Κυριακή προ των Φώτων σήμερα, και με την ευκαιρία αυτή ας στρέψουμε τη ματιά μας στην πανήγυρη των Φώτων, ας δούμε φως!

Φως! Ταυτόσημο με τη χαρά, τη δόξα, την καθαρότητα, σε αντιδιαστολή προς το σκοτάδι, το συνώνυμο της σκυθρωπότητας, της λύπης και της απελπισίας. Φως! Πολύτιμο. Κλείσε τα μάτια σου μιαν ώρα και προσπάθησε να επιδοθείς στις συνήθεις σου δραστηριότητες. Δύσκολο ασυνήθιστα. Τότε καταλαβαίνεις την αξία του.

Ας δούμε όμως το σκοτάδι – εννούμε το πνευματικό, αφού το άλλο… δεν φαίνεται! Σκότος είναι ο διάβολος που έπεσε από τον πάμφωτο Ουρανό στον σκοτεινό Άδη, ή μάλλον αυτός έγινε ο σκοτεινός Άδης. Έκτοτε αυτός και το τάγμα του απέβησαν οι κοσμοκράτορες «του σκότους του αιώνος τούτου» (Εφ. 6.12).

Υφίστανται ποικίλα σκοτάδια. Πρώτα-πρώτα η άγνοια του Θεού του Φωτοδότη, η αθεΐα. Μετά η λανθασμένη πίστη και η αίρεση, που σε παραπλανάει και περιπλανάσαι σαν τυφλοπόντικας σε παραδρόμους που δεν βγάζουν από το τούνελ στο ανοιχτό φως. Και βέβαια σκοτάδι είναι η αμαρτία: «τα γαρ κρυφή γινόμενα… αισχρόν εστι και λέγειν», λέει η προς Εφεσίους (5.12). Δεν μπορεί να συμβεί διαφορετικά: «πας γαρ ο φαύλα πράσσων μισεί το φως και ουκ έρχεται προς το φως, ίνα μη ελεχθή τα έργα αυτού» (Ιω. 3.20). Θυμίζει τους πρώτους διδάξαντες, τους Πρωτόπλαστους, που σκοτισμένοι μετά την Παρακοή κρύφθηκαν από τον Θεό – «ο Θεός φως εστι και σκοτία εν αυτώ ουκ έστιν ουδεμία» (Α’ Ιω. 1.5). Δεν ήσαν πια «υιοι φωτός… και υιοί ημέρας», αλλά «νυκτός και σκότους» (Α’ Θεσ. 5.5). Πώς πια μπορούσαν να συμ-παρίστανται στον Ύψιστο, τη «φωτουργαία πηγή» και τον φωτοκράτορα; (Τροπάρια Ε’ και Θ’ Ωδής Τριαδικού κανόνος Δ’ ήχου).

Εφόσον είναι φως ο Πατήρ, είναι φως και ο Υιός, φως και το Πνεύμα. Ειδικώτερα πώς ομολογούμε τον Υιό στο Σύμβολο της Πίστεως; «Φως εκ φωτός, Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού». Τι θα ψάλουμε τώρα, στα Θεοφάνεια; «Φως από το φως έλαμψε στον κόσμο, Χριστός ο Θεός μας, ο Θεός που επιφάνηκε· τούτον, λαοί, ας προσκυνήσουμε» (Αίνοι).

Μας το διαβεβαίωσε ο ίδιος ο Χριστός: «Εγώ ειμι το φως του κόσμου» (Ιω. 8.12). Αυτοορίσθηκε ως το φως· πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους χαρακτηρισμούς Του.

Αλλά και μεις, οι πιστοί, το ζούμε και το διακηρύσσουμε. Αφ’ ενός μέχρι πριν από λίγες ημέρες ψάλλαμε χαρμόσυνα το απολυτίκιο των Χριστουγέννων: «Η γέννησή σου, Χριστέ ο Θεός μας, ανέτειλε στον κόσμο το φως το της γνώσεως, γιατί κατ’ αυτή εκείνοι που λάτρευαν τα άστρα, από αστέρα διδάσκονταν να προσκυνούν Εσένα, τον ήλιο της δικαιοσύνης και να σε γνωρίζουν [σαν] ανατολή από ψηλά· Κύριε, δόξα σοι»!

Αφ’ ετέρου θα μελωδήσουμε σύντομα το κοντάκιο των Θεοφανίων: «Επιφάνηκες σήμερα στην οικουμένη και το φως σου, Κύριε, σημειώθηκε πάνω μας [Ψαλμ. 4.7], που με επίγνωση σε υμνούμε. Ήρθες, φάνηκες, το φως το απρόσιτο».

Η διαπίστωση ότι ο Σωτήρας είναι φως, τι συνεπάγεται για μας; Ήρθε για ν’ αρπάξει και βγάλει από τον γνόφο του Άδη τον γενάρχη μας και να μας καθαρίσει από κάθε ρύπο με το λουτρό του Βαπτίσματος πρώτα και με το λουτρό της μετανοίας (εξομολογήσεως) ύστερα. Ήρθε για να μας πλύνει και απαλλάξει από την αιθάλη των αμαρτιών και να μας λευκάνει. Διακήρυξε: «Εγώ φως εις τον κόσμον ελήλυθα, ίνα πας ο πιστεύων εις εμέ εν τη σκοτία μη μείνη» (Ιω. 12.46)· «ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής» (Ιω. 8.12). Αντίθετα, «ο περιπατών εν τη σκοτία ουκ οίδε που υπάγει» (Ιω. 12.35).

Λοιπόν οφείλουμε να γίνουμε «γιοί φωτός, οι πριν σκοτισμένοι» (Eιρμός Η’ Ωδής Ιαμβικού κανόνος Θεοφανείων). Προς τούτο ας πάρουμε τον τύπο του ηλιακού συστήματος, του αισθητού ήλιου, για να αναχθούμε στον νοητό «ήλιο της δικαιοσύνης» που προαναφέραμε: Ο Θεός είναι ο αυτόφωτος και ο απλανής, δηλαδή ο σταθερός, που δεν περιπλανάται μα και δεν πλανάται, χωρίς πλάνες. Εμείς οι λάτρεις Του είμαστε ετερόφωτοι, πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από Αυτόν και παίρνουν φως από Αυτόν· που εστιάζονται και επικεντρώνονται σε Αυτόν, με αποτέλεσμα να περιλάμπονται οι ίδιοι και περιμετρικά ν’ ακτινοβολούν το φως Του στον κύκλο τους, στο περιβάλλον τους.

Η ζωή μας να περιστρέφεται γύρω από Αυτόν! Μεγάλος λόγος, πλην αναγκαίος· δεν γίνεται διαφορετικά. Πρέπει να είναι χριστοκεντρική. «Εν τω φωτί περιπατώμεν, ως αυτός εστιν εν τω φωτί», μας λέει ο Θεολόγος Ιωάννης (Α’ Ιω. 1.7).

Ιερομόναχος Ιουστίνος

Καλά Θεοφάνεια! «Το φως το αληθινόν ήδη φαίνει» (Α’ Ιω. 2.8). «Φως Χριστού φέγγει σ’ όλους» (Θ. Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων). Ας ευχηθούμε να το έχουμε και κατά τον νέο χρόνο και για πάντα. Αμήν!

Ο Χριστός, το φως του κόσμου