«Το ύδωρ ο δώσω αυτώ, γενήσεται εν αυτώ
πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον» (Ιω. 4:14)

Το σημερινό ιερό ευαγγελικό ανάγνωσμα ήταν μεγάλο. Μεγάλο και σε έκταση αλλά και σε νοήματα. Θα μπορούσε βέβαια κανείς σε πολλά του σημεία να σταθεί και εκεί πολλά να αναφέρει. Εμείς όμως ας σταθούμε σήμερα σε ένα μόνο από αυτά.

Θέλοντας ο Κύριος να πάει από την Ιουδαία στη Γαλιλαία, δηλαδή από το νότιο μέρος της Παλαιστίνης, των σημερινών Αγίων Τόπων, στο βόρειο μέρος της Παλαιστίνης, έπρεπε να περάσει από τη Σαμάρεια. Σαμάρεια δε κατά την εποχή εκείνη ονομαζόταν και η κεντρική Παλαιστίνη και μία από τις πόλεις της περιοχής αυτής.

Περνούσε λοιπόν από τη Σαμάρεια ο Κύριος και έφτασε στην πόλη Συχάρ, καθώς δε ήταν μεσημέρι και αυτός κουρασμένος από την οδοιπορία, κάθισε σε ένα πηγάδι που βρισκόταν έξω από την πόλη. Το πηγάδι αυτό ήταν το πηγάδι του Ιακώβ και σε αυτό ήλθε για να πάρει νερό μία Σαμαρείτισσα. Από αυτή ζήτησε ο Χριστός νερό· «δος μοι πιείν».

Η γυναίκα παραξενεύτηκε και ρώτησε: «Πώς εσύ Ιουδαίος ζητάς από μένα να πιεις νερό; Διότι δεν έχουν σχέσεις οι Ιουδαίοι με τους Σαμαρείτες»· «ου γαρ συγχρώνται Ιουδαίοι Σαμαρείταις». Και τι απάντησε ο Χριστός; «ει ήδεις την δωρεάν του Θεού, και τίς εστιν ο λέγων σοι, δος μοι πιείν, συ αν ήτησας αυτόν, και έδωκεν αν σοι ύδωρ ζων». «Εάν γνώριζες τη δωρεά του Θεού και ποιος είναι αυτός που σου λέει· δώσε μου να πιω, εσύ θα του ζητούσες και θα σου έδινε ύδωρ ζων», νερό ζωντανό. Να το κεντρικό νόημα της σημερινής ευαγγελικής περικοπής αλλά και της χριστιανικής ζωής.

Τι εννοούσε ο Κύριος λέγοντας νερό ζωντανό; ποιο είναι το ζωντανό νερό;

Είναι αυτό που είπε μόλις πιο πάνω. Η δωρεά του Θεού. Δηλαδή η χάρη του Θεού, η χάρη του αγίου Πνεύματος. Και γι’ αυτή μεν έχουμε αρκετές φορές μέχρι τώρα μιλήσει. Χρειάζεται όμως «πάλιν και πολλάκις» να επανερχόμαστε στο θέμα αυτό προκειμένου να εμπεδωθεί στο νου και την καρδιά μας, προκειμένου να καταλάβουμε καλά τη σημασία και την αναγκαιότητά της και να ποθήσουμε έντονα την απόκτησή της.

Όλα όσα υπάρχουν έχουν ουσία και ενέργεια. Έτσι και ο Θεός έχει ουσία που είναι εντελώς άγνωστη στα πλάσματά του, έχει και ενέργεια. Με αυτή του τη θεϊκή ενέργεια δημιούργησε από αγάπη τον κόσμο, δηλαδή τον έφερε από το μηδέν στην ύπαρξη. Και όχι μόνο τον δημιούργησε αλλά και τον συντηρεί και τον κυβερνά, τον κατευθύνει προς ένα τέλος, προς ένα σκοπό. Και ο σκοπός αυτός είναι όλη η κτίση, όλα τα πλάσματα του Θεού να συμμετέχουν σε αυτή τη χάρη, σε αυτή τη θεϊκή αγάπη και ευλογία. Καθένα να συμμετέχει ανάλογα με τη δεκτικότητα που έχει, ανάλογα με το τι μπορεί να πάρει.

Έτσι τα άψυχα μετέχουν μόνο στη δημιουργική χάρη του Θεού. Τα ζωντανά, τα έμβια, μετέχουν εκτός της δημιουργικής και στη χάρη του Θεού που δίνει τη βιολογική ζωή. Και τέλος τα λογικά κτίσματα, που είναι οι άγγελοι και οι άνθρωποι, μπορούν να μετέχουν επιπλέον και στη θεωτική ενέργεια του Θεού, στη χάρη του Θεού που μπορεί να τα κάνει να ζουν και να αισθάνονται όπως ο ίδιος ο Θεός. Να έχουν τη ζωή του Θεού. Την αιώνια ζωή. Αιώνια δε ζωή δεν είναι απλώς η χωρίς τέλος ζωή, η άπειρη από άποψη χρονική αλλά και η άπειρη από άποψη ποιοτική, πραγματικά θεϊκή ζωή.

