὴ δώσῃ οὔτε ὀβολὸν εἰς τοὺς Ἕλληνας πρὸς ἀνάκτισιν τοῦ ὑπ’ αὐτοῦ κρημνισθέντος ναοῦ τῶν εἰδώλων. Ἐζήτουν γὰρ οἱ Ἕλληνες ἀπὸ αὐτὸν ὀλίγην τινα βοήθειαν, διὰ νὰ τὸν ἀνακτίσουν πάλιν πρὸς σύστασιν τῆς ἀσεβείας των. Ἀλλ’ ὁ Ἅγιος οὐδὲ ὀλίγον τι ἔδωκεν εἰς αὐτούς, ἐπειδὴ ἐὰν ἔδιδεν, ἐφαίνετο ὅτι προδίδει τὴν πίστιν καὶ τὴν εὐσέβειαν. Ὅθεν μὲ τὴν ἔνστασιν νικήσας τοὺς Ἕλληνας, καὶ μὲ τὴν πρᾶξιν αὐτοὺς ἐνίκησε. Διότι βλέποντες οἱ Ἕλληνες τὴν ἀνδρίαν καὶ μεγαλοψυχίαν τοῦ θαυμαστοῦ τούτου γέροντος Μάρκου, ἐκατέβασαν μὲν αὐτὸν ἀπὸ ἐκεῖ, ὅπου τὸν εἶχον κρεμασμένον. Αὐτοὶ δὲ μεταβληθέντες, ἐμεταχειρίσθηκαν αὐτὸν διδάσκαλον, καὶ ἔμαθον παρ’ αὐτοῦ τὴν εὐσέβειαν, πιστεύσαντες εἰς τὸν Χριστόν.

Καλὸν δὲ εἶναι νὰ διηγηθῶμεν ἐδῶ ἐκεῖνο, ὁποῦ ἐτόλμησαν οἱ Ἕλληνες νὰ κάμουν εἰς τὴν πόλιν Φοινίκην ἐναντίον Κυρίλλου τοῦ Διακόνου ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ παραβάτου. Ἐπειδὴ γὰρ καὶ αὐτὸς πολλὰ εἴδωλα τῶν δαιμόνων ἐκρήμνισε, διὰ τοῦτο ἐπιάσθη ἀπὸ τοὺς Ἕλληνας, καὶ ἔλαβεν ἀπὸ αὐτοὺς δεινὸν καὶ βίαιον θάνατον. Ἔσχισαν γὰρ αὐτοῦ τὴν κοιλίαν, καὶ εὐγῆκαν ἔξω τὰ σπλάγχνα του. Ὅθεν ἔγινεν ἕνα ἐλεεινὸν θέαμα. Λέγουσι δὲ ὅτι καὶ τὰ σπλάγχνα του ἔφαγον οἱ Ἕλληνες, διὰ τοῦτο καὶ ἔλαβον παρὰ Θεοῦ τὴν ἀξίαν ἐκδίκησιν. Εἰς καιρὸν γὰρ ὁποῦ τὰ σπλάγχνα του ἔτρωγον, ἔπεσον τὰ ὀδόντιά των, καὶ ἡ γλῶσσά των ἐκόπηκε, καὶ ἡ ὀπτικὴ δύναμις τῶν ὀφθαλμῶν τους ἐβλάφθηκε (3). Ποῖος δὲ νὰ τραγωδήσῃ τὰ βάσανα, ὁποῦ ἔκαμαν οἱ Ἕλληνες εἰς τὴν Γάζαν τῆς Παλαιστίνης, καὶ εἰς τὴν Ἀσκάλωνα, ἐναντίον εἰς μερικὰς γυναῖκας παρθένους, καὶ εἰς ἄνδρας ἱερωμένους, κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ αὐτοῦ παραβάτου; Ἔσχισαν γὰρ οἱ θηριώδεις καὶ ἀπάνθρωποι τὰς κοιλίας τῶν ἀνωτέρω γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν, καὶ βαλόντες μέσα εἰς τὰς κοιλίας των κριθάρι, τὰς ἔβαλαν ἔμπροσθεν εἰς τοὺς χοίρους διὰ νὰ τὰς φάγουν. Ταῦτα ἐστάθησαν τὰ δράματα καὶ ἀποτελέσματα τῆς ἀσεβοῦς βασιλείας τοῦ παραβάτου Ἰουλιανοῦ, καὶ τῶν ὑποτασσομένων εἰς τὴν βασιλείαν αὐτοῦ. Ἀλλὰ εἰς μὲν τοὺς Μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ, ἀντὶ τῶν ἐδῶ προσκαίρων βασάνων, ἐπροξενήθη ἡ αἰώνιος μακαριότης. Εἰς δὲ τὸν αἴτιον τούτων ἀσεβέστατον Ἰουλιανόν, ἐπροξενήθη ἡ γέεννα τοῦ πυρός, καὶ ἡ αἰώνιος καταισχύνη (4).

