«Και ως ήλθεν επί τον τόπον, αναβλέψας ο Ιησούς είδεν αυτόν και είπε προς αυτόν· Ζακχαίε, σπεύσας κατάβηθι· σήμερον γαρ εν τω οίκω σου δει με μείναι» (Λουκ. 19:5). Μόλις ο Κύριος έφθασε μπροστά στη συκομορέα, ύψωσε τα μάτια του, κοίταξε τον Ζακχαίο και τον εφώναξε με το όνομά του. Πώς ήξερε το όνομά του; Πιθανόν να το άκουσε από κάποιους που τον συνόδευαν· αλλά και χωρίς αυτή την πληροφορία εγνώριζε το όνομά του με την υπερφυσική του γνώση. Όλους μας ξέρει με τα ονόματά μας ο Κύριος· και δεν γνωρίζει μόνο τα ονόματά μας, αλλά και τις σκέψεις και τα έργα μας και τον χαρακτήρα και όλη την πολιτεία μας.
Και τι λέει στον Ζακχαίο ο Κύριος; «Σπεύσας κατάβηθι». Κατέβα γρήγορα. Μη χάνεις την ευκαιρία που σου δίνω, γιατί δεν θα την ξαναβρείς. Κατέβα γρήγορα, γιατί «σήμερον εν τω οίκω σου δει με μείναι». Είναι ανάγκη να φιλοξενηθώ στο σπίτι σου. Ασφαλώς θα έμεινε έκπληκτος ο Ζακχαίος· θα συγκλονίσθηκε κυριολεκτικά. Αυτός, που τον φωνάζει με το όνομά του, χωρίς να τον έχει δει ποτέ, δεν μπορεί να είναι κοινός άνθρωπος ούτε ένας απλός προφήτης· είναι κάτι πολύ ανώτερο: είναι Θεός. Και αυτός καταδέχεται να φιλοξενηθεί στο σπίτι του! Και ο Ζακχαίος υπακούει πρόθυμα στην πρόσκληση του Κυρίου. «Και σπεύσας κατέβη και υπεδέξατο αυτόν χαίρων» (19:6). Χωρίς καμιά χρονοτριβή κατεβαίνει από το δέντρο και με μεγάλη χαρά υποδέχεται τον Κύριο στο σπίτι του. Και πώς να μη χαίρεται; Επιθυμούσε να δει τον Κύριο έστω και από μακριά· και αξιώνεται να τον δεχθεί στο σπίτι του! Όταν με λαχτάρα και επιμονή ζητούμε τον Κύριο, εκείνος μας χαρίζει πολύ περισσότερα από εκείνα που φανταζόμαστε και ζητούμε· μας δίνει «υπερεκπερισσού ων αιτούμεθα ή νοούμεν» (Εφ. 3:20).
«Και ιδόντες πάντες διεγόγγυζον λέγοντες ότι παρά αμαρτωλώ ανδρί εισήλθε καταλύσαι» (19:7). Όταν είδαν ότι ο Κύριος πήγε να μείνει στο σπίτι του Ζακχαίου, άρχισαν όλοι να μουρμουρίζουν μεταξύ τους και να τον κατακρίνουν, γιατί πήγε στο σπίτι ενός αμαρτωλού. Επηρεασμένοι από τις αντιλήψεις και την υπεροψία των Φαρισαίων θεωρούσαν αξιοκατάκριτη κάθε επικοινωνία με τους αμαρτωλούς. Θεωρούσαν τον Ζακχαίο ως αμαρτωλό, σαν να μην ήταν κι αυτοί αμαρτωλοί. Και δεν θα τολμούσαν βέβαια να ισχυρισθούν ότι αυτοί ήταν αναμάρτητοι, ενόμιζαν όμως ότι ο Ζακχαίος ήταν ο χειρότερος από όλους τους αμαρτωλούς. Και δεν σκέφθηκαν καθόλου ότι ο αμαρτωλός αυτός μπορεί να είχε ήδη μετανοήσει.
