Αν θέλετε πολυτονικό κείμενο, πατήστε εδώ

Τω αυτώ μηνί ΙΕ’, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Παύλου του Θηβαίου.

Ει θαύμα Θήβαις ταις παρ’ Αίγυπτον πύλαι,
Πόσον γε Παύλος, καν βίου λίπη πύλας;

Βλαστός Θηβαΐδος πέμπτη δεκάτη θάνε Παύλος.

Ούτος ήτον κατά τους χρόνους Δεκίου και Ουαλλεριανού των βασιλέων εν έτει σνε’ [255], καταγόμενος από την εν Αιγύπτω πόλιν της Θηβαΐδος. Επειδή δε εγνώρισεν, ότι ο της αδελφής του άνδρας, έμελλε να προδώση αυτόν εις τους τυράννους ως Χριστιανόν, με σκοπόν δια να κληρονομήση εκείνος το μερίδιον της γονικής κληρονομίας του Αγίου: τούτου χάριν εμάκρυνε φυγαδεύων κατά τον Δαβίδ εις την έρημον και εις τα βουνά, φοβούμενος τα βάσανα, οπού οι τύραννοι εποίουν εις τους Χριστιανούς. Περνώντος δε του καιρού, ωλιγόστευσεν ο των βασάνων φόβος, και έγινε μάλλον εις την καρδίαν του Οσίου φόβος Θεού, και επιθυμία του να αρέση εις τον Θεόν.

Δια τούτο πηγαίνωντας εις αυτήν την βαθυτάτην έρημον, πλησιάζει εις ένα σπήλαιον, μέσα εις το οποίον διαπεράσας όλον το διάστημα της ζωής του, με ειρήνην και αταραξίαν των παθών, απήλθε προς Κύριον. Τούτον τον Όσιον λέγουσιν, ότι εύρεν ο Μέγας Αντώνιος, και εμακάρισεν αυτόν δια τον ήσυχον και ερημικόν τόπον, όπου εκατοίκει, δια την πολυκαιρίαν οπού επέρασεν εν τοιούτω τόπω, και δια την από του κόσμου αναχώρησιν και φυγήν του. Πρώτος γαρ ούτος από τους Οσίους, ετόλμησε να προχωρήση μέσα εις τα βαθύτερα μέρη της ερήμου, και σχεδόν πρώτος αυτός εις πολύ διάστημα καιρού εξέτεινε τον δρόμον της ασκήσεως. Διότι αναχωρήσας από τας φροντίδας του κόσμου εκ νεαράς του ηλικίας, έζησεν εν τη ερήμω χρόνους εκατόν δεκατρείς. (Τον κατά πλάτος Βίον τούτου όρα εις τον Παράδεισον (1).)

(1) Τον Βίον τούτου συνέγραψεν ελληνιστί ο Μεταφραστής, ου η αρχή· «Και ζωγράφοις των αρχετύπων εκείνα προς μίμησιν». (Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη των Ιβήρων και εν άλλαις.)

*

Τη αυτή ημέρα μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Ιωάννου του Καλυβίτου.

Αρνησίκοσμος παις λιπών γης καλύβαν,
Εν Ουρανοίς έπηξε καινήν καλύβαν.

Ούτος είχε πατρίδα την Κωνσταντινούπολιν, υιός ων, πατρός μεν, Ευτροπίου συγκλητικού, μητρός δε, Θεοδώρας, κατά τους χρόνους Λέοντος του Μεγάλου εν έτει υξ’ [460]. Ούτος λοιπόν εν τη αρχή της ηλικίας του, και από αυτό ακόμη το σχολείον των γραμμάτων, ανεχώρησε κρυφίως από τους γονείς του και από τους διδασκάλους του, και σμίξας με ένα Μοναχόν, επήγεν εις το Μοναστήριον των Ακοιμήτων και ενεδύθη το σχήμα των Μοναχών. Εκεί δε εσυνείθισε να γυμνάζη τον εαυτόν του ο τρισμακάριστος, με μίαν δίαιταν πολλά σκληράν. Επειδή δε ο Διάβολος ενωχλούσε τον νέον με την προς τους γονείς του αγάπην, δια τούτο ο Άγιος πολεμεί και νικά τον εχθρόν. Πώς, και με τι τρόπον; Αφ’ ου ο Όσιος εφανέρωσε τα περί αυτού εις τον καθηγούμενον της Μονής, εζήτησεν άδειαν από αυτόν να γυρίση οπίσω εις τους γονείς του. Και λοιπόν λαβών ευχήν από όλην την αδελφότητα, πηγαίνει αγνώριστος εις τον οίκον του πατρός του με σχήμα πτωχικόν, και με ευτελέστατα φορέματα. Όθεν ωσάν ένας ζήτουλας, λαβών από τον πατέρα του ολιγώτατον τόπον, έμπροσθεν της πόρτας του οίκου των, εκεί έκτισε μίαν καλύβην, και επέρνα την ζωήν του, φυλάττων εαυτόν αγνώριστον. Και μάλιστα όταν έβλεπε τον πατέρα του και την μητέρα του, οπού επερνούσαν έμπροσθέν του με κοσμικήν φαντασίαν. Ου μόνον δε εστενοχωρείτο ο αοίδιμος εις την μικράν εκείνην καλύβην, αλλά και το χειρότερον, επεριπαίζετο και εσπρώχνετο από τους εδικούς του δούλους.

