Υπακοή είναι η υποταγή της θελήσεώς μας στη θέληση κάποιου άλλου. Αλλά για να υποτάξω τη θέλησή μου στη θέληση του άλλου, πρέπει να τον σέβομαι. Και επιπλέον πρέπει να τον αγαπώ, για να μπορώ να τον ακολουθήσω.
Η ισχυρότερη δύναμη της ψυχής είναι η θέληση! Αυτή κυριαρχεί πάνω σ’ όλες τις ψυχικές δυνάμεις του ανθρώπου. Αυτό που θέλουμε, αυτό και σκεφτόμαστε, αυτό λέμε, αυτό κάνουμε. Ο Θεός μας έδωσε την ψυχική αυτή δύναμη για να θέλουμε και να κάνουμε μόνο το καλό, ενώ αντίθετα να μισούμε και ν’ αποστρεφόμαστε το κακό. Αλλά η θέλησή μας αδυνάτισε εξαιτίας της αμαρτίας, και κλίνει περισσότερο προς το κακό. Αν και γνωρίζουμε το καλό, δεν έχουμε τη δύναμη ούτε να το θέλουμε με σταθερότητα, ούτε και να το κάνουμε. «Ού γάρ ο θέλω ποιώ αγαθόν, άλλ’ ο ού θέλω κακόν τούτο πράσσω» (Ρωμ. 7:19).
Η εξασθένηση αυτή της καλής θελήσεως είναι αποτέλεσμα της προπατορικής αμαρτίας, όπως και η ιδιοτροπία και το πείσμα, που πρέπει από την παιδική ηλικία να δαμαστούν και να ξεριζωθούν.
Το κλήμα δίνει πολλούς και γλυκούς καρπούς όχι όταν τ’ αφήνουν ν’ αναπτύσσεται όπως αυτό θέλει, αλλά όταν το κλαδεύουν και το δένουν στον πάσσαλο. Ο,τι αποτέλεσμα φέρνει το κλάδεμα και το δέσιμο του κλήματος, το ίδιο φέρνει και η πειθαρχία. Και η χαλιναγώγηση της παιδικής ιδιοτροπίας και του παιδικού πείσματος δίνει τους καρπούς της υπακοής.
Αλλά για ν’ απολαύσετε τους γλυκούς αυτούς καρπούς, σημειώστε τους κανόνες, που πρέπει ν’ ακολουθήσετε.
Μην επιτρέπετε πείσματα και ιδιοτροπίες στα παιδιά σας, όσο μικρά κι αν είναι. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να περιορίσετε τελείως την ελευθερία της βουλήσεώς τους. Το παιδί μπορεί να ζητήσει κάτι σωστό και ωφέλιμο, κάτι που έχει πραγματικά ανάγκη, κάτι που δικαιούται, και τότε εσείς, ολοπρόθυμα, θά ικανοποιήσετε την επιθυμία του.
Αν λ.χ. το παιδί, στην κατάλληλη ώρα, ζητήσει φαγητό γιατί πεινάει, μην του αρνηθείτε. Αν αρνηθείτε, θα είστε σκληροί και άσπλαχνοι.
Ζητάει το παιδί κάποιο πράγμα απαραίτητο για το σχολείο; Πρέπει να ικανοποιήσετε το αίτημά του, γιατί αλλιώς ίσως δοκιμάσει να το αποκτήσει με αθέμιτο τρόπο. Είναι τελείως διαφορετική περίπτωση, όταν το παιδί ζητάει κάτι μη επιτρεπτό. Σ’ αυτό πρέπει ν’ αρνηθείτε, αδιαφορώντας για τα δάκρυα.
Ποτέ μη δίνετε σημασία στα παιδικά καπρίτσια. Όποιος μια φορά φάνηκε ελαστικός, θα είναι πάντα δούλος της ιδιοτροπίας του παιδιού του.
Στην προσπάθεια να δαμάσουν το πείσμα και την ιδιοτροπία των παιδιών, οι γονείς πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά. Να μη γκρεμίζει ο ένας αυτό που χτίζει ο άλλος.. Ποτέ το παιδί δεν γίνεται τόσο ιδιότροπο, όσο όταν ο ένας από τους γονείς του επιτρέπει αυτό που ο άλλος του απαγορεύει.
Έρχεται π.χ. με κλάματα στη μητέρα και παραπονιέται πως ο πατέρας δεν του έδωσε κάτι που ζήτησε. Η μητέρα δεν πρέπει να εκφράσει τη συμπόνια της στο παιδί, ούτε, πολύ περισσότερο, τη δυσαρέσκειά της κατά του πατέρα, επειδή εκείνος δεν έκανε ό,τι του ζήτησε το “βλαστάρι” της.
Το ίδιο πρέπει να κάνουν και τα μεγαλύτερα αδέρφια, οι συγγενείς, όλοι όσοι μένουν στο σπίτι, ιδιαίτερα όμως οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Είναι γνωστό ότι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι ζητούν κάπου ν’ ακουμπήσουν και ν’ αφοσιωθούν. Επειδή όμως οι νέοι δεν θέλουν να μένουν κοντά τους, προσπαθούν να ελκύσουν τα μικρά παιδιά. Και πώς; Με το να κάνουν τα χατήρια τους. Γι’ αυτό πολύ συχνά τα εγγόνια καταφεύγουν στον παππού ή στη γιαγιά. Ελπίζουν ότι κοντά τους θα έχουν ό,τι θέλουν.
Ποτέ δεν πρέπει να καλλιεργούμε την παιδική ιδιοτροπία. Δεν πρέπει να επιτρέπουμε στο παιδί να διατάζει τα μεγαλύτερα αδέρφια, τους υπηρέτες ή άλλους μεγαλυτέρους ή ν’ απαιτεί κάτι αυθαίρετα.
Αν τα παιδιά θέλουν οτιδήποτε, πρέπει να το ζητούν και όχι να διατάζουν. Πρέπει να είναι ευχαριστημένα με ό,τι τους δίνουν και να ευχαριστούν γι’ αυτό.
Ποτέ δεν πρέπει να παραβλέπουμε την ανυπακοή των παιδιών. Ο,τι είπε ο πατέρας ή η μητέρα, πρέπει να γίνεται χωρίς αναβολή. Πρέπει να γίνει συνείδηση στο παιδί ότι: «Αν δεν εκτελέσω αμέσως αυτό που λέει ο πατέρας ή η μητέρα, δεν φέρομαι καλά». Αλλά και οι γονείς οφείλουν να είναι από πριν βέβαιοι, ότι αυτό που λένε όπωσδήποτε θα γίνει. Μόνο έτσι μπορούμε να νικήσουμε την ιδιοτροπία του παιδιού και να το βοηθήσουμε ν’ αναπτύξει θέληση ισχυρή και στραμμένη πρός το καλό, καλλιεργώντας παράλληλα την υπακοή.
Αφού ξεριζώσετε λοιπόν με τον τρόπο αυτό το πείσμα και την ιδιοτροπία από την παιδική ψυχή, φερθείτε και στο μέλλον έτσι, ώστε τα παιδιά να τρέφουν για σας το σεβασμό που πρέπει. Ο σεβασμός είναι βασική προϋπόθεση της υπακοής.
Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής
Μητέρα Πρόσεχε!