Πόσο άδικο είχαν εκείνοι που κατέκριναν τον Κύριο και τον Ζακχαίο, φαίνεται από όσα είπε ο Ζακχαίος. «Σταθείς δε Ζακχαίος είπε προς τον Κύριον· ιδού τα ημίση των υπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοις πτωχοίς, και εί τινός τι εσυκοφάντησα, αποδίδωμι τετραπλούν» (19:8). Ο γογγυσμός και η κατάκριση των παρόντων δεν έφερε καμιά βελτίωση στον Ζακχαίο· η αγάπη όμως και η συγκατάβαση του Κυρίου συγκλόνισαν την ψυχή του και έφεραν ριζική μεταβολή μέσα του. Και την εξεδήλωσε με γενναίες αποφάσεις. Με κάθε επισημότητα δηλώνει στον Κύριο μπροστά σε όλους ότι μοιράζει τη μισή περιουσία του στους φτωχούς· και αν στην άσκηση της υπηρεσίας του μεταχειρίσθηκε συκοφαντίες και ψεύτικες καταγγελίες εις βάρος κάποιων, για να πλουτίσει αυτός, αποζημιώνει στο τετραπλάσιο όσους αδίκησε και ζημίωσε.
Μετά την επίσημη δήλωση του Ζακχαίου ο Κύριος επιβεβαιώνει τη σωτηρία του. «Είπε δε προς αυτόν ο Ιησούς ότι σήμερον σωτηρία τω οίκω τούτω εγένετο, καθότι και αυτός υιός Αβραάμ εστιν» (19:9). Με τα λόγια του αυτά ο Κύριος αποστομώνει τους επικρατές του και δείχνει σ’ αυτούς ότι σκοπός της επισκέψεώς του στο σπίτι του Ζακχαίου ήταν η σωτηρία του. Και ο σκοπός αυτός επιτεύχθηκε. Δεν λέει ο Κύριος ότι θα σωθεί στο μέλλον ο Ζακχαίος, αλλά ότι «σήμερον σωτηρία εγένετο». Όπως ο Ζακχαίος εδήλωσε ότι από τη στιγμή εκείνη μετανοεί, έτσι και ο Κύριος βεβαιώνει ότι ήδη ο Ζακχαίος σώθηκε· και όχι μόνο ο Ζακχαίος, αλλά και ο οίκος του, η οικογένειά του. Γιατί, όταν ένα μέλος της οικογενείας, και μάλιστα ο αρχηγός της, πιστεύει και υποτάσσεται στο θέλημα του Χριστού, η ευλογία του Θεού χάρις στη δική του πίστη έρχεται σε όλο το σπίτι.
Και συμπληρώνει ο Κύριος την απόφασή του για τον Ζακχαίο με μια δήλωση που φανερώνει τον σκοπό της ενανθρωπήσεώς του. «Ήλθε γαρ ο υιός του ανθρώπου ζητήσαι και σώσαι το απολωλός» (19:10). Σύντομη, αλλά περιεκτική η δήλωση αυτή του Κυρίου. Εν πρώτοις πληροφορούμαστε από αυτήν ότι «ήλθε». Ποιος; Αυτός, που επί αιώνες και χιλιετηρίδες περίμενε η ανθρωπότης· αυτός, του οποίου είχε απόλυτη ανάγκη· αυτός, τον οποίο προείδαν και προείπαν οι προφήτες. Αυτός λοιπόν επιτέλους «ήλθε». Και ποιος είναι αυτός; Είναι «ο υιός του ανθρώπου». Έτσι τον ονόμασαν οι προφήτες· έτσι ονόμασε και ο ίδιος τον εαυτό του. Και είναι πράγματι «υιός ανθρώπου», άνθρωπος τέλειος, απολύτως όμοιος μ’ εμάς εκτός της αμαρτίας. Αλλά δεν είναι ένας από τους πολλούς υιούς των ανθρώπων· είναι ο ένας και μοναδικός, ο κατ’ εξοχήν «υιός του ανθρώπου», που δεν ήταν εξ αρχής υιός ανθρώπου, αλλά Υιός Θεού, και χωρίς να παύσει να είναι Υιός Θεού, έγινε και υιός ανθρώπου, ώστε έκτοτε να είναι και να ονομάζεται Θεάνθρωπος. Αυτός λοιπόν ο Υιός και Λόγος του Θεού «σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν» (Ιω. 1:14).
