«Ιδού τα ημίση των υπαρχόντων μου,
Κύριε, δίδωμι τοις πτωχοίς…» (Λουκ. 19:8)
Είναι περίεργο πράγματι αυτό που συμβαίνει στην καθημερινή μας ζωή. Να δυσκολεύουμε δηλαδή τα πιο απλά πράγματα. Προ ημερών μιλούσαμε για την πιο φυσική υποχρέωση που πρέπει να αισθάνεται ο άνθρωπος, την ευγνωμοσύνη. Πόσο δύσκολο έχει καταντήσει να πει κανείς ένα «ευχαριστώ»!
Το ίδιο συμβαίνει και με την πραγματικότητα της ανθρώπινης αδυναμίας και της άπειρης δυνάμεως του Θεού. Δε θέλει να την αναγνωρίσει ο άνθρωπος και ταλαιπωρείται παραπαίοντας και αποτυγχάνοντας στη ζωή. Δε σκύβει να ζητήσει του Θεού το έλεος που του είναι βασικά απαραίτητο για να ορθοποδήσει και να προοδεύσει.
Κοντά σ’ αυτά να και ένα άλλο παράδοξο. Κάνει σφάλματα. Φταίει στους συνανθρώπους του. Το βλέπει. Το διαπιστώνει εσωτερικά. Δε θέλει όμως να το αναγνωρίσει. Κι αν το δεχτεί σε μια στιγμή πως έσφαλε ή έφταιξε, νομίζει συνήθως πως είναι υποχρεωμένοι οι άλλοι να του δείξουν κατανόηση – καθώς λέει – και να μη λογαριάσουν το φταίξιμό του. Να τον συγχωρήσουν.
Αυτός όχι μόνο να επανορθώσει το σφάλμα του δε νιώθει υποχρεωμένος, αλλά ούτε καν να ζητήσει συγγνώμη. Είναι – διατείνεται ο συνηθισμένος σύγχρονος άνθρωπος – δείγμα αδύνατου και κατώτερου ανθρώπου να ζητά συγγνώμη. Έτσι, το πιο φυσικό πράγμα – και το πιο αναγκαίο –, να ζητήσει κανείς συγχώρηση για μια παρανομία ή αταξία του και να προσπαθήσει να διορθώσει ό,τι δεν έπραξε σωστά, καταλήγει να θεωρείται αδυναμία ή απρέπεια.
Είναι σαν το μαθητή που κάνει λάθος στο πρόβλημά του και από εγωισμό – γιατί αυτό είναι στο τέλος – δε θέλει να το διορθώσει! Νομίζει κι αυτός πως πρέπει να ‘χει κατανόηση ο δάσκαλός του και – γιατί όχι; – να του διορθώσει αυτός τα λάθη για να είναι εντάξει το πρόβλημα. Κι ακόμη ζητά καλό βαθμό και έπαινο. Έτσι – δυστυχώς – μοιάζει η συμπεριφορά μας. Παιδαριώδης, αληθινά, και αστεία. Να όμως που αυτό συμβαίνει συνήθως.
Πόσο όμορφο θα ήταν ν’ αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη των πράξεών του! Ν’ αναγνωρίζει τα λάθη του! Να μετανιώνει για την άπρεπη συμπεριφορά του! Να έχει την αξιοπρέπεια και τη γενναιότητα να ζητήσει συγγνώμη για τα πταίσματά του! Να νιώθει την ανάγκη να επανορθώσει καθετί που έπραξε ή είπε εσφαλμένα!
Αυτό απαιτεί η τιμιότητα και η συνέπεια. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να επικρατήσει ειλικρίνεια στις κοινωνικές σχέσεις και στη συνεργασία. Ανεβαίνει η κοινωνική μας στάθμη και αναπτύσσονται τα αισθήματα και οι δεσμοί που είναι απαραίτητοι για να συγκρατηθεί και να προοδεύσει η κοινωνία. Τέτοιες εκδηλώσεις – δείγματα υγείας – θα μπορούσαν να γεμίσουν την ψυχή μας με αισιοδοξία για το μέλλον. Θα χάλκευαν τους κρίκους που θα πλησίαζαν μεταξύ τους της οικογένειας τα πρόσωπα και θα συνέδεαν πιο στενά της κοινωνίας τα μέλη.
Αν υπάρχει χαλαρότητα και έλλειψη συνοχής στις κοινωνικές ομάδες, κατά πολύ σ’ αυτή την αδυναμία οφείλεται. Είναι μια από τις πιο έντονες μορφές του διαλυτικού εγωισμού. Αυτής της διαλυτικής τάσεως που γκρεμίζει βωμούς οικογενειακούς και σκορπίζει τ’ αδέρφια. Που δημιουργεί την ασυνεννοησία και το αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στους συζύγους. Που οδηγεί τους νέους προς το αδιέξοδο και το γκρεμό συχνά, γιατί δε θέλουν να υποταγούν στους μεγαλύτερους ή ν’ αναγνωρίσουν πως και οι μεγάλοι έχουν καμιά φορά δίκιο. Πως σφάλλουν ίσως κάποτε και οι νέοι.
