Η καρδιά που φωτίζεται από τη θεία χάρη, αναγεννάται στην πνευματική ζωή και αποκτά πνευματική αίσθηση. Η αίσθηση αυτή τής ήταν άγνωστη όσο βρισκόταν στην κατάσταση της πτώσεως, γιατί τότε οι νοερές αισθήσεις της ήταν νεκρωμένες λόγω της αναμείξεώς τους με τις κτηνώδεις αισθήσεις. Η πνευματική αίσθηση ορθά ονομάζεται έτσι, γιατί τη χορηγεί το Άγιο Πνεύμα, το οποίο είναι «φως και ζωή και ζώσα πηγή νοερά, Πνεύμα σοφίας, Πνεύμα συνέσεως…, Θεός και θεοποιούν» (Εσπέρας Πεντηκοστής, γ’ ιδιόμελο, ήχος δ’). Θα επαναλάβουμε το αγιογραφικό ρητό: «Γευθείτε, και θα δείτε» (Ψαλμ. 33:9).
Η πνευματική θεωρία, που γεννά την πνευματική διάκριση, προέρχεται από την πνευματική αίσθηση. «Η στέρεη τροφή», λέει ο απόστολος, «είναι για τους τελείους, οι οποίοι με τη συνεχή χρήση έχουν εξασκήσει τα αισθητήρια όργανά τους, για να μπορούν να διακρίνουν το καλό από το κακό» (Εβρ. 5:14). Η πνευματική διάκριση είναι κατόρθωμα των τέλειων χριστιανών. Σ’ αυτό το αγαθό μετέχουν όσοι έχουν κάνει μεγάλη πρόοδο στη χριστιανική άσκηση. Οι αρχάριοι και οι άπειροι το αγνοούν, έστω κι αν έχουν φτάσει σε γεροντική ηλικία.
Τι μπορούν να κάνουν, λοιπόν, οι αρχάριοι, οι οποίοι μαζί με τη μοναχική τους ζωή αρχίζουν και τον πόλεμο με τα πονηρά πνεύματα; Ποιους κανόνες πρέπει να εφαρμόσουν, για να μην πέσουν, από άγνοια, θύματα της κακίας και της πανουργίας των δαιμόνων; Να πώς απαντούν οι άγιοι πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας:
«Η αληθινή διάκριση δεν αποκτάται παρά από την αληθινή ταπείνωση, με το να φανερώνουμε στους πατέρες όχι μόνο όσα κάνουμε, αλλά και όσα σκεφτόμαστε. Σε τίποτα να μην εμπιστευόμαστε τον δικό μας λογισμό, αλλά σε όλα να ακολουθούμε τους λόγους των γερόντων και να πιστεύουμε πως είναι καλό ό,τι εκείνοι εγκρίνουν. Αυτός ο τρόπος όχι μόνο συντελεί στο να μένει αβλαβής ο μοναχός, με την αληθινή διάκριση και τη σωστή στάση, αλλά και τον φυλάει απ’ όλες τις παγίδες του διαβόλου. Είναι αδύνατον, βλέπεις, σ’ εκείνον που ρυθμίζει τη ζωή του σύμφωνα με την κρίση και τη γνώμη των προχωρημένων πατέρων, να πέσει σε απάτη των δαιμόνων. Γιατί και προτού ν’ αξιωθεί κανείς να λάβει το χάρισμα της διακρίσεως, και μόνη η φανέρωση των πονηρών λογισμών στους πατέρες, τους μαραίνει και τους εξασθενίζει. Όπως το φίδι, όταν το βγάλεις έξω από μια σκοτεινή τρύπα, τρέχει για να εξαφανιστεί και να σωθεί, έτσι και οι πονηροί λογισμοί, όταν φανερωθούν με την ειλικρινή ομολογία και Εξομολόγηση, σπεύδουν να φύγουν από τον άνθρωπο» (Αββά Κασσιανού, Προς Λεόντιον, απόσπασμα).
Η εξαγόρευση των λογισμών σε έμπειρους πατέρες και αδελφούς και η καθοδήγηση απ’ αυτούς ήταν κανόνας στον αρχαίο μοναχισμό. Αποτελούσε, άλλωστε, παράδοση των αποστόλων. «Να εξομολογείστε τα παραπτώματά σας ο ένας στον άλλο και να προσεύχεστε ο ένας για τον άλλο, προκειμένου να θεραπευθείτε» (Ιακ. 5:16), έγραφε ο απόστολος Ιάκωβος.
Οι αρχαίοι μοναχοί θεωρούσαν αναγκαίες την εξαγόρευση των λογισμών τους σε πνευματικούς πατέρες και την καθοδήγησή τους απ’ αυτούς. Όσους δεν υιοθετούσαν αυτόν τον τρόπο μοναχικής ζωής, δεν τους υπολόγιζαν μαζί μ’ εκείνους που ακολουθούσαν τον δρόμο της σωτηρίας.
Από το βιβλίο: Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ, Επισκόπου Καυκάσου και Μαύρης Θάλασσας, Έργα 5. Λόγος για τα πνεύματα – λόγος για τον θάνατο (αποσπάσματα). Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2014.
Να ακολουθούμε τους λόγους των γερόντων
