Ο Κύριος διακήρυξε ότι είναι «η οδός και η αλήθεια και η ζωή» (Ιω. 14.6). Όταν συσκιάζουμε την αλήθεια αποπλανιόμαστε από την οδό και τη ζωή και περιπλανιόμαστε στο σκότος του σατανά, στην αίρεση. Αυτή η τελευταία είναι φοβερότατο κακό, κατά την κοινή γνώμη της Εκκλησίας. Την εκφράζει εκφραστικά η αντιμετώπιση του οσίου Αγάθωνα:
«Πήγαν μερικοί σε αυτόν, επειδή άκουσαν ότι έχει μεγάλη διάκριση. Και θέλοντας να τον δοκιμάσουν αν οργίζεται, του λένε: “Συ είσαι ο Αγάθων; Ακούμε για σένα πώς είσαι πόρνος και υπερήφανος”. Αυτός δε είπε: “Ναι, έτσι είναι”… Και του λένε: “Συ είσαι ο Αγάθων ο φλύαρος και κατάλαλος”; Αυτός δε είπε: “Εγώ είμαι”… Λένε πάλι: “Συ είσαι ο Αγάθων ο αιρετικός”; Και αποκρίθηκε: “Δεν είμαι αιρετικός”!
»Και τον παρακάλεσαν λέγοντας: “Πες μας, γιατί σου είπαμε τόσα και τα αποδέχθηκες, μα τούτο τον λόγο δεν τον βάστηξες”; Τους λέει: “Τα πρώτα τα επιγράφω στον εαυτό μου, επειδή είναι όφελος στην ψυχή μου. Αλλά το αιρετικός είναι χωρισμός από τον Θεό, και δεν θέλω να χωρισθώ από τον Θεό”.
»Εκείνοι δε μόλις το άκουσαν θαύμασαν τη διάκρισή του και έφυγαν οικοδομημένοι ψυχικά» (Γεροντικό 12).
Κοινός τόπος των Πατέρων, η απαγόρευση κάθε αβαρίας σε θέματα δόγματος. Ακόμη και οι ασκητικοί συγγραφείς που υπερτονίζουν την ταπείνωση και δεν ανέχονται ούτε «οσμή» αντιλογίας και απειθείας, προσθέτουν την εξαίρεση «εκτός αν κάπου ο λόγος είναι για την πίστη» (Κλίμαξ 25.9).
Να γιατί είναι μεν καλές οι επαφές με τους αιρετικούς και είναι απόβλητα τα μίση και οι αλληλοΰβρεις, είναι δηλαδή καλή η αγάπη, αλλά όχι εις βάρος της πίστεως. Εδώ δεν χωρούν αβρότητες και πληθωρισμοί φιλοφρονήσεων με σκοπιμότητες αμφίβολες. Καλύτερα να τα χαλάμε με τους αλλοδόξους παρά με τον Θεό γιατί «είναι καλύτερος ο επαινετός πόλεμος από ειρήνη η οποία χωρίζει από τον Θεό», που λέει ο Θεολόγος Γρηγόριος (Απολογητικός Β’, 82). Η δε αίρεση χωρίζει από τον Θεό καθώς μας δίδαξε ο όσιος Αγάθων. Οποιοδήποτε αντάλλαγμα είναι μηδαμινό μπροστά στη σπίλωση και παραφθορά του δόγματος. Άλλο οι καλές σχέσεις και το καλό πρόσωπο του Χριστιανισμού προς τους έξω, τους αλλοθρήσκους ή αθέους, και άλλο η καθαρότητα της θείας αποκαλύψεως. Δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση με κανένα τρόπο.
Τονίζουμε πολύ την Ορθοδοξία, την ορθή «δόξα», δηλαδή γνώμη, γνώση και θεώρηση περί Θεού. Ή, σύμφωνα με δεύτερη ερμηνεία, την ορθή δοξολογία Του, την ορθή λατρεία Του, που προϋποθέτει φυσικά την ορθή αντίληψη γι’ Αυτόν.
Ας μη μας διαφεύγει ωστόσο και η ορθοπραξία. Δεν πάει ορθοδοξία χωρίς ορθοπραξία, δηλαδή πράξεις, ήθος και ζωή όπως τα θέλει η ορθή έννοια περί Θεού, όπως τα θέλει ο Θεός.
Αυτά τα δυο ανέβασαν στους Ουρανούς πλήθος αμέτρητο αγίων, ανθρώπων ομοουσίων μας, που είχαν σάρκα και οστά και ψυχή όπως εμείς, που έζησαν πάνω στην υδρόγειό μας όπως εμείς, που δεν ήσαν όντα εξωκόσμια.
Και τώρα μαζί με όλους τους σωσμένους και με τους αγγέλους συναποτελούν τη «Θριαμβεύουσα στους Ουρανούς Εκκλησία». Και μας περιμένουν και μας, να μας υποδεχθούν εκεί στην άνω Βασιλεία, όταν θα επιστεί ο καιρός της αναλύσεώς μας.
