«Προφήτα και Πρόδρομε της παρουσίας Χριστού,
αξίως ευφημήσαι σε ουκ ευπορούμεν ημείς».
Εορτάζει σήμερα η αγία μας Εκκλησία το γενέθλιον, την γέννηση του Tιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Παίρνει την ευκαιρία για να τιμήσει και πάλι με ύμνους και ωδές πνευματικές τον μεγάλο αυτόν προφήτη. Όμως ο ιερός υμνωδός, αναλογιζόμενος το μέγεθος της τιμής και των χαρισμάτων που τον αξίωσε ο Θεός, των θαυμαστών γεγονότων της ζωής του, του μεγέθους και της σημασίας της αποστολής του, συναισθάνεται και ομολογεί τη δική του και δική μας ανεπάρκεια για να “ευφημήσουμε αξίως” αυτόν, για τον οποίο ο Θεός Πατήρ διά του προφήτου Μαλαχίου είπε: «Ιδού εγώ αποστέλλω τον Άγγελόν μου προ προσώπου σου, ος κατασκευάσει την οδόν σου έμπροσθέν σου», το Άγιο Πνεύμα δια του προφήτου Ησαΐου είπε: «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω, ετοιμάσατε την οδόν του Κυρίου, ευθείας ποιείτε τας τρίβους αυτού», ο δε ενανθρωπίσας Υιός τον ανακήρυξε ανώτερο και από τους προφήτες και είπε: «Αμήν λέγω υμίν, ουκ εγήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του βαπτιστού».
Αλλά και η Εκκλησία μας κατά τρόπο ιδιαίτερο τιμά τον Τίμιο Πρόδρομο. Εκτός του ότι κάθε Τρίτη την έχει αφιερωμένη σ’ αυτόν, και με πολλές άλλες ιδιαίτερες εορτές αναφέρεται σε σημαντικά για μας γεγονότα που σχετίζονται άμεσα με το πρόσωπό του.
Είναι ο μοναδικός άγιος του οποίου τα γενέθλια εορτάζει η Εκκλησία, εκτός βέβαια από του Χριστού και της Παναγίας μας. Και ο λόγος είναι προφανής. Αφ’ ενός μεν διότι ήταν αγιασμένος εκ κοιλίας μητρός, αφ’ ετέρου δε – θα λέγαμε κυρίως – διότι η παρουσία και το έργο του έχουν μεγάλη σχέση με το σωτηριώδες έργο του Χριστού.
Με αυτή την έννοια η γέννησή του αποτελεί και για μας όντως υπόθεση χαράς και εορτής. Όλων των άλλων αγίων, μάλιστα των μαρτύρων, γενέθλιος ημέρα θεωρείται και εορτάζεται η ημέρα του θανάτου των. Η ημέρα κατά την οποίαν ως νικητές τελείωσαν τον μαρτυρικό τους αγώνα, και με το θάνατό τους γεννήθηκαν, πέρασαν σε μια νέα κατάσταση, εγγύτερη προς τον Χριστό, και από την οποία δεν κινδυνεύουν πλέον να εκπέσουν. Μέχρι τη μέρα εκείνη υπήρχε πάντα ο κίνδυνος της πτώσεως, γι’ αυτό και αγωνίζονταν με πολλή προσοχή, πνεύμα ταπεινώσεως, κατανύξεως και πένθους για τις αμαρτίες τους.
Από όλα αυτά καταλαβαίνουμε πόσο μακριά και ξένο προς το γνήσιο εκκλησιαστικό πνεύμα, προς την ορθόδοξη πνευματική μας παράδοση, είναι το δυτικής προελεύσεως έθιμο να εορτάζουμε τα δικά μας γενέθλια, παράλληλα, ή ακόμη και εις αντικατάσταση της ονομαστικής εορτής.
Πρόκειται για έθιμο που το συναντάμε και στην ειδωλολατρική αρχαιότητα, και έχει καθαρά κοσμικό πνεύμα. Βέβαια οι εκτός της πίστεως και της Εκκλησίας δικαιολογούνται να γιορτάζουν και να πανηγυρίζουν για τα φυσικά γεγονότα της ζωής τους, διότι ως σαρκικοί δεν έχουν και κάτι καλύτερο.