Επειδή όμως τα λογικά πλάσματα είναι και αυτεξούσια, δηλαδή ελεύθερα να δεχθούν ή να μη δεχθούν την προσφορά του Θεού, γι’ αυτό και η θέωσή τους γίνεται μόνο αν την θέλουν, μόνο αν δεν προσπαθούν από μόνα τους να γίνουν θεοί, αλλά ταπεινά, με εμπιστοσύνη και αγάπη, δέχονται τη χάρη, «την δωρεάν του Θεού» όπως την ονόμασε ο ίδιος ο Κύριος.

Γι’ αυτή τη χάρη λοιπόν και για την με αυτή θέωση είναι πλασμένος ο άνθρωπος, ο κάθε άνθρωπος, επομένως και εμείς.

Γι’ αυτή τη χάρη του Αγίου Πνεύματος ήλθε ο Χριστός στη γη μας και δίδαξε και θαυματούργησε και σταυρώθηκε και αναστήθηκε και αναλήφθηκε.

Και εμείς έχουμε πάρει αυτή τη δωρεά με το άγιο Βάπτισμά μας. Όμως είτε από άγνοια είτε από έλλειψη προσοχής ή και έλλειψη αγωνιστικότητας, βρήκε ευκαιρία ο διάβολος και, όπως λέει ο άγιος Μακάριος, αλλά και όλοι μας λίγο-πολύ το ζούμε, αιχμαλώτισε τον άνθρωπο και τον έντυσε με το πνευματικό σκοτάδι της αμαρτίας. Μίανε όλη την ψυχή, τους λογισμούς, τον νου, το σώμα. Κατέστησε τον άνθρωπο ακάθαρτο και θεομάχο, που δεν υποτάσσεται στον νόμο του Θεού αλλά πονηρά βλέπει, πονηρά ακούει και έχει πόδια που τρέχουν προς το κακό και χέρια που εργάζονται την ανομία. Αλλά, συνεχίζει ο άγιος, ας παρακαλέσουμε τον Θεό να μας απαλλάξει από τον παλαιό άνθρωπο, διότι μόνο αυτός μπορεί να μας γλυτώσει από τον ισχυρότερό μας διάβολο και τη δουλεία σε αυτόν, δηλαδή από την αμαρτία.

Πώς μπορούμε, έτσι πιο πρακτικά, να ξαναβρούμε την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος που έχουμε πάρει μυστικά στο άγιο Βάπτισμα; Κατά δύο τρόπους. Και πρώτα, γενικώς, με την εργασία των εντολών, με πολύ κόπο και χρόνο. Όσο εργαζόμαστε τις εντολές του Χριστού, τόσο φανερώνεται η χάρη.

Δεύτερον, φανερώνεται με την επιστημονική, την με επιμέλεια και συνεχή επίκληση του Κυρίου Ιησού, δηλαδή με τη μνήμη του Θεού, χωρίς όμως φαντασίες ή άλλα νοήματα. Με τον τρόπο αυτό βρίσκεται η χάρη συντομότερα. Η ενέργεια της ευχής μέσα στην καρδιά καταστρέφει την κυριαρχία των δαιμόνων, μπορεί να προξενήσει ταπείνωση και συντριβή και να φλογίσει την ψυχή από αγάπη προς τον Θεό και τους ανθρώπους. Αυτός που θα δουλέψει με υπομονή και επιμέλεια θα πετύχει οπωσδήποτε και θα παρηγορηθεί.

Η χάρη του Θεού γεμίζει τον άνθρωπο από χαρά, ευφροσύνη, μακαριότητα πνευματική. Τον γεμίζει πραγματικά, γι’ αυτό και δεν επιθυμεί τα υλικά και κοσμικά. Τα υλικά, όσα και αν είναι, αφήνουν ένα κενό και πάντα θέλουμε κάτι άλλο. Ο χαριτωμένος όμως άνθρωπος δεν διψά για τίποτε άλλο παρά μόνο για τον Θεό, για τη χάρη, που του τη δίνει ο Θεός όλο και περισσότερο.

Να γιατί είπε ο Χριστός: «Πας ο πίνων εκ του ύδατος τούτου διψήσει πάλιν· ος δ’ αν πίη εκ του ύδατος ου εγώ δώσω αυτώ, ου μη διψήση εις τον αιώνα». «Καθένας που πίνει από το νερό αυτό το υλικό θα ξαναδιψάσει· όποιος όμως πιει από το νερό που θα του δώσω εγώ δεν θα διψάσει εις τον αιώνα, δηλαδή ποτέ».

Αυτό το πνευματικό νερό αξιώθηκε να πάρει άφθονο η Σαμαρείτισσα και αγίασε, αλλά, όπως λέει και το τροπάριό της, το μετέδωσε αφθόνως και σε πολλούς άλλους που διψούσαν τη σωτηρία. Γι’ αυτό ονομάστηκε ισαπόστολος, και επειδή αξιώθηκε μαρτυρικού τέλους και μεγαλομάρτυς.

Την απόκτηση της χάρης του Θεού ας βάλουμε και εμείς σκοπό της ζωής μας. Αυτήν ας ζητάμε ακατάπαυστα. Θα την βρούμε μέσα στην Εκκλησία, που είναι το Σώμα του Χριστού, και ζώντας τη ζωή της Εκκλησίας. Μέσα σε αυτή και δι’ αυτής δίνεται το ζωντανό νερό που αναβλύζει την αιώνια ζωή, τη θεϊκή ζωή, προς σωτηρία δική μας και δόξα του αγίου Τριαδικού Θεού. Αμήν.

Αρχιμ. Λουκάς Τσιούτσικας

Κυριακή της Σαμαρείτιδος