Κυριακή μετά τα Φώτα: Ο Χριστός αρχίζει τη δημόσια δράση Του για να εκπληρωθεί «το ρηθέν δια Ησαΐου του προφήτου λέγοντος [9.1-2]… Γαλιλαία των εθνών, ο λαός ο καθήμενος εν σκότει είδε φως μέγα, και τοις καθημένοις εν χώρα και σκιά θανάτου φως ανέτειλεν αυτοίς… ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών».
Είπε στους δικούς Του ο Ιησούς στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο του σημερινού αναγνώσματος: «Υμείς εστε το φως του κόσμου, ου δύναται πόλις κρυβήναι επάνω όρους κειμένη· ουδέ καίουσι λύχνον και τιθέασιν αυτόν υπό τον μόδιον, αλλ’ επί την λυχνίαν, και λάμπει πάσι τοις εν τη οικία. ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων» (Ματθ. 5.14-16).
Η Βασιλεία των Ουρανών, φως! Οι πολίτες της: φωτόλουστοι και φωτοφόροι!
Ας δούμε σήμερα έναν ύπουλο εχθρό, φωτοσβέστη – για την ακρίβεια κρύβει το φως κάτω από τον μόδιο, που ήταν μέτρο χωρητικότητας σιτηρών. Ας δούμε για να προφυλαχθούμε. Θα μιλήσουμε για τον κίνδυνο του εξευτελιστικού «συσχηματισμού».
Μας προτρέπει ο Παύλος: «Παρακαλώ… μη συσχηματίζεσθε τω αιώνι τούτω» (Ρωμ. 12.1-2). Η λέξη «συσχηματίζεσθε», δεν είναι τυχαία. Δεν λέει π.χ. μη ταυτίζεσθε με τη νοοτροπία του κόσμου τούτου. Ο συσχηματισμός έχει κάποια λεπτή απόχρωση: Έχει να κάνει με το εξωτερικό σχήμα, ενώ άλλο είναι η ουσία, το εσωτερικό. Δηλαδή ενδέχεται κάποιος εξωτερικά να συνταυτίζεται με το περιρρέον κλίμα αν και ψυχικά δεν είναι σύμφωνος.
Λοιπόν «μη συσχηματίζεσθε τω αιώνι τούτω». Ο αιώνας τούτος ο απατεώνας (Ακάθιστος Ύμνος ΙΒ’ Οίκος) ζητάει «να μην είμαστε σχολαστικοί», να κρατήσουμε «τα λίγα και σπουδαία, τα μεγάλα να κρατήσουμε. Τα μικρά, οι λεπτομέρειες, δεν πειράζει».
Φοβερή παγίδα ο «μινιμαλισμός», αφού ο Κύριος δεν συμφωνεί: «Έως αν παρέλθη ο ουρανός και η γη, ιώτα εν ή μία κεραία ου μη παρέλθη από του νόμου… ος εάν ουν λύση μίαν [έστω] των εντολών τούτων των ελαχίστων [φαινομενικά] και διδάξη ούτω τους ανθρώπους, ελάχιστος κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 5.18-19). Απορρίπτεται άρα η ελαχιστοποίηση είτε στο δόγμα είτε στο ήθος.
Ο μινιμαλισμός στην πίστη οδηγεί σε συγκρητισμό – ο όρος σημαίνει, θεολογικά κυρίως, ένωση, ανακάτεμα και φυρμό παράταιρων θρησκευτικών ιδεών και επομένως νόθευση και απώλεια της γνησιότητας· προέρχεται από τους Κρήτες που καίτοι διαιρεμένοι μεταξύ τους και αντιμαχόμενοι ενώνονταν μπροστά σε κοινό κίνδυνο.
Η αποψιλωμένη πίστη, λέμε, καταφέρει σε συγκρητισμό, έξω από τη μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία, την Ορθόδοξη, όπως την ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως.
Ο αποψιλωμένος τώρα βίος παρασύρει στην προσομοίωση με τον κοσμικό τρόπο ζωής. Αλλά μετά την πτώση των πρωτοπλάστων «οι πάντες εξέκλιναν, συνάμα αχρειώθηκαν» (Ψαλμ. 13.3), οπότε «ο κόσμος όλος εν τω πονηρώ κείται» (Α’ Ιω. 5.19). Αυτό είναι το ένα. Μα και κάτι δεύτερο: Ο κόσμος είναι μάταιος, όνειρο, σκιά. «Παράγει γάρ το σχήμα του κόσμου τούτου», παρατηρεί ο Παύλος (Α’ Κορ. 7.31), ενώ διαπιστώνει και ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής ότι πράγματι «ο κόσμος παράγεται και η επιθυμία αυτού· ο δε ποιών το θέλημα του Θεού μένει εις τον αιώνα» (Α’ Ιω. 2.17).
Πώς πια θ’ αφήσουμε το θέλημα του Θεού και θα προχωρήσουμε στον παραγόμενο, παρερχόμενο κόσμο; Σαφή και ανεπίδεκτα παρανοήσεων τα ανωτέρω. Ο συσχηματισμός σημαίνει αδυναμία.
Ο κόσμος έχει ορισμένες αντιλήψεις, και απαιτείται δύναμη, παρρησία και ενίοτε θυσία για να πας αντίθετα, να μη γίνεις όχλος. Στους μηχανισμούς της μαζοποιήσεως – γιατί για μηχανισμούς καλοστημένους και καλοκουρδισμένους πρόκειται συνήθως – χάνεται το πρόσωπο ή μάλλον μπαίνει ανεπαίσθητα κάτω από δουλεία ταπεινωτική, αδιανόητη. Συνειδητά ή ασυνείδητα υποκύπτει η συνείδηση.
Αντίθετα, για τον χριστιανό οδηγός είναι ο Θεός και όχι ο δημαγωγός κάθε είδους και ιδιοτέλειας, ούτε η μάζα που διολισθαίνει στον κατήφορο της άνοιας και του κακού. Ο χριστιανός είναι σταθερός, δεν τους ακολουθεί. Ξέρει «ότι πλατεία η πύλη και ευρύχωρος η οδός η απάγουσα εις την απώλειαν» (Ματθ. 7.13), στο χοιροστάσιο του διαβόλου. Ο χριστιανός δεν κάνει εκπτώσεις.
Ιερομόναχος Ιουστίνος