Εμείς όμως που είμαστε βαπτισμένοι και μυρωμένοι και υποτίθεται ότι θέλουμε να ζήσουμε πνευματικά και να γίνουμε μέτοχοι ζωής αιωνίου, τι σχέση μπορούμε να έχουμε με τέτοια κοσμικά και ξένα προς το ορθόδοξο πνεύμα έθιμα;
Βεβαίως το να έλθει κανείς στη ζωή αυτή δεν είναι μικρό πράγμα. Όμως, αφ’ ενός μεν αυτό – όπως και κάθε άλλο καλό – το αποδίδουμε στο Θεό και αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη για τη δωρεά του, αφ’ ετέρου δε, εκείνο που μας συνέχει ή πρέπει να μας συνέχει, είναι η αμαρτωλότητά μας, η μετάνοια και η σωτηρία μας.
Ακόμη και όταν εορτάζουμε την ονομαστική μας εορτή, δεν εορτάζουμε το εαυτό μας, αλλά τον Άγιο του οποίου το όνομα φέρουμε, τον οποίο θεωρούμε προστάτη μας και του οποίου την βοήθεια στον πνευματικό μας αγώνα επικαλούμαστε.
Μερικοί χριστιανοί γονείς εορτάζουν τα γενέθλια των παιδιών τους με τη δικαιολογία ότι τα δίνουν χαρά. Όμως τα παιδιά είναι που πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα, και από τη μικρή και εύπλαστη ηλικία τους να τα βάλουμε στο σωστό δρόμο, να τα εισάγουμε στο ορθόδοξο πνευματικό κλίμα.
Ακόμη, με την εορτή αυτή του Προδρόμου είναι συνδεδεμένα πολλά μη χριστιανικά έθιμα, όπως ο Κλήδονας και το πήδημα της φωτιάς. Έθιμα, με αρχαία προέλευση, τα οποία σχετίζονται με την έναρξη της προς νότο τροπής του ηλίου, τα οποία όμως δείχνουν την πίστη και την εξάρτηση του ανθρώπου από άλλες και σε τελευταία ανάλυση δαιμονικές δυνάμεις και όχι από τον ζωντανό και αληθινό Θεό.
Γι’ αυτό παρόμοια έθιμα τα καταδίκασε με αυστηρότητα η Εκκλησία μας.
«Και ην εν ταις ερήμοις έως ημέρας αναδείξεως αυτού προς τον Ισραήλ».
Ο Τίμιος Πρόδρομος, αν και ήταν γεμάτος Πνεύμα Άγιο, και πριν ακόμη χρησιμοποιήσει την έρημο ως έδρα της προφητικής του δράσεως, κατέφυγε σ’ αυτή για να φυλάξει το θησαυρό, να αποφύγει τη φθοροποιό δράση του κόσμου και να έχει την αδιάπτωτη κοινωνία με τον Θεό.
Και εμείς οι οποίοι έχουμε πάρει το πυρ της χάριτος του Θεού με το Άγιο Βάπτισμα, αλλά το έχουμε καταχωνιάσει στη στάχτη των παθών και αμαρτιών μας, που ζούμε σε μια εποχή ιδιαίτερα αντιπνευματική, έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη από την αποφυγή της φθοροποιού επιδράσεως του κόσμου.
Ας είναι η απομάκρυνσή μας όχι τόσο τοπική όσο κατά τον τρόπο. Ας καταφεύγουμε στην έρημο της μη ικανοποιήσεως των παθών και αδυναμιών μας, μακριά από τις πλάνες που προαναφέραμε και γενικότερα αυτών που μας απομακρύνουν από τον Θεό μας, στην έρημο της γνήσιας πνευματικής ζωής.
Έτσι να προετοιμάζουμε την οδό του Κυρίου, την είσοδό μας στη βασιλεία του, την οποία είθε όλοι μας να κληρονομήσουμε με τις πρεσβείες του Τιμίου Προδρόμου και όλων των Αγίων. Αμήν.
Αρχιμ. Λουκάς Τσιούτσικας