Τούτο θα πραγματοποιηθεί εφόσον θα έχουμε αγωνισθεί «τον αγώνα τον καλόν» εδώ, στη «Στρατευόμενη επί γης Εκκλησία» και θα έχουμε τελέσει τον δρόμο ορθοπράττοντας και θα έχουμε τηρήσει την πίστη ορθοδοξώντας, κατά τον Παύλο (Β’ Τιμ. 4.6-7). Ζούμε και βαστάμε το βάρος του νυν αιώνα και τον καύσωνα του πυρίνου πολέμου του διαβόλου (πρβλ. Ματθ. 20.12). Ανήκουμε ακόμη στο πρώτο σκέλος της Εκκλησίας, που πατάει και περπατάει στη γη, αλλά ελπίζουμε να μεταβούμε με το έλεος του Θεού στη Θριαμβεύουσα στους Ουρανούς Εκκλησία.
Για εκεί κατευθυνόμαστε και μεις. Είμαστε «συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού» (Εφ. 2.19). Μας φαίνεται σαν όνειρο, άπιαστο όνειρο; «Τα αδύνατα παρά ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ» (Λουκ. 18.27).
Ας το ζούμε, ας το χαιρόμαστε, ας μας ελαφρώνει τον κόπο του αγώνα: Είμαστε εγγεγραμμένοι στα μητρώα της Βασιλείας, δηλαδή της Ορθοδοξίας, της μόνης και πραγματικής Εκκλησίας.
Συνεπώς ας είμαστε πάντοτε ενεργά και με επίγνωση μέλη της. Μην αφηνόμαστε να ψυχραινόμαστε ενίοτε, να χαλαρώνουμε τις σχέσεις μας μαζί της, τον ζωοδότη δεσμό, και να «ξεκόβουμε». Μην επιτρέπουμε στον εαυτό μας ν’ απομακρύνεται.
Ο χρυσόφωνος Ιωάννης ο αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, παλλόμενος από την αγάπη και τον πόθο της Εκκλησίας, τη σκιαγράφησε ρωμαλέα με τον δυνατό νοητό χρωστήρα του, και στους δυο λόγους του «Προς Ευτρόπιον».
Απανθίζουμε σε ελεύθερη απόδοση, σαν συνέχεια αυτού που είπαμε: να μην επιτρέπουμε στον εαυτό μας ν’ απομακρύνεται.
«Εμπρός! Μη στέκεσαι μακριά από την Εκκλησία. Τίποτε δεν είναι ισχυρότερο από την Εκκλησία! Η ελπίδα σου η Εκκλησία, η σωτηρία σου η Εκκλησία, το καταφύγιό σου η Εκκλησία. Είναι υψηλότερη από τον ουρανό, είναι πλατύτερη από τη γη! Ποτέ δεν την παίρνουν τα χρόνια, πάντοτε ακμάζει.
Η Γραφή την αποκαλεί όρος, για να δηλώσει την ασάλευτη στερεότητα της· παρθένο, για την αφθορία της· βασίλισσα για τη μεγαλοπρέπειά της· θυγατέρα, για τη συγγένεια με τον Θεό· στείρα που γέννησε εφτά, για την πολυτεκνία της.
Μύρια ονόματα για να παραστήσει την ευγένειά της, όπως ακριβώς και ο Δεσπότης και Κύριός της έχει πολλές ονομασίες.
Τίποτε δεν είναι ίσο με την Εκκλησία. Μη μου αναφέρεις τείχη και όπλα, επειδή τα μεν τείχη με την πάροδο του χρόνου παλιώνουν, ενώ η Εκκλησία ποτέ δεν γερνάει. Τα τείχη τα γκρεμίζουν οι βάρβαροι, την Εκκλησία ωστόσο ούτε οι δαίμονες τη νικούν.
Και ότι δεν είναι κούφια κομπορρημοσύνη τα λόγια μου το μαρτυρούν τα πράγματα. Πόσοι και πόσοι δεν πολέμησαν την Εκκλησία. Όλοι τους χάθηκαν, αυτή όμως εξυψώθηκε πάνω από τους ουρανούς! Τέτοιο μέγεθος και ιδιότητα έχει η Εκκλησία: Όταν πολεμάται, νικά· όταν υπονομεύεται, υπερτερεί· όταν εξυβρίζεται, αποβαίνει περιφανέστερη. Δέχεται τραύματα, μα δεν καταπίπτει από τις πληγές· κλυδωνίζεται, μα δεν καταποντίζεται· χειμάζεται, μα δεν ναυαγεί· παλεύει, μα δεν καταβάλλεται· πυγμαχεί, μα δεν νικάται» (πρβλ. Φωνή Πατέρων, 16, Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Εις Ευτρόπιον». Έκδ. Ι. Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής).
Ιερομόναχος Ιουστίνος
