Το βιβλίο αυτό της Παλαιάς Διαθήκης ονομάζεται έτσι από το κύριο πρόσωπο της ιστορίας που εκτίθεται σ’ αυτό. Η υπόθεσις του βιβλίου είναι εν συντομία η εξής:

Στη χώρα της Αυσίτιδος (*) ζη ο Ιώβ, πλούσιος και ευσεβής άνθρωπος. Ο σατανάς όμως αμφισβητεί την αρετή του Ιώβ· και ο Θεός, για να αποδειχθή η αρετή του Ιώβ, επιτρέπει στον σατανά να τον ρίξη σε μεγάλη δυστυχία. Ο Ιώβ χάνει όλη την περιουσία του, τα δέκα παιδιά του και τέλος την υγεία του, αλλά παρ’ όλα αυτά μένει πιστός στον Θεό. Τρεις φίλοι του έρχονται να τον παρηγορήσουν. Μεταξύ αυτών και του Ιώβ γίνεται συζήτησις για την αιτία και τον σκοπό των παθημάτων. Οι τρεις φίλοι υποστηρίζουν ότι τα παθήματα δίνονται από τον Θεό μόνο ως τιμωρία για τις αμαρτίες, και επομένως ο Ιώβ κάποια αμαρτία θα έχη κάνει, για την οποία τιμωρείται. Ο Ιώβ αντιθέτως υποστηρίζει την αθωότητά του και θεωρεί άδικα τα παθήματά του, ελπίζει όμως ότι θα δικαιωθή και θα αποκατασταθή· εκφράζει όμως και κάποια παράπονα εναντίον του Θεού για τα παθήματά του.

Εδώ παρεμβαίνει ένα άλλο πρόσωπο, ο Ελιούς, ο οποίος κατηγορεί τους τρεις φίλους για τα σκληρά λόγια τους προς τον Ιώβ, αλλά και τον Ιώβ για όσα είπε εναντίον της δικαιοσύνης του Θεού. Ο Ελιούς υποστηρίζει τη δικαιοσύνη του Θεού, τονίζει όμως συγχρόνως και την αγάπη του, στην οποία αποδίδει τα παθήματα των ανθρώπων. Τέλος ακούεται ανάμεσα σε σύννεφα και θύελλα η φωνή του Θεού, ο οποίος αποδεικνύει στον Ιώβ πόσο παράλογο είναι να θέλη να εξιχνιάση τις θείες βουλές. Ο Ιώβ με ταπείνωσι αναγνωρίζει την παντοδυναμία, την πανσοφία και τη δικαιοσύνη του Θεού και εκδηλώνει τη μετάνοιά του για όσα είπε. Ο Θεός επιπλήττει τους τρεις φίλους του Ιώβ, γιατί τον αδίκησαν με τα λόγια τους, αλλά και τους συγχωρεί με τη μεσολάβησι του Ιώβ, και τέλος αποδίδει στον Ιώβ την υγεία του και ευτυχία μεγαλύτερη από την παλιά.

Σκοπός του βιβλίου είναι να δώση απάντησι σ’ ένα πρόβλημα που απασχολεί και βασανίζει συχνά τους ανθρώπους: Πού οφείλονται τα παθήματα και οι δυστυχίες των ανθρώπων, και μάλιστα των ευσεβών, και πώς συμβιβάζονται με την αγάπη του Θεού; Στο πρόβλημα αυτό δίνονται διάφορες λύσεις από τον συγγραφέα του βιβλίου, ότι δηλαδή τα παθήματα άλλοτε είναι συνέπεια των αμαρτιών μας, άλλοτε δίνονται από τον Θεό για να τελειοποιηθούμε στην αρετή και άλλοτε για να φανερωθή η αρετή μας· τελικά όμως αναγνωρίζεται ότι οι βουλές του Κυρίου είναι ανεξερεύνητες και ακατάληπτες στον άνθρωπο.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη: πρόλογο, κύριο σώμα και επίλογο. Ο πρόλογος (κεφ. 1-2) είναι γραμμένος σε πεζό λόγο και διηγείται πώς ο Ιώβ από τη μεγάλη ευτυχία έπεσε στη μεγαλύτερη δυστυχία. Το κύριο μέρος (κεφ. 3 – 42:6) είναι ποιητικό και περιλαμβάνει τον διάλογο του Ιώβ με τους τρεις φίλους του, την παρέμβασι του Ελιούς και τα λόγια του Θεού. Ο επίλογος (42:1-17) είναι και πάλι πεζός και διηγείται τη δικαίωσι και αποκατάστασι του Ιώβ.

Μολονότι το βιβλίο είναι γραμμένο σε λογοτεχνική μορφή, εν τούτοις αναγνωρίζεται από όλους ότι η βάσις της διηγήσεως είναι αληθινή και ο Ιώβ πρόσωπο ιστορικό. Αυτό παραδέχεται και η ιουδαϊκή και η χριστιανική παράδοσις. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του βιβλίου ο Ιώβ ήταν πιθανώτατα πλούσιος Άραψ κι έζησε στα χρόνια των πατριαρχών. Πότε όμως γράφτηκε το βιβλίο; Στο ερώτημα αυτό δόθηκαν διάφορες απαντήσεις· το πιθανώτερο είναι ότι γράφτηκε στην εποχή του Ησαΐου και του Ιερεμίου, δηλαδή τον ζ’ π.Χ. αι.

Το βιβλίο του Ιώβ θεωρείται ως ένα από τα αριστουργήματα της παγκοσμίου λογοτεχνίας. Έχει όμως και θεολογική αξία μεγάλη, γιατί σ’ αυτό γίνεται λόγος για την ανάστασι των νεκρών και τη μετά θάνατον ζωή (7:9-10, 14:1-4, 15:4) και προ παντός για το πρόβλημα των παθημάτων των δικαίων.

Ο Ιώβ με τα παθήματά του και την παροιμιώδη υπομονή του θεωρείται τύπος του Κυρίου και συγχρόνως αποτελεί αξιομίμητο παράδειγμα για όλους μας, αφού από κανενός ανθρώπου τη ζωή δεν λείπουν οι θλίψεις και οι συμφορές.

(*) Δεν είναι γνωστό πού ακριβώς βρισκόταν η χώρα αυτή. Το πιθανώτερο είναι ότι βρισκόταν νοτιοδυτικά της Νεκράς θαλάσσης μεταξύ Ιδουμαίας και Αραβίας.

Από το βιβλίο: ΜΙΚΡΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ υπό Κωνσταντίνου Παπαγιάννη Πρωτοπρεσβυτέρου. Εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 87.

Το βιβλίο του Ιώβ