Αφ’ ου λοιπόν διεπέρασεν εκεί τρεις χρόνους με πολλήν εγκράτειαν και στενότητα, επρογνώρισε την προς Θεόν εκδημίαν και κοίμησίν του. Όθεν εκάλεσε την μητέρα του, και εγνωρίσθη εις αυτήν δια μέσου του χρυσοκατασκευάστου Ευαγγελίου, το οποίον οι γονείς του εκατασκεύασαν δι’ αυτόν, όταν ήτον ακόμη παιδίον εις το σχολείον. Και μετά την γνωριμίαν, ευθύς εκοιμήθη ο μακάριος και απήλθε προς Κύριον. (Τον κατά πλάτος αυτού Βίον όρα εις τον Παράδεισον. Τούτον δε συνέγραψεν ελληνιστί ο Μεταφραστής, ου η αρχή· «Τυραννικόν τι χρήμα τεκόντων». Σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη των Ιβήρων και εν άλλαις. Εν δε τη Μεγίστη Λαύρα σώζεται και άλλος Βίος αυτού, ου η αρχή· «Βίον θεάρεστον και αμόλυντον ανδρός δικαίου».)

*

Μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Πανσοφίου.

Και Πανσόφιον πλήξατε πλάνοι πλέον.
Ούτω γαρ αυτώ πλέξετε πλείω στέφη.

Ούτος ο Άγιος ήτον από την Αλεξάνδρειαν κατά τους χρόνους Δεκίου του βασιλέως εν έτει σν’ [250], υιός πατρός ονομαζομένου Νείλου, ο οποίος ήτον τιμημένος με την αξίαν του ανθυπάτου. Ούτος λοιπόν δια τον πολύν πλούτον, και την δεξιάν φύσιν οπού είχε, και δια την του πατρός του φιλοκαλίαν, έφθασεν εις το άκρον της μαθήσεως και παιδείας, τόσον της εξωτερικής των Ελλήνων, όσον και της εσωτερικής των Αγίων Γραφών. Αφ’ ου δε απέθανεν ο πατήρ του, εμοίρασε τον πλούτον του εις βοήθειαν των πτωχών. Και ύστερον επήγεν εις τας ερήμους, ζητώντας να εύρη τον Κύριον με την αποστροφήν των γηΐνων πραγμάτων. Όταν δε επέρασεν εις την έρημον χρόνους ολοκλήρους εικοσιεπτά, εσχόλασε καταμόνας εις τον Θεόν δια της ησυχίας και προσευχής. Και αφ’ ου ύψωσε τον νουν του εις ουρανούς, τότε εδιαβάλθη εις τον αυγουστάλιον, ήτοι εις τον μικρόν αύγουστον της Αλεξανδρείας και ηγεμόνα, όστις ανεδέχθη από τον βασιλέα Δέκιον τον κατά των Χριστιανών πόλεμον. (Διότι δεν ήτον δυνατόν να κρυφθή η τόση μεγάλη αρετή του Αγίου.) Παρασταθείς λοιπόν εις αυτόν ο Άγιος, ήλεγξε την των Ελλήνων πλάνην από τους ιδίους μύθους τους εδικούς των, και εντροπιάσας το φρόνημα του τυράννου, δέρνεται δυνατά. Και ούτω λαμβάνει ο αοίδιμος τον του μαρτυρίου αμάραντον στέφανον.

*

Οι Άγιοι εξ Πατέρες οι εν τη πανερήμω, εν ειρήνη τελειούνται.

Ψυχαί διαυγείς εξ αποπτάσ’ εκ βίου,
Εξαπτέρυξι συμπαρίστανται νόοις (2).