Αλλά για χάρη τίνος έγινε η συγκατάβαση και η ταπείνωση αυτή; Για το «απολωλός». Για τον άνθρωπο, για τους λαούς και τα έθνη, για τον κόσμο ολόκληρο, ο οποίος μακριά από τον Χριστό μοιάζει με χαμένο πρόβατο που ξέκοψε από το κοπάδι, με οδοιπόρο που έχασε τον προσανατολισμό του, με άρρωστο που δεν έχει ελπίδα σωτηρίας, με τον κατάδικο που περιμένει τον θάνατο. Γι’ αυτό το «απολωλός» και δυστυχισμένο «ήλθεν ο υιός του ανθρώπου».
Και τι έκανε και κάνει γι’ αυτό; Μας το λέει η φράση «ζητήσαι και σώσαι». Ήλθε να το αναζητήσει. Γιατί ο απολωλώς άνθρωπος δεν είναι σε θέση με τις δικές του δυνάμεις να επιστρέψει στον Θεό. Γι’ αυτό ο Θεός τον αναζητεί, όπως ανεζήτησε τον Ζακχαίο. Εμφυτεύει στην ψυχή του την επιθυμία να γνωρίσει τον Θεό, όπως έκανε στον Ζακχαίο. Δημιουργεί κατάλληλες περιστάσεις, που στον άνθρωπο φαίνονται τυχαίες, όπως η συνάντηση του Ζακχαίου με τον Κύριο. Έρχεται στο σπίτι μας, όπως στο σπίτι του Ζακχαίου, δια μέσου ενός ευσεβούς φίλου ή ενός καλού βιβλίου ή ακόμη και μιας ασθενείας ή άλλης θλίψεως. Έρχεται όχι απλώς για να δώσει συμβουλές ή να προσφέρει κάποια βοήθεια, αλλά για να χαρίσει τη σωτηρία, να προσφέρει ριζική θεραπεία, να απαλλάξει από την αμαρτία, να ενισχύσει αποτελεσματικά τις δυνάμεις της ψυχής, να αποκαταστήσει τον άνθρωπο στη θέση του υιού του Θεού.
«Ήλθεν ο υιός του ανθρώπου ζητήσαι και σώσαι το απολωλός». Αυτός είναι ο σκοπός και το πρόγραμμα της ενανθρωπήσεώς του. Και το πρόγραμμα αυτό αφορά όλους τους ανθρώπους, γιατί «πάντες ήμαρτον και υστερούνται της δόξης του Θεού» (Ρωμ. 3:23). Και όπως τότε τον Ζακχαίο, έτσι και κάθε άνθρωπο καλεί ο Κύριος λέγοντάς του: «Σπεύσας κατάβηθι». Παύσε αμέσως τη ζωή της αμαρτίας· άνοιξε το σπίτι της ψυχής σου, για να με υποδεχθείς, όχι απλώς για να με γνωρίσεις από περιέργεια.
Αυτή την πρόσκληση απευθύνει και σ’ εμάς ο Κύριος. Ας σπεύσουμε να ανταποκριθούμε και να τον υποδεχθούμε με χαρά, όπως ο Ζακχαίος. Τότε θα πει και για μας ο Κύριος: «Σήμερον σωτηρία τω οίκω τούτω εγένετο».
Από το βιβλίο: Πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Παπαγιάννη, ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ. Εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας», Θεσσαλονίκη 2017, σελ. 552 (αποσπάσματα).
