Μεγάλη Εβδομάδα! Γιατί, αγαπητοί μου, ονομάζεται Μεγάλη; Μήπως οι ημέρες της έχουν διάρκεια μεγαλύτερη από τη διάρκεια των ημερών των άλλων εβδομάδων;
Αν μελετάτε επιμελώς την αγία Γραφή, θα συναντήσετε στις σελίδες της δύο επεισόδια, που ο Θεός επέτρεψε η ημέρα να γίνει μεγαλύτερη.
Το πρώτο βρίσκεται στο βιβλίο του Ιησού του Ναυή. Λέει εκεί, ότι ο Ιησούς του Ναυή, ο διάδοχος του Μωυσή, έδινε μάχη σκληρή εναντίον των Αμορραίων. Ο ήλιος βασίλευε. Ο Ισραήλ χρειαζόταν μερικές ώρες ακόμη για να νικήσει και να εξουδετερώσει τους αλλοφύλους. Με το κλείσιμο της ημέρας, μέσα το σκοτάδι, οι εχθροί θα διέφευγαν. Τότε, λέει η Γραφή, την κρίσιμη εκείνη ώρα ο Ιησούς του Ναυή εστράφη προς τον ήλιο –δικαίωμά τους να μην πιστεύουν οι ορθολογιστές– και είπε: «Στήτω ο ήλιος κατά Γαβαών και η σελήνη κατά φάραγγα Αιλών» (Ιησ. 10,12). Και σταμάτησε ο ήλιος για ορισμένες ώρες, παρετάθη η ημέρα, και στο διάστημα αυτό ο Ισραήλ είχε τον καιρό να καταγάγει θρίαμβο.
Άλλη μια περίπτωση, που η ημέρα μεγάλωσε, συναντούμε στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα. Ήταν τότε ένας βασιλεύς, ο Εζεκίας, ο οποίος αμάρτησε· μέσα στην αυλή του είχε μαζέψει αυλοκόλακες, που είναι οι νεκροθάφτες των βασιλέων. Ο Εζεκίας σκανδάλισε το λαό, και του ήρθε μήνυμα από το Θεό δια του προφήτου Ησαΐου: Λίγες είναι οι μέρες της ζωής του· «τάξαι περί του οίκου σου, αποθνήσκεις γαρ συ και ου ζήση» (Ησ. 38:1). Τότε ο Εζεκίας, που ήταν άρρωστος, γύρισε το πρόσωπό του προς τον τοίχο και έκλαυσε πολύ, κλαυθμό μεγάλο. Και ο Θεός; Τον συγχώρησε· και όχι μόνο του παρέτεινε τη ζωή, αλλά γλύτωσε και τον ίδιο και το λαό του από τους Ασσυρίους που τους απειλούσαν.
Για να τον βεβαιώσει δε ότι όντως θα γίνουν αυτά, του έδωσε το εξής σημάδι· έκανε τη σκιά του ήλιου, που είχε κατέβει δέκα σκαλοπάτια, να γυρίσει πίσω. Δεν υπήρχαν τότε τα σημερινά ρολόγια, όπως γνωρίζετε· υπήρχαν μόνο τα λεγόμενα ηλιακά ρολόγια, τα οποία με τις γραμμές της σκιάς έδειχναν την ώρα. Όταν λοιπόν ο Θεός άκουσε το μεγάλο κλαυθμό και είδε τα δάκρυα του Εζεκία, που μετανόησε ειλικρινώς, τότε, λέει, το ηλιακό ρολόι εστράφη 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 γραμμές, η σκιά του πήγε 10 γραμμές πίσω. Όπως λέει ο Ησαΐας, «ανέβη ο ήλιος τους δέκα αναβαθμούς, ους
Μήπως λοιπόν και στην περίπτωση της Μεγάλης Εβδομάδος έχουμε κάποιο ανάλογο φαινόμενο; Μήπως συμβαίνει κάτι παρόμοιο με εκείνα που συνέβησαν στην ιστορία του Ιησού του Ναυή και στην ιστορία του Εζεκία; Μήπως και εδώ επλατύνθη ο χρόνος, μήπως και εδώ εστάθη ο ήλιος;
Όχι· δεν έγινε παράταση του χρόνου. Η διάρκεια της εβδομάδος αυτής είναι όση και της καθεμιάς από τις 52 εβδομάδες που έχει το έτος. Αλλά η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η βασίλισσα των εβδομάδων από άλλης πλευράς. Ονομάζεται Μεγάλη, διότι κατ’ αυτήν έγιναν τα μεγάλα και πρωτοφανή γεγονότα, των οποίων οι συνέπειες και τ’ αποτελέσματα απλώνονται σε όλη την οικουμένη, σε όλη την υφήλιο, και σε όλους τους αιώνες και τις εποχές· μέχρι της συντελείας των αιώνων εξακολουθεί η επίδραση των γεγονότων της Μεγάλης Εβδομάδος.