(2) Όρα το ίδιον τούτο δίστιχον και εις τους εξ Μάρτυρας τους εορταζομένους κατά την τετάρτην του παρόντος Ιαννουαρίου. Σημείωσαι, ότι περιττώς γράφεται εδώ η μνήμη και το Συναξάριον του Αγίου Κοσμά Επισκόπου Μαϊουμά. Ταύτα γαρ προεγράφησαν κατά την δεκάτην τετάρτην του Οκτωβρίου.

Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.

 Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β’. Εκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Τῷ αὐτῷ μηνὶ ΙΕ΄, μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Παύλου τοῦ Θηβαίου.

Εἰ θαῦμα Θήβαις ταῖς παρ’ Αἴγυπτον πύλαι,
Πόσον γε Παῦλος, κᾂν βίου λίπῃ πύλας;

Βλαστὸς Θηβαΐδος πέμπτῃ δεκάτῃ θάνε Παῦλος.

Οὗτος ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους Δεκίου καὶ Οὐαλλεριανοῦ τῶν βασιλέων ἐν ἔτει σνε΄ [255], καταγόμενος ἀπὸ τὴν ἐν Αἰγύπτῳ πόλιν τῆς Θηβαΐδος. Ἐπειδὴ δὲ ἐγνώρισεν, ὅτι ὁ τῆς ἀδελφῆς του ἄνδρας, ἔμελλε νὰ προδώσῃ αὐτὸν εἰς τοὺς τυράννους ὡς Χριστιανόν, μὲ σκοπὸν διὰ νὰ κληρονομήσῃ ἐκεῖνος τὸ μερίδιον τῆς γονικῆς κληρονομίας τοῦ Ἁγίου: τούτου χάριν ἐμάκρυνε φυγαδεύων κατὰ τὸν Δαβὶδ εἰς τὴν ἔρημον καὶ εἰς τὰ βουνά, φοβούμενος τὰ βάσανα, ὁποῦ οἱ τύραννοι ἐποίουν εἰς τοὺς Χριστιανούς. Περνῶντος δὲ τοῦ καιροῦ, ὠλιγόστευσεν ὁ τῶν βασάνων φόβος, καὶ ἔγινε μᾶλλον εἰς τὴν καρδίαν τοῦ Ὁσίου φόβος Θεοῦ, καὶ ἐπιθυμία τοῦ νὰ ἀρέσῃ εἰς τὸν Θεόν.

Διὰ τοῦτο πηγαίνωντας εἰς αὐτὴν τὴν βαθυτάτην ἔρημον, πλησιάζει εἰς ἕνα σπήλαιον, μέσα εἰς τὸ ὁποῖον διαπεράσας ὅλον τὸ διάστημα τῆς ζωῆς του, μὲ εἰρήνην καὶ ἀταραξίαν τῶν παθῶν, ἀπῆλθε πρὸς Κύριον. Τοῦτον τὸν Ὅσιον λέγουσιν, ὅτι εὗρεν ὁ Μέγας Ἀντώνιος, καὶ ἐμακάρισεν αὐτὸν διὰ τὸν ἥσυχον καὶ ἐρημικὸν τόπον, ὅπου ἐκατοίκει, διὰ τὴν πολυκαιρίαν ὁποῦ ἐπέρασεν ἐν τοιούτῳ τόπῳ, καὶ διὰ τὴν ἀπὸ τοῦ κόσμου ἀναχώρησιν καὶ φυγήν του. Πρῶτος γὰρ οὗτος ἀπὸ τοὺς Ὁσίους, ἐτόλμησε νὰ προχωρήσῃ μέσα εἰς τὰ βαθύτερα μέρη τῆς ἐρήμου, καὶ σχεδὸν πρῶτος αὐτὸς εἰς πολὺ διάστημα καιροῦ ἐξέτεινε τὸν δρόμον τῆς ἀσκήσεως. Διότι ἀναχωρήσας ἀπὸ τὰς φροντίδας τοῦ κόσμου ἐκ νεαρᾶς του ἡλικίας, ἔζησεν ἐν τῇ ἐρήμῳ χρόνους ἑκατὸν δεκατρεῖς. (Τὸν κατὰ πλάτος Βίον τούτου ὅρα εἰς τὸν Παράδεισον (1).)

(1) Τὸν Βίον τούτου συνέγραψεν ἑλληνιστὶ ὁ Μεταφραστής, οὗ ἡ ἀρχή· «Καὶ ζωγράφοις τῶν ἀρχετύπων ἐκεῖνα πρὸς μίμησιν». (Σῴζεται ἐν τῇ Λαύρᾳ, ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν ἄλλαις.)

*

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου.

Ἀρνησίκοσμος παῖς λιπὼν γῆς καλύβαν,
Ἐν Οὐρανοῖς ἔπηξε καινὴν καλύβαν.

