Στην εορτή αυτή γίνεται λόγος για πολλά, στα οποία έχουμε αναφερθεί άλλες φορές. Γίνεται λόγος για το φως του Θεού, που φωτίζει τον κόσμο – και γι’ αυτό η εορτή λέγεται και Φώτα – και για το ότι φανερώνεται ο Τριαδικός Θεός, και τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος: και ο Πατήρ και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα – Θεοφάνεια. Και τι δεν λέγεται και τι δεν περιέχει αυτή η εορτή!
Αλλά σήμερα, νομίζω, καλό θα είναι να αναφερθούμε και στο θέμα αυτό για το οποίο γίνεται λόγος στα τροπάρια: στην κάθαρση· στην κάθαρση των ψυχών. Δεν νοείται εορτή των Θεοφανείων, χωρίς να λάβουμε υπ’ όψιν μας αυτό το γεγονός.
Έρχεται ο καθαρός Κύριος και βαπτίζεται και αυτός χωρίς να έχει καμία ανάγκη· «ο πάσης επέκεινα καθαρότητος» (δ’ ιδιόμελο των αίνων), αυτός που είναι πέρα από όποια καθαρότητα, έρχεται και βαπτίζεται σαν να θέλει να καθαριστεί, χωρίς να έχει καμία ανάγκη. Αλλά το κάνει για να μας τονίσει ότι όλο το έργο της οικονομίας του – το ότι έγινε άνθρωπος, το ότι βαπτίζεται, το ότι θα κηρύξει, το ότι θα θανατωθεί, θα αναστηθεί, θα αναληφθεί στους ουρανούς – όλο αυτό έγινε για να καθαριστεί ο άνθρωπος. Αυτό έγινε και για να σωθεί ο άνθρωπος, να λυτρωθεί, να αναγεννηθεί και να θεωθεί ο άνθρωπος, αλλά όμως χρειάζεται πρώτα να καθαριστεί. Δεν λέγονται τυχαία όλες οι λέξεις – και η μια και η άλλη και η άλλη. Χρειάζεται οι χριστιανοί να τις προσέχουμε· να προσέχουμε το περιεχόμενο εκάστης λέξεως.
Η αμαρτία που έγινε ενόσω ακόμη ήταν μέσα στον παράδεισο οι πρωτόπλαστοι, μόλυνε τον άνθρωπο, τον βρώμισε. Να μη διστάζουμε αυτό να το λέμε και να μη διστάζουμε να το βλέπουμε ότι είναι έτσι. Ναι, ο άνθρωπος είναι βρώμικος. Είναι μολυσμένος, με την έννοια δηλαδή φαρμακωμένος. Μπήκε μέσα του φαρμάκι, το φαρμάκι της αμαρτίας, που δηλητηριάζει. Πώς το δηλητήριο σιγά-σιγά ή μονομιάς θανατώνει τη ζωή, νεκρώνει τη ζωή, θανατώνει τον άνθρωπο, έτσι η αμαρτία μπήκε ως δηλητήριο μέσα στον άνθρωπο. Αλλά όμως την αμαρτία πρέπει να τη νιώσουμε και ως κάτι που βρωμίζει, κάτι που μολύνει, κάτι που λερώνει τον άνθρωπο, και έχει ανάγκη ο άνθρωπος καθαρότητος. Να το προσέξουμε πάρα πολύ αυτό.
Ο χριστιανός είναι καθαρός. Πρέπει να είναι καθαρός. Τι είδους πίστη έχουμε στον Χριστό και τι είδους ένωση με τον Χριστό είναι αυτή και τι είδους βάπτισμα κάναμε στο όνομα της Αγίας Τριάδος και τι χάρη Θεού λάβαμε, τι φως Θεού λάβαμε, τι θεϊκή ενέργεια λάβαμε, αν δεν είναι καθαρή η ψυχή μας, η καρδιά μας; Αν δηλαδή, σαν να μη συνέβη τίποτε, είναι πάλι ακάθαρτος κανείς· ακάθαρτος από πλευράς πράξεων, από πλευράς σκέψεων, από πλευράς συναισθημάτων, ακάθαρτος γενικώς. Δεν έχεις καμιά σχέση με τη χριστιανική ζωή, δεν έχεις καμιά σχέση με τον Χριστό. Ο Χριστός είναι καθαρός, απόλυτα καθαρός. Και γι’ αυτό ήρθε και έγινε άνθρωπος και ενώθηκε μαζί σου και σε ενώνει μαζί του και σε κάνει χριστιανό, σε κάνει δικό του, σε κάνει αδελφό του· σε κάνει όπως είναι εκείνος.