(1) Ἀρέθουσα εἶναι πόλις ἐν τῇ Μακεδονίᾳ κειμένη κατὰ τὸν κόλπον τοῦ Στρύμωνος, ἤτοι τοῦ Χάνδακος ποταμοῦ, ἡ ὁποία ὕστερον ὠνομάσθη Ῥενδίνα, μὲ θρόνον Ἐπισκόπου ὑπὸ τὸν Θεσσαλονίκης Μητροπολίτην.

(2) Ὁ δὲ Θεοδώρητος ἀναφέρων τὸ διήγημα τοῦτο ἐν τρίτῳ βιβλίῳ, κεφ. ἕκτῳ, τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας, ἐξ οὗ καὶ ἐρανίσθη, λέγει, ὅτι ὁ Μάρκος οὗτος ἦτον ἐπὶ Κωνσταντίου, τοῦ υἱοῦ Κωνσταντίνου.

(3) Καὶ τοῦτο τὸ διήγημα τοῦ Κυρίλλου διηγεῖται ὁ Κύρου Θεοδώρητος αὐτόθι.

(4) Καὶ τοῦτο τὸ διήγημα ἀναφέρει ὁ αὐτὸς Θεοδώρητος ἐν τῷ αὐτῷ βιβλίῳ καὶ κεφαλαίῳ. Προσθέττει καὶ τοῦτο αὐτόθι, ὅτι ἐν τῇ Σεβαστῇ πόλει, ἄνοιξαν οἱ Ἕλληνες τὴν θήκην ὁποῦ περιεῖχε τὰ κόκκαλα τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου, καὶ κατέκαυσαν αὐτά, τὴν δὲ σκόνιν διεσκόρπισαν εἰς τὸν ἀέρα.

*

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Ἰωνᾶ, Βαραχησίου καὶ τῶν σὺν αὐτοῖς.

Εἰς τὸν Ἰωνᾶν.

Ἔχεις Ἰωνᾶν καὶ σὺ γῆ πάντως μέγαν,
Κατ’ οὐδὲν ἐνδέοντα τοῦ θαλαττίου.

Εἰς τὸν Βαραχήσιον.

Διψῶν Βαραχήσιος ἀθλητῶν τέλους,
Χανδὸν ζεούσης ἐκπίνει πίσσης σκύφον.

Εἰς τοὺς ἐννέα.

Χριστοῦ ὑπερτμηθέντες ἄνδρες ἐννέα,
Ἤδη σύνεισι τάξεσιν ταῖς ἐννέα.