Αυτή είναι η αιτία που απομακρύνει τους νέους από τους παλιότερους, γιατί κι αυτοί δε θέλουν να παραδεχτούν πως ενδέχεται να ‘χουν δίκιο και οι νέοι. Πόσοι γονείς κέρδισαν τα παιδιά τους, γιατί αναγνώρισαν χωρίς υπεκφυγές την εσφαλμένη γνώμη ή διαγωγή τους! Πόσοι νέοι πέτυχαν στη ζωή, γιατί είχαν τον ηρωισμό – στ’ αλήθεια κατάντησε να θεωρείται πως πρέπει να έχει κανείς ηρωισμό γι’ αυτό, κι αυτοί τον έδειξαν αυτόν τον ηρωισμό – να δεχτούν τα σφάλματά τους και να επιζητήσουν να τα διορθώσουν! Πόσες οικογένειες συγκρατήθηκαν και γεύτηκαν της αγάπης και της δημιουργικής θυσίας την απόλαυση και την ευτυχία, γιατί τα μέλη τους αποφάσισαν σε μια καίρια στιγμή ν’ αναγνωρίσουν τα λάθη τους και τις αδυναμίες τους και να ζητήσουν αμοιβαία συγχώρηση!
Θα ήταν διαφορετικός ο κόσμος μας και άλλη της ζωής μας η πρόοδος και η μορφή, αν σε κάθε σχέση φροντίζαμε να καταλογίζουμε ο καθένας στον εαυτό του τις ευθύνες και τα λάθη του και να επιδιώκει να επανορθώσει ό,τι δεν έγινε σωστά.
Κανείς δε είναι αναμάρτητος. Κανένας τέλειος. Γιατί να μην το παραδεχτούμε; Γιατί να πεισμώνουμε και να θέλουμε να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας πως τάχα έχουμε δίκιο εκεί που το άδικο είναι ολοφάνερο και μας τρώει μέσα μας;
Ο προϊστάμενος με τον υφιστάμενό του, ο εργοδότης και ο εργάτης, ο δάσκαλος και ο μαθητής, ο έμπορος, ο επαγγελματίας και ο πελάτης, οι συνάδελφοι και οι συνεργάτες μεταξύ τους, οι φίλοι και οι συγγενείς, καθένας που συναλλάσσεται με τον άλλο, πόσο περισσότερο θα συνεννοούνταν και πόσο καλύτερα θα συνεργαζόντουσαν και θα συντελούσαν στο κοινό καλό, στην κοινή πρόοδο, αν καλλιεργούσαν αυτή την ευεργετική κοινωνική αρετή!
Ακόμα πόσο περισσότερο θα πετυχαίναμε στην καλλιέργεια του χαρακτήρα μας και στην κοινωνική μας αποστολή, μα πιο πολύ στην προσέλκυση και οικείωση της Θείας Χάριτος, αν αναγνωρίζαμε απέναντι στο Θεό τα σφάλματά μας και επιδιώκαμε τη διόρθωσή τους!
Σ’ αυτό οφείλει την επιβίωσή του μέσα στων αιώνων το κύλισμα ο Ζακχαίος ο Τελώνης. Ο πριν άδικος και αντικοινωνικός τύπος, ο εχθρός του λαού, ο εκμεταλλευτής, παραδέχτηκε ό,τι κακό είχε κάμει. Αναγνώρισε τα αδικήματά του και με συνέπεια προχώρησε στην έμπρακτη επανόρθωσή τους με συναίσθηση της ευθύνης του και γι’ αυτό με γενναιοφροσύνη. Λυτρώθηκε με την ικανοποίηση του αισθήματος της δικαιοσύνης και ένιωσε πως θα μπορούσε πια να δεχτεί και του Θεού τη συγγνώμη. Γαλήνεψε η συνείδησή του και έγινε συντελεστής αγάπης. Άνθρωπος ευεργετικός. Έμεινε η γενναία του απόφαση υποδειγματική.
Αν μας ανησυχεί, αδερφοί μου, η χαλάρωση των ανθρωπίνων σχέσεων και η εξάρθρωση των κοινωνικών θεσμών, μη διστάζουμε. Ας σταθούμε με σοβαρότητα μπρος στο θέμα. Έχουμε κι εμείς ένα μερίδιο ευθύνης γι’ αυτό. Δεν είμαστε αλάνθαστοι.
Ας καθίσουμε με υπομονή να διαπιστώσουμε τα λάθη μας. Να ιδούμε πού και πότε γινόμαστε αιτία ασυνεννοησίας και αποσυνθέσεως. Σε ποια σημεία βλάψαμε ή λυπήσαμε τους άλλους. Να αποδεχτούμε τις περιπτώσεις που αδικήσαμε με λόγια ή στην πράξη. Και να ζητήσουμε συγγνώμη. Πιο πολύ: να διορθώσουμε τη συμπεριφορά μας και έμπρακτα να επανορθώσουμε τις εσφαλμένες ενέργειές μας ή τα άδικα λόγια μας.
Θ’ ανεβούμε στη συνείδηση των συνανθρώπων μας έτσι. Θα συντελέσουμε στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας αμοιβαίας αγάπης και κατανοήσεως, θαλπωρής και συνεργασίας. Με την ικανοποίηση της επιτελέσεως του χρέους, λυτρωμένοι και δικαιωμένοι, θα νιώθουμε το αίσθημα της ελευθερίας και της εποικοδομητικής προσφοράς. Τροχοπέδη στην κατολίσθηση. Ενθουσιώδεις δημιουργοί γερά θεμελιωμένων συνθηκών για την κοινωνική μας επιβίωση.
Από το βιβλίο: Πολυκάρπου Βαγενά, Μητροπολίτου Κερκύρας, «Ελθέτω η βασιλεία σου», τ. Α’.