Αμαρτωλοί είμαστε εμείς. Αμαρτωλοί με την έννοια αυτή: ότι ο άνθρωπος μόνος του δεν μπορεί ούτε να καθαρίσει τον εαυτό του ούτε να τον φωτίσει, όπως είπαμε, ούτε να αναγεννήσει τον εαυτό του· τίποτε. Μένει εκεί στην ακαθαρσία του, στη βρωμιά του και στην αμαρτία του. Όμως, δεν μας δίνει απλώς εντολή ο Χριστός να καθαριστούμε. Μας καλεί να μένουμε εν αυτώ, αυτός να μένει εν ημίν, μας καλεί να έχουμε κοινωνία μαζί του, να πιστεύουμε σ’ αυτόν, να ανήκουμε σ’ αυτόν, να τον ακολουθούμε, ώστε να μας κάνει δικούς του όσο εκείνος θέλει· μας καλεί. Και ακριβώς μας υπόσχεται αλλά και το κάνει όντως: μας κάνει και εμάς ό,τι είναι εκείνος. Συν τοις άλλοις, μας κάνει και καθαρούς.
Καθαρός, λοιπόν, πρέπει να είναι κανείς. Τι να τα κάνουμε τα Χριστούγεννα, τι να την κάνουμε την Πρωτοχρονιά, τι να την κάνουμε τη γιορτή των Θεοφανείων, αν μείνουμε αυτό που είμαστε και δεν καθαρίσει ο Κύριος με την καθαρτική του ενέργεια το σώμα μας, τις επιθυμίες του σώματος, τα πάθη του σώματος, την όλη σαρκικότητα του σώματος, και σε αφήνει να ζεις όλη αυτή την ακαθαρσία, όλη αυτή την πορνική, ας πούμε, ζωή, είτε έργοις είτε εν διανοία; Αυτά τα τόνισαν οι πατέρες, και ο μέγας Βασίλειος που τον γιορτάσαμε προ ημερών, ο οποίος κατηγορεί τον εαυτό του και λέει ότι έλαβε και λαμβάνει τα μέτρα και κάνει αγώνα, όμως νοητικά και με τη σκέψη ομολογεί ότι είναι μέσα στην αμαρτία.
Βέβαια, εκείνος ο οποίος το ομολογεί έτσι, εκείνος ο οποίος δεν διστάζει να χτυπήσει τον εαυτό του όπως ο μέγας Βασίλειος και όποιος άλλος άγιος, αυτός είναι σε καλό δρόμο. Δηλαδή, βλέπει ότι είναι ακάθαρτος, βλέπει ότι υπάρχει μέσα του η τάση αυτή να είναι ακάθαρτος, βλέπει τη δύναμη της αμαρτίας και τρέχει στον Χριστό. Τρέχει στον Χριστό, αλλά τρέχει με πίστη ότι όντως ο Χριστός τον καθαρίζει, όντως ο Χριστός τον απαλλάσσει από τον ρύπο, τον λυτρώνει.
Σήμερα λοιπόν, αυτή την άγια ημέρα, που γιορτάζουμε ακριβώς το γεγονός ότι ο Κύριος βαπτίστηκε και έφερε στον κόσμο την καθαρότητα, τον αγιασμό – τα πάντα – και φανερώθηκε ο Θεός και έδωσε το φως του, αυτή την ημέρα, που αγιάζει τα ύδατα ο Κύριος, να γνωρίζουμε ότι όλα αυτά γίνονται, για να καθαριστεί ο άνθρωπος, ο όλος άνθρωπος και από σωματικής απόψεως και από ψυχικής, πνευματικής απόψεως, αλλά και τα πάντα να καθαριστούν επάνω στη γη.
Γι’ αυτό λοιπόν, παρακαλώ, παρακαλώ πολύ. Δεν χρειάζεται τίποτε άλλο. Ειλικρινείς να είμαστε αυτή την ώρα, γνήσιοι και αληθινοί να είμαστε ενώπιον του Θεού αυτή την ώρα. Και να δούμε ακριβώς τι συμβαίνει μέσα μας και να δούμε τι ακριβώς σημαίνει η γιορτή και να αφεθούμε ελεύθερα, με πίστη, με αγάπη και με πεποίθηση ότι ο Χριστός μπορεί. Δεν υπάρχει κανένας εδώ μέσα και όπου αλλού, που δεν μπορεί να τον αναλάβει ο Χριστός και να τον αγιάσει. Να το πιστέψουμε αυτό και να παραδοθούμε έτσι στη χάρη του. Και θα έρθει το αποτέλεσμα. Θα έρθει. Να αγαπήσουμε την καθαρότητα, και ο Κύριος θα αρχίσει κιόλας να καθαρίζει την καρδιά μας. Να αγαπήσουμε το φως, και θα μας φωτίσει. Να αγαπήσουμε τη λύτρωση, και θα μας λυτρώσει. Να αγαπήσουμε τον αγιασμό, τη σωτηρία μας, και ο Κύριος θα το κάνει.
Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου (†), “Θέλεις να αγιάσεις;”, Ἰανουάριος, Πανόραμα Θεσσαλονίκης, 2022, σελ. 106 (αποσπάσματα).
