Ό,τι διαβάζεις στις θείες Γραφές, πρόσεξε να διακρίνεις το σκοπό των λόγων, για να εμβαθύνεις και να καταλάβεις καλά το βάθος των αγίων νοημάτων. Αυτοί που οδηγούνται από τη θεία χάρη, για να φωτισθούν στη ζωή τους, πάντοτε αισθάνονται κάτι σαν νοητή ακτίνα, που περνάει μέσα από τους στίχους και ξεδιαλύνει το βαθύτερο περιεχόμενο των απλών λόγων, για ν’ αποκτήσει η ψυχή πνευματική σύνεση.
Ο άνθρωπος που διαβάζει σοφούς στίχους, χωρίς να καταλαβαίνει το θαυμάσιο νόημά τους, έχει και την καρδιά του απογυμνωμένη, και σβήνει την αγία δύναμη των λόγων των Γραφών, που χαρίζει στην καρδιά γλυκύτατη γεύση. (5)
Αν ο μοναχός σταματήσει για ένα μικρό διάστημα να διαβάζει τις θείες Γραφές, και να σκέφτεται τα θεία νοήματά τους, δυναμώνοντας έτσι στην αναζήτηση της αλήθειας του Θεού ανάλογα με τα πνευματικά του μέτρα· και αν δεν προφυλάξει τον εαυτό του από την επήρεια των πραγμάτων του κόσμου, ώστε να έχει και την καρδιά του φυλαγμένη και την εργασία των αρετών ευλογημένη, στην περίπτωση αυτή ο μοναχός θα παρασυρθεί στα πάθη. Καλό είναι, λοιπόν, να αυξήσει το φυσικό του πόθο για τις αρετές, και να μην παύσει να αναζητεί και να ερευνά, στις θείες Γραφές, το θέλημα του Θεού, και να ποθεί το Θεό, που τον αισθάνεται ακόμη μακριά του· και, ακόμη, καλό είναι, αν δεν εγνώρισε μέσα του την αποκάλυψη του Θεού, και μόνο με την απλή ανάγνωση των θείων Γραφών να τρέφει τους καλούς λογισμούς του και να τους συγκρατεί, για να μην κλίνουν προς τα πάθη, και να μη δεχθεί διαβολικό σπόρο με τη μορφή του καλού, αλλά να φυλάξει την ψυχή του με τον πόθο του Θεού. Εάν λοιπόν, κάνει όλα αυτά, και ζητήσει την ευλογία του Θεού με έμπονη προσευχή και με υπομονή, ο Θεός θα του δώσει ό,τι ζητάει, και θα του ανοίξει τη θύρα της ευσπλαχνίας Του, και μάλιστα για την ταπείνωσή του. (45)
Ο σωματικός κόπος και η μελέτη των θείων Γραφών φυλάσσει την καθαρότητα του νου· τον κόπο πάλι, τον ενισχύει η ελπίδα και ο φόβος του Θεού. Την ελπίδα και το φόβο στηρίζουν μέσα μας η φυγή από τους κοσμικούς ανθρώπους και η αδιάλειπτη προσευχή. Μεχρι να δεχθεί ο άνθρωπος τη χάρη του Παρακλήτου, χρειάζεται να μελετά τις θείες Γραφές, για να εντυπωθεί μέσα του η μνήμη του καλού, και για να ανακαινισθεί, με τη συνεχή ανάγνωση, η κίνηση της ψυχής του προς το αγαθό, και για να φυλάξει την ψυχή του από τους επικίνδυνους δρόμους της αμαρτίας. Διότι ο αρχάριος αγωνιστής δεν απέκτησε ακόμη την πνευματική δύναμη που αποδιώκει την πλάνη: αυτή την πλάνη, που αιχμαλωτίζει τις ψυχωφελείς ενθυμήσεις και επιφέρει ψυχρότητα σκορπίζοντας εδώ κι εκεί το νου μας. Διότι, όταν η δύναμη του αγίου Πνεύματος κυριαρχήσει στην ψυχή και την καθοδηγεί, τότε, αντί των γραπτών εντολών και των νόμων των θείων Γραφών, πιάνουν ρίζες και βλασταίνουν στην καρδιά οι εντολές του αγίου Πνεύματος. Και τότε διδάσκεται ο άνθρωπος μυστικά, από το άγιο Πνεύμα, και δε χρειάζεται πια τη βοήθεια των γραμμένων λόγων των θείων Γραφών, οπότε η μνήμη των λόγων του Θεού παραμένει αβλαβής, μακριά από τον κίνδυνο της πλάνης και της λήθης. (227)
Διηγούνται για ένα πουλί που το λένε σειρήνα, ότι όποιος ακούσει τη μελωδική φωνή του, τόσο πολύ αιχμαλωτίζεται, ώστε το ακολουθεί στην έρημο και ξεχνάει εξαιτίας του και τις ανάγκες της ίδιας του της ζωής και, στερούμενος τα απαραίτητα, πέφτει και πεθαίνει. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην ψυχή. Όταν δηλαδή εμπέσει μέσα της η ουράνια γλυκύτητα, τότε, από τη γλυκιά μελωδία των λόγων του Θεού, που τα αισθανόμαστε στο νου μας, ολόκληρη η ύπαρξή μας ακολουθεί το δρόμο της μελωδίας αυτής, με αποτέλεσμα να ξεχάσει τις σωματικές ανάγκες αυτής της ζωής, και ακόμη, να χάσει και την όρεξη για φαγητό, και να υψωθεί, από τούτη τη ζωή, προς το Θεό. (287)
Από το βιβλίο: Κωνσταντίνου Καρακόλη, Ανθολόγιο από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», σελ. 62.
(Οι αριθμοί στο τέλος κάθε λήμματος αντιστοιχούν στις σελίδες του ελληνικού κειμένου: «Του Οσίου Πατρός ημών Ισαάκ, Επισκόπου Νινευΐ, του Σύρου, Τα Ευρεθέντα Ασκητικά», Λειψία 1770, Ανατυπούμενα επιμελεία Ιωακείμ Σπετσιέρη, Ιερομονάχου. Αθήναι.)