Οὗτοι οἱ Ἅγιοι ἦτον ἀπὸ τὴν Περσίαν κατὰ τοὺς χρόνους Σαβωρίου βασιλέως Περσῶν, καὶ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου βασιλέως Ῥωμαίων ἐν ἔτει τλ΄ [330]. Μοναχοὶ δὲ ὄντες ἄφησαν τὸ Μοναστήριόν τους, καὶ ἐπῆγαν εἰς ἕνα χωρίον ὀνομαζόμενον Μαρμιαβώχ. Εὗρον δὲ εἰς αὐτὸ ἐννέα Ἁγίους Μάρτυρας κλεισμένους μέσα εἰς φυλακήν, τῶν ὁποίων τὰ ὀνόματα εἶναι αὐτά. Ζανιθᾶς, Λάζαρος, Μαρουθᾶς, Ναρσής, Ἠλίας, Μάρης, Ἄβιβος, Συμεήθης, καὶ Σάββας. Τούτους δὲ ἐπαραθάρρυναν διὰ νὰ ἐπιμείνουν εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ καὶ ὁμολογίαν, καὶ εἰς αὐτὴν νὰ σταθοῦν ἕως τέλους, οἵτινες καὶ ἐπιμείναντες, ἔλαβον τοὺς στεφάνους τοῦ μαρτυρίου. Ὅθεν διὰ τὴν αἰτίαν ταύτην πιασθέντες οὗτοι, ἐφέρθησαν εἰς τοὺς τρεῖς ἄρχοντας Μασδράθ, Σιρώ, καὶ Μαρμισήν, οἱ ὁποῖοι ἐσυμβούλευσαν ὁμοῦ καὶ ἐφοβέρισαν τοὺς Ἁγίους, διὰ νὰ ἀρνηθοῦν μὲν τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, νὰ προσκυνήσουν δὲ τὸν ἥλιον καὶ τὴν φωτίαν καὶ τὸ νερόν. Οἱ δὲ Ἅγιοι οὐδόλως ἐπείσθησαν.

Ὅθεν πρῶτον ὁ Ἰωνᾶς δένεται μὲ νόμον περσικόν. Ὁ νόμος δὲ αὐτὸς εἶναι, ὅτι ὅταν οἱ Πέρσαι θέλουν νὰ δείρουν ἄνθρωπον, τὸν καθίζουν πρῶτον εἰς τὴν γῆν, καὶ ἔπειτα δένουσι τὰς χεῖρας καὶ τοὺς πόδας του εἰς ἕνα ξύλον. Ὁ δὲ δεθείς, καὶ μένωντας ἀκίνητος ὡσὰν πέτρα, δέχεται τὰς ξυλίας, ἐπειδὴ ἀπὸ τὸ πολὺ καὶ σφικτὸν δέσιμον, δὲν δύναται ὁ δερνόμενος νὰ μεταβῇ, ἢ νὰ κινηθῇ εἰς ἕνα, ἢ εἰς ἄλλο μέρος. Ἀφ’ οὗ λοιπὸν τοιουτοτρόπως ἔδειραν ἀρκετὰ τὸν Ἅγιον μὲ ῥαβδία τραχέα, ἔδεσαν τοὺς πόδας του μὲ σχοινία, καὶ ἔσυραν αὐτὸν ἔξω εἰς τόπον ἀστέγαστον, διὰ νὰ ταλαιπωρῆται καὶ νὰ πήζῃ ὅλην τὴν νύκτα ἀπὸ τὴν ψύχραν καὶ τὸν παγετόν.