Οὗτος εἶχε πατρίδα τὴν Κωνσταντινούπολιν, υἱὸς ὤν, πατρὸς μέν, Εὐτροπίου συγκλητικοῦ, μητρὸς δέ, Θεοδώρας, κατὰ τοὺς χρόνους Λέοντος τοῦ Μεγάλου ἐν ἔτει υξ΄ [460]. Οὗτος λοιπὸν ἐν τῇ ἀρχῇ τῆς ἡλικίας του, καὶ ἀπὸ αὐτὸ ἀκόμη τὸ σχολεῖον τῶν γραμμάτων, ἀνεχώρησε κρυφίως ἀπὸ τοὺς γονεῖς του καὶ ἀπὸ τοὺς διδασκάλους του, καὶ σμίξας μὲ ἕνα Μοναχόν, ἐπῆγεν εἰς τὸ Μοναστήριον τῶν Ἀκοιμήτων καὶ ἐνεδύθη τὸ σχῆμα τῶν Μοναχῶν. Ἐκεῖ δὲ ἐσυνείθισε νὰ γυμνάζῃ τὸν ἑαυτόν του ὁ τρισμακάριστος, μὲ μίαν δίαιταν πολλὰ σκληράν. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Διάβολος ἐνωχλοῦσε τὸν νέον μὲ τὴν πρὸς τοὺς γονεῖς του ἀγάπην, διὰ τοῦτο ὁ Ἅγιος πολεμεῖ καὶ νικᾷ τὸν ἐχθρόν. Πῶς, καὶ μὲ τί τρόπον; Ἀφ’ οὗ ὁ Ὅσιος ἐφανέρωσε τὰ περὶ αὐτοῦ εἰς τὸν καθηγούμενον τῆς Μονῆς, ἐζήτησεν ἄδειαν ἀπὸ αὐτὸν νὰ γυρίσῃ ὀπίσω εἰς τοὺς γονεῖς του. Καὶ λοιπὸν λαβὼν εὐχὴν ἀπὸ ὅλην τὴν ἀδελφότητα, πηγαίνει ἀγνώριστος εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός του μὲ σχῆμα πτωχικόν, καὶ μὲ εὐτελέστατα φορέματα. Ὅθεν ὡσὰν ἕνας ζήτουλας, λαβὼν ἀπὸ τὸν πατέρα του ὀλιγώτατον τόπον, ἔμπροσθεν τῆς πόρτας τοῦ οἴκου των, ἐκεῖ ἔκτισε μίαν καλύβην, καὶ ἐπέρνα τὴν ζωήν του, φυλάττων ἑαυτὸν ἀγνώριστον. Καὶ μάλιστα ὅταν ἔβλεπε τὸν πατέρα του καὶ τὴν μητέρα του, ὁποῦ ἐπερνοῦσαν ἔμπροσθέν του μὲ κοσμικὴν φαντασίαν. Οὐ μόνον δὲ ἐστενοχωρεῖτο ὁ ἀοίδιμος εἰς τὴν μικρὰν ἐκείνην καλύβην, ἀλλὰ καὶ τὸ χειρότερον, ἐπεριπαίζετο καὶ ἐσπρώχνετο ἀπὸ τοὺς ἐδικούς του δούλους.

Ἀφ’ οὗ λοιπὸν διεπέρασεν ἐκεῖ τρεῖς χρόνους μὲ πολλὴν ἐγκράτειαν καὶ στενότητα, ἐπρογνώρισε τὴν πρὸς Θεὸν ἐκδημίαν καὶ κοίμησίν του. Ὅθεν ἐκάλεσε τὴν μητέρα του, καὶ ἐγνωρίσθη εἰς αὐτὴν διὰ μέσου τοῦ χρυσοκατασκευάστου Εὐαγγελίου, τὸ ὁποῖον οἱ γονεῖς του ἐκατασκεύασαν δι’ αὐτόν, ὅταν ἦτον ἀκόμη παιδίον εἰς τὸ σχολεῖον. Καὶ μετὰ τὴν γνωριμίαν, εὐθὺς ἐκοιμήθη ὁ μακάριος καὶ ἀπῆλθε πρὸς Κύριον. (Τὸν κατὰ πλάτος αὐτοῦ Βίον ὅρα εἰς τὸν Παράδεισον. Τοῦτον δὲ συνέγραψεν ἑλληνιστὶ ὁ Μεταφραστής, οὗ ἡ ἀρχή· «Τυραννικόν τι χρῆμα τεκόντων». Σῴζεται ἐν τῇ Λαύρᾳ, ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καὶ ἐν ἄλλαις. Ἐν δὲ τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ σῴζεται καὶ ἄλλος Βίος αὐτοῦ, οὗ ἡ ἀρχή· «Βίον θεάρεστον καὶ ἀμόλυντον ἀνδρὸς δικαίου».)

