Η πολυλογία είναι η καθέδρα της κενοδοξίας. Καθισμένη επάνω της η κενοδοξία προβάλλει και διαφημίζει τον εαυτό της. Η πολυλογία είναι σημάδι αγνωσίας, θύρα της καταλαλιάς, οδηγός στα ευτράπελα, πρόξενος της ψευδολογίας, σκορπισμός της κατανύξεως. Είναι αυτή που δημιουργεί και που προκαλεί την ακηδία. Είναι πρόδρομος του ύπνου, διασκορπισμός της σύννοιας, (*) αφανισμός της φυλακής του νου, απόψυξη της πνευματικής θερμότητας, αμαύρωση της προσευχής.
Η σιωπή που ασκείται με επίγνωση και διάκριση είναι μητέρα της προσευχής, επιστροφή από την αιχμαλωσία, διαφύλαξη του θείου πυρός, επιστάτης των λογισμών, σκοπός που παρατηρεί τους εχθρούς, δέσμευση του πένθους, φίλη των δακρύων, καλλιεργητής της μνήμης του θανάτου, ζωγράφος της αιωνίου κολάσεως, επίμονος εξεταστής της Κρίσεως, πρόξενος πνευματικής ανησυχίας και λύπης, εχθρός της παρρησίας, σύζυγος της ησυχίας, αντίπαλος της αγάπης να κάνη τον διδάσκαλο, αύξηση της πνευματικής γνώσεως, δημιουργός θείων θεωρημάτων, μυστική πνευματική πρόοδος, κρυφή πνευματική ανάβαση.
Όποιος γνώρισε τα παραπτώματά του, χαλιναγώγησε την γλώσσα του, ενώ ο πολύλογος δεν γνώρισε ακόμη καθώς πρέπει τον εαυτό του. Ο φίλος της σιωπής προσεγγίζει τον Θεό και συνομιλώντας μυστικά μαζί Του φωτίζεται από Αυτόν. Η σιωπή του Ιησού δημιούργησε στον Πιλάτο σεβασμό. Και η ηρεμία και η σιωπή ενός (ταπεινού) ανδρός καταργεί την κενόδοξη καυχησιολογία ενός άλλου.
Ο Πέτρος, επειδή μίλησε, έκλαψε πικρά. Λησμόνησε εκείνον που είπε: «Είπα, φυλάξω τας οδούς μου, του μη αμαρτάνειν με εν γλώσση μου» (Ψαλμ. 38:1). Και τον άλλον που είπε: «Κρείσσον πεσείν από ύψους εις γην ή από γλώσσης» (Σοφ. Σειρ. 20:18).
Αλλά δεν επιθυμώ να γράψω περισσότερα γι’ αυτά τα θέματα, παρ’ όλον ότι με προτρέπουν σε αυτό οι πονηρίες των παθών (με προτρέπουν δηλαδή να χρησιμοποιήσω την πολυλογία, ενώ ομιλώ για την σιωπή). Τούτο μόνο θα προσθέσω: Άκουσα κάποτε έναν μοναχό, που ήθελε να εξετάσει μαζί μου το θέμα της ησυχίας, να λέγει ότι η πολυλογία οπωσδήποτε γεννιέται από τις εξής αιτίες: Ή από κακή συναναστροφή και κακή συνήθεια – αφού η γλώσσα, έλεγε, είναι μέλος του σώματος, όπως διαπαιδαγωγηθεί, έτσι κατ’ ανάγκην και θα συνηθίσει – ή πάλι από κενοδοξία, πράγμα που συμβαίνει περισσότερο σε όσους έχουν πνευματικό πόλεμο, ή, μερικές φορές, από την γαστριμαργία. Γι’ αυτό πολλοί πολλές φορές δαμάζοντας την κοιλιά δεσμεύουν με βία και την γλώσσα και την καθιστούν ανίσχυρη για πολυλογία.
Αυτός που φροντίζει για την ώρα του θανάτου του, λιγόστεψε τα λόγια του. Και αυτός που απέκτησε πένθος στην ψυχή του, απέφυγε σαν φωτιά την πολυλογία.
Αυτός που αγάπησε την ησυχία, ασφάλισε το στόμα του. Και αυτός που ευχαριστείται να εξέρχεται από το κελλί του, εξέρχεται διότι τον διώχνει απ’ εκεί το πάθος αυτό, (δηλαδή η πολυλογία).
Εκείνος που δοκίμασε την οσμή του υψίστου και θείου πυρός, αποφεύγει την συνάντηση των ανθρώπων, όπως η μέλισσα τον καπνό. Την μέλισσα την διώχνει ο καπνός, και αυτόν τον ενοχλεί η συνάντηση των ανθρώπων.
Πολύ λίγοι μπορούν να κρατήσουν το νερό χωρίς κάποιο φράγμα και κάποιο βοηθητικό μέσο. Λιγότεροι όμως είναι εκείνοι που μπορούν να δαμάσουν ένα απύλωτο στόμα.
Βαθμίδα ενδέκατη! Όποιος νίκησε, περιέκοψε διαμιάς πλήθος από κακά.
(*) σύννοια: περίσκεψη, βαθιά σκέψη, συγκέντρωση του νου.
Από το βιβλίο: Ιωάννου του Σιναΐτου, ΚΛΙΜΑΞ. Έκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου 1978. Λόγος πέμπτος, Περί μετανοίας, σελ. 175 (αποσπάσματα).