Ἔπειτα ἐπίασαν καὶ τὸν Ἅγιον Βαραχήσιον, καὶ βώλους χαλκοῦς πυρώσαντες, ἔβαλον αὐτοὺς ὑποκάτω εἰς τὰς ἀμασχάλας του. Μετὰ ταῦτα ἔβρασαν μολύβι, καὶ τὸ ἔχυσαν μέσα εἰς τὰ ὀμματόκλαδα, καὶ εἰς τὴν μύτην, καὶ εἰς τὸν λάρυγγα καὶ τῶν δύω Ἁγίων ὁμοῦ. Εἶτα τὸν μὲν Βαραχήσιον ἔδεσαν ἀπὸ τὰ πόδια, καὶ ἐκρέμασαν κατακέφαλα, τοῦ δὲ Ἰωνᾶ ἔκοψαν τὰ δάκτυλα τῶν χειρῶν καὶ τῶν ποδῶν, καὶ ἔκδαραν τὸ δέρμα τῆς κεφαλῆς του. Τὴν δὲ γλῶσσάν του ἔκοψαν, ἔπειτα ἔβαλαν αὐτὸν μέσα εἰς χάλκωμα γεμάτον ἀπὸ πίσσαν, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἐφυλάχθη ἀβλαβὴς χάριτι Χριστοῦ. Μετὰ ταῦτα ἔσφιγξαν αὐτὸν εἰς γαλιάγραν, καὶ οὕτως ἔρριψαν αὐτὸν εἰς ἕνα λάκκον βαθύτατον, μέσα εἰς τὸν ὁποῖον ἐτελείωσε, καὶ ἔλαβεν ὁ ἀοίδιμος τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον. Ὁ δὲ Ἅγιος Βαραχήσιος, πάλιν ἐφέρθη εἰς ἐξέτασιν, καὶ γυμνὸς σύρεται ἐπάνω εἰς ἀκάνθας. Εἶτα ἔμπηξαν καλάμια ὀξέα εἰς τὸ σῶμά του, καὶ βαλόντες αὐτὸν εἰς γαλιάγραν, ἐσύντριψαν ὅλον τὸ σῶμά του. Μετὰ ταῦτα ἔβρασαν πίσσαν, καὶ ἔχυσαν αὐτὴν μέσα εἰς τὸν λάρυγγά του, καὶ οὕτω παρέδωκε τὴν ψυχήν του εἰς χεῖρας Θεοῦ, παρὰ τοῦ ὁποίου ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον. Τὰ δὲ ἅγια αὐτῶν λείψανα συνενταφιάσθησαν μαζὶ μὲ τὰ λείψανα τῶν ἀνωτέρω ἐννέα Μαρτύρων, ἀπὸ ἕνα ἄνδρα ὀνομαζόμενον Αὐδηισώτην, ἀπὸ τὸν ὁποῖον καὶ ἐξαγοράσθησαν μὲ πεντακόσια μιλιαρίσια, ἤτοι νομίσματα περσικά. Καὶ οἱ μὲν ἀνωτέρω ἐννέα Μάρτυρες, ἐτελειώθησαν κατὰ τὴν εἰκοστὴν ἑβδόμην τοῦ παρόντος Μαρτίου. Ὁ δὲ Ἅγιος Ἰωνᾶς καὶ Βαραχήσιος ἐτελειώθησαν κατὰ τὴν εἰκοστὴν ἐνάτην ταύτην τοῦ αὐτοῦ Μαρτίου (5).

(5) Σημείωσαι, ὅτι τὰ λείψανα τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Λαζάρου, τοῦ ἑνὸς ἐκ τῶν ἀνωτέρω ἐννέα Μαρτύρων ἀπεθησαυρίσθησαν ἐν τῷ Ναῷ τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἁγίων Ἀποστόλων τῶν Μεγάλων, κατὰ τὴν εἰκοστὴν Ἰουνίου.

*

Ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν καὶ Ὁμολογητὴς Εὐστάθιος, Ἐπίσκοπος Κίου τῆς Βιθυνίας, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Τὸν πηλὸν ἐκδὺς Εὐστάθιε παμμάκαρ,
Χριστῷ παρέστης τῷ δι’ ἡμᾶς πηλίνῳ.