*

Μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Πανσοφίου.

Καὶ Πανσόφιον πλήξατε πλάνοι πλέον.
Οὕτω γὰρ αὐτῷ πλέξετε πλείω στέφη.

Οὗτος ὁ Ἅγιος ἦτον ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρειαν κατὰ τοὺς χρόνους Δεκίου τοῦ βασιλέως ἐν ἔτει σν΄ [250], υἱὸς πατρὸς ὀνομαζομένου Νείλου, ὁ ὁποῖος ἦτον τιμημένος μὲ τὴν ἀξίαν τοῦ ἀνθυπάτου. Οὗτος λοιπὸν διὰ τὸν πολὺν πλοῦτον, καὶ τὴν δεξιὰν φύσιν ὁποῦ εἶχε, καὶ διὰ τὴν τοῦ πατρός του φιλοκαλίαν, ἔφθασεν εἰς τὸ ἄκρον τῆς μαθήσεως καὶ παιδείας, τόσον τῆς ἐξωτερικῆς τῶν Ἑλλήνων, ὅσον καὶ τῆς ἐσωτερικῆς τῶν Ἁγίων Γραφῶν. Ἀφ’ οὗ δὲ ἀπέθανεν ὁ πατήρ του, ἐμοίρασε τὸν πλοῦτόν του εἰς βοήθειαν τῶν πτωχῶν. Καὶ ὕστερον ἐπῆγεν εἰς τὰς ἐρήμους, ζητῶντας νὰ εὕρῃ τὸν Κύριον μὲ τὴν ἀποστροφὴν τῶν γηΐνων πραγμάτων. Ὅταν δὲ ἐπέρασεν εἰς τὴν ἔρημον χρόνους ὁλοκλήρους εἰκοσιεπτά, ἐσχόλασε καταμόνας εἰς τὸν Θεὸν διὰ τῆς ἡσυχίας καὶ προσευχῆς. Καὶ ἀφ’ οὗ ὕψωσε τὸν νοῦν του εἰς οὐρανούς, τότε ἐδιαβάλθη εἰς τὸν αὐγουστάλιον, ἤτοι εἰς τὸν μικρὸν αὔγουστον τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ ἡγεμόνα, ὅστις ἀνεδέχθη ἀπὸ τὸν βασιλέα Δέκιον τὸν κατὰ τῶν Χριστιανῶν πόλεμον. (Διότι δὲν ἦτον δυνατὸν νὰ κρυφθῇ ἡ τόση μεγάλη ἀρετὴ τοῦ Ἁγίου.) Παρασταθεὶς λοιπὸν εἰς αὐτὸν ὁ Ἅγιος, ἤλεγξε τὴν τῶν Ἑλλήνων πλάνην ἀπὸ τοὺς ἰδίους μύθους τοὺς ἐδικούς των, καὶ ἐντροπιάσας τὸ φρόνημα τοῦ τυράννου, δέρνεται δυνατά. Καὶ οὕτω λαμβάνει ὁ ἀοίδιμος τὸν τοῦ μαρτυρίου ἀμάραντον στέφανον.

*

Οἱ Ἅγιοι ἓξ Πατέρες οἱ ἐν τῇ πανερήμῳ, ἐν εἰρήνῃ τελειοῦνται.

Ψυχαὶ διαυγεῖς ἓξ ἀποπτᾶσ’ ἐκ βίου,
Ἑξαπτέρυξι συμπαρίστανται νόοις (2).

(2) Ὅρα τὸ ἴδιον τοῦτο δίστιχον καὶ εἰς τοὺς ἓξ Μάρτυρας τοὺς ἑορταζομένους κατὰ τὴν τετάρτην τοῦ παρόντος Ἰαννουαρίου. Σημείωσαι, ὅτι περιττῶς γράφεται ἐδῶ ἡ μνήμη καὶ τὸ Συναξάριον τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ Ἐπισκόπου Μαϊουμᾶ. Ταῦτα γὰρ προεγράφησαν κατὰ τὴν δεκάτην τετάρτην τοῦ Ὀκτωβρίου.

Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις Χριστὲ ὁ Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Ἀπό τὸ βιβλίο: Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τόμος Β’. Ἐκδόσεις Δόμος, 2005.

* * *

Των Αγίων Παύλου του Θηβαίου, Ιωάννου του Καλυβίτου, Πανσοφίου κ.ά.