Αυτό που ζητάει ο Θεός μετά την πτώση και πάντοτε και τώρα που ήρθε ο ίδιος ο Κύριος στη γη είναι η μετάνοια. Οι προφήτες μετάνοια κήρυτταν και ιδιαίτερα ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, αλλά και ο ίδιος ο Χριστός. Μετάνοια ζητεί, και όταν αποστέλλει τους Αποστόλους του, και ιδιαίτερα αυτό φαίνεται στην αποστολή του αποστόλου Παύλου. Τον αποστέλλει, όπως λέει ο απόστολος Παύλος, να κηρύξει μετάνοια. Παραγγέλλει στους ανθρώπους να μετανοήσουν. Και το θέμα δεν είναι «αν θέλετε· αν δεν θέλετε, δεν πειράζει». Όχι. Θα έρθει η ώρα της κρίσεως, και όλοι θα περάσουν από την κρίση, και αλίμονο σ’ εκείνον που δεν θα έχει μετανοήσει.
Λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ότι μία εντολή έδωσε ο Θεός στους πρωτοπλάστους μέσα στον Παράδεισο· την εντολή της υπακοής. Εντολή που τα έχει όλα μέσα. Μετάνοια δεν χρειαζόταν τότε, και δεν γίνεται λόγος πουθενά για μετάνοια, διότι ήταν αναμάρτητοι οι πρωτόπλαστοι. Παρά ταύτα έπρεπε να υπακούσουν, για να σταθεροποιηθούν στην αναμάρτητη κατάσταση, όπως σταθεροποιήθηκαν τα εννέα τάγματα των αγγέλων. Να σταθεροποιηθεί ο άνθρωπος σ’ αυτή την κατάσταση και να μένει αιώνια αναμάρτητος πλησίον του Θεού. Έπεσε όμως ο άνθρωπος, κι εκείνο που μένει τώρα, εκείνο που χρειάζεται, η εντολή που δίνει, λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, είναι η μετάνοια. Μία εντολή όλη κι όλη δίνει ο Θεός. Πολλές είναι οι εντολές, αλλά υπάρχουν μέσα σ’ αυτή τη μία. Μετάνοια ζητεί ο Κύριος και μετάνοια δίδει. «Μετανοείτε· ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών».
Τώρα ακούμε τη λέξη μετάνοια. Την ακούμε, την ξανακούμε τόσες φορές, την έχουμε διαβάσει· δεν μας είναι άγνωστη η λέξη. Πλην όμως δεν μετανοούν οι άνθρωποι. Δεν μιλάμε για κάποιους άλλους· όχι. Μιλάμε για μας όλους που είμαστε αυτή την ώρα μέσα στις εκκλησίες του Θεού, μέσα στη λατρεία, μέσα στη Θεία Λειτουργία. Για μας ο λόγος. Δεν μετανοούν οι άνθρωποι. Το παίρνουν αψήφιστα, το παίρνουν επιπόλαια το πράγμα.
Βέβαια οι άνθρωποι, αν κάνουν κάποιο λάθος στη ζωή τους, κι έχει και συνέπειες αυτό το λάθος, δεν δυσκολεύονται πολύ να δείξουν μεταμέλεια. Ας πούμε, χάλασαν οι καρδιές. «Δεν συμφέρει να’ ναι χαλασμένες οι καρδιές· καλά είναι να τα’ χουμε καλά». Μπορεί οι άνθρωποι να δείξουν απλώς μια κάποια μεταμέλεια· όχι μετάνοια, αλλά μεταμέλεια. «Λάθος κάναμε, να το διορθώσουμε». Κάποια άλλα μικροπραγματάκια από δω κι από κει θα φροντίσουν να τα διορθώσουν, αλλά βαθιά στην ψυχή τους δεν μετανοούν.
Εμείς νομίζουμε ότι η μετάνοια είναι κάτι εξωτερικό, κάτι επιφανειακό. Δεν πάει το μυαλό μας καθόλου ότι, αν δεν έλθει μέσα στην ψυχή μας η μετάνοια, η αληθινή μετάνοια, και αν δεν είναι η μετάνοια ένα συνεχές βίωμα μέσα στην ψυχή μας, μέσα στην ύπαρξή μας, δεν είμαστε αληθινοί άνθρωποι.
Όπως λένε οι Πατέρες, η μετάνοια είναι και για τους αρχαρίους και για εκείνους που είναι στο μέσο και για τους τελείους ακόμη. Για όλους είναι η μετάνοια. Όπως λέει ο άγιος Ισαάκ, η μετάνοια είναι ο προθάλαμος του παραδείσου. Έχεις μετάνοια; Είσαι έξω από την πόρτα του παραδείσου, και μόνο μένει να κτυπήσεις, για να μπεις μέσα.
Όταν λοιπόν δεν έχουμε το βίωμα της μετανοίας μέσα μας, και απέξω απέξω μάς αγγίζει κάπως η μετάνοια, τότε δεν είμαστε σωστοί άνθρωποι, φυσιολογικοί άνθρωποι. Δεν είμαστε άνθρωποι όπως μας θέλει ο Θεός, όπως μπορεί να μας κάνει ο Θεός. Είμαστε παραμορφωμένοι. Όπου έχουμε κοινό συμφέρον, τα βολεύουμε τα πράγματα, όπου όμως ορθώνεται το ατομικό συμφέρον, καμία συνεννόηση δεν γίνεται, καμία συνεργασία δεν υπάρχει. Και δεν καταλαβαίνουμε ότι όλα αυτά συμβαίνουν, επειδή δεν είμαστε σωστοί, αληθινοί άνθρωποι, όπως μπορεί να φτιάξει ο Θεός τον άνθρωπο, όπως τον θέλει ο Θεός τον άνθρωπο. Αλλά πώς θα σε φτιάξει;
Άμα αποφασίσεις να μετανοήσεις και άμα θελήσεις πραγματικά να μετανοήσεις, ο ίδιος ο Κύριος έρχεται, δίνει την Χάρι του και σε βοηθάει να μετανοήσεις, να κλάψεις, να πενθήσεις, να πονέσεις. Έτσι γίνεται αλλαγή μέσα σου και γεμίζει η ψυχή σου από Χάρι Θεού, γεμίζει η ψυχή σου από φως Θεού, γεμίζει η ψυχή σου, η ύπαρξή σου, από την παρουσία του Χριστού, ζεις εν Χριστώ και έχεις μέσα σου τον Χριστό.
Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου, “Συνάξεις Δωδεκαημέρου”, Πανόραμα Θεσσαλονίκης, 1999, σελ. 237.