Οὗτος ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν καὶ Ὁμολογητὴς Εὐστάθιος, τινάξας ἀπὸ λόγου του τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ, ὡσὰν ἕνα φορτίον βαρύ, ἔγινε Μοναχός. Καὶ τὸν ζυγὸν τοῦ Χριστοῦ φέρων ἐπάνω εἰς τοὺς ὤμους του, ἀόκνως ἐποίει τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ, καὶ ἐπιμελεῖτο τὴν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς του. Ὕστερον δὲ ἔγινε καὶ Ἱερεύς, πεισθεὶς εἰς τὰς πολλὰς παρακαλέσεις, ὁποῦ ἐποίει διὰ τοῦτο πρὸς αὐτὸν ὁ λαός. Εὐχαρίστει δὲ πάντοτε τὸν Θεόν, πρὸς τὸν ὁποῖον εἶχε πίστιν ἀδίστακτον. Εἶχεν ἀγάπην εἰς ὅλους ἀνυπόκριτον. Ἦτον διδακτικός, ταπεινός, συμπαθής, ἐλεήμων, ζηλωτὴς καλῶν ἔργων. Ὅθεν διὰ τὰς ἀρετάς του ταύτας, ἔγινε καὶ Ἀρχιερεὺς τῆς ἐν Βιθυνίᾳ Κίου, ἡ ὁποία κοινῶς λέγεται Κιό, καὶ τουρκιστὶ καλεῖται Τζομπλέκ, παλαιὰ δὲ ὠνομάζετο Κίερος, ὕστερον δὲ ὠνομάσθη Προυσιάς, ἥτις πρότερον εἶχε θρόνον Ἐπισκόπου ὑπὸ τὸν Νικαίας Μητροπολίτην. Ταύτην λοιπὸν τὴν ἐπισκοπὴν παραλαβὼν ὁ Ἅγιος, ἐκυβέρνησεν εἰς χρόνους ἱκανούς, κατὰ τοὺς κανόνας καὶ παραδόσεις τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.

Ἐπειδὴ δὲ ἐσηκώθη εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν ἡ αἵρεσις τῶν εἰκονομάχων, διὰ τοῦτο ὁ μακάριος οὗτος ἁρμάτωσε τὸν ἑαυτόν του μὲ τὴν μελέτην τῶν θείων Γραφῶν, καὶ μὲ αὐτὴν ὡσὰν μὲ σφενδόνα, ἐκτύπα τοὺς εἰκονομάχους, οἱ ὁποῖοι ἐκαυχῶντο ἐναντίον τῶν τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν. Ὅθεν μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἐδιάβαλαν τὸν Ἅγιον εἰς τὸν τότε εἰκονομάχον βασιλέα, καὶ λοιπὸν πρῶτον μὲν ἐδέχθη ὁ Ἅγιος φοβερισμούς, ἔπειτα δέ, ἔλαβεν ἐμπτύσματα εἰς τὸ πρόσωπον, δαρμούς, φυλακάς, κακοπαθείας, ἀνακρίσεις, καὶ ῥαβδισμούς. Τελευταῖον δέ, δείραντες αὐτὸν οἱ εἰκονομάχοι μὲ χονδρὰ ῥαβδία, τὸν ἐξώρισαν ἀπὸ τὴν ἐπισκοπήν του, διὰ τὴν προσκύνησιν καὶ τιμὴν τῶν ἁγίων εἰκόνων. Ἐκεῖ λοιπὸν εἰς τὴν ἐξορίαν διεπέρασε μερικοὺς χρόνους, θλιβόμενος, κακουχούμενος, ὑστερούμενος, πεινῶν, διψῶν, καὶ γυμνητεύων. Ὅθεν μὲ ταύτας τὰς κακοπαθείας ταλαιπωρηθεὶς ὁ ἀοίδιμος, καὶ εὐχαριστῶν τῷ Θεῷ, ἀπῆλθεν εἰς τὰς αἰωνίους μονάς (6).

(6) Περιττῶς γράφεται ἐδῶ παρὰ τοῖς Μηναίοις ἡ μνήμη τῶν Ἀποστόλων Σωσθένους, Ἀπολλώ, Κηφᾶ, Καίσαρος, καὶ Ἐπαφροδίτου, καθότι ἡ μνήμη καὶ τὸ Συναξάριον αὐτῶν προεγράφη κατὰ τὴν ὀγδόην τοῦ Δεκεμβρίου.

Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Β’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

 Των Αγίων Μάρκου Επισκόπου Αρεθουσίων, Κυρίλλου Διακόνου, Ιωνά, Βαραχησίου κ.ά.