Δεν μνημονεύει η παγκόσμια ιστορία μεγαλύτερα γεγονότα από αυτά που εορτάζουμε τις ημέρες αυτές. Ο Γολγοθάς έγινε το κέντρο της γης και της παγκόσμιας ιστορίας. Ο Εσταυρωμένος, είτε το θέλουν μερικοί είτε όχι, είναι το Α (άλφα) και το Ω (ωμέγα), είναι ο άξονας της ζωής του κόσμου.
Όπως η γη έχει άξονα, γύρω από τον οποίο στρέφεται, όπως όλο το σύμπαν έχει νοητό άξονα γύρω από τον οποίο στρέφεται μέσα στο άπειρο, έτσι πνευματικός άξονας του κόσμου ολοκλήρου είναι ο Ιησούς Χριστός, «το Α και το Ω, η αρχή και το τέλος» (Αποκ. 21:6). Γύρω από τον Εσταυρωμένο στρέφονται τρεις κόσμοι· ο κόσμος της σκέψεως, ο κόσμος του αισθήματος, και ο κόσμος της βουλήσεως κάθε λογικής υπάρξεως. Ο Χριστός είναι ο άξονας της σκέψεώς μας, της καρδιάς μας και της βουλήσεως και ενεργείας μας.
Η Μεγάλη Εβδομάδα, αγαπητοί μου, τα γεγονότα της εβδομάδας αυτής, τα πάθη του Σωτήρος, είναι ο ήλιος που χύνει φως επάνω στα επίγεια, στα μεγάλα προβλήματα της παρούσας ζωής.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ποιο είναι; Μια ανησυχία, που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο και τον τρώει σαν σκουλήκι. Η ανησυχία αυτή υπάρχει σε όλους· και στο βασιλιά που κάθεται στο θρόνο, και σ’ αυτόν που είναι στην καλύβα, και σ’ αυτόν που είναι φυλακισμένος, και στον πλούσιο που κατοικεί στους ουρανοξύστες, και στον Εσκιμώο, και στον ιθαγενή της Αφρικής. Μέσα στα βάθη της ψυχής όλων υπάρχει μια αγωνία, ένας σκορπιός που κεντάει τη συνείδηση. Ποιος είναι; Η ενοχή.
Όλοι αισθανόμαστε μέσα μας ενοχή. Ενοχή για τ’ αμαρτήματα που κάναμε μικρά παιδιά, τ’ αμαρτήματα που κάναμε ως νέοι, τ’ αμαρτήματα που κάνουμε μεγάλοι μέσα στην οικογένεια.
Εκτός της ενοχής ο άνθρωπος αισθάνεται και κάτι άλλο· τη δίψα της λυτρώσεως, τον πόθο του λυτρωμού, την ανάγκη να σπάσει τα δεσμά του, να γίνει ένας πνευματικός πύραυλος, να πετάξει ψηλά στους ουρανούς, να εισέλθει στο βασίλειο του Θεού και να πει στην αγία Τριάδα το «Αλληλούια».
Μεγάλη Εβδομάδα! Ήλιος που φωτίζει και τα καταχθόνια, τον άδη. Κι εκεί έφθασε η λάμψη του Εσταυρωμένου· φώτισε γενεές γενεών των προαπελθόντων, ελευθέρωσε ψυχές δικαίων, λαφυραγώγησε το βασίλειο του διαβόλου, νίκησε το θάνατο δια του θανάτου.
Το φως, που άστραψε επάνω στο Γολγοθά, είναι φως ανέσπερο, δε θα σβήσει ποτέ.
Προς το φως αυτό, το φως των ιερών κοσμοϊστορικών γεγονότων, μας καλεί ο προφήτης Ησαΐας τώρα με τα λόγια του που ακούγονται στην αρχή της ακολουθίας: «Εκ νυκτός ορθρίζει το πνεύμα μου προς σε, ο Θεός, διότι φως τα προστάγματά σου επί της γης» (Ησ. 26:9). Ο δε υμνωδός στην αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας ακούστηκε να ψάλλει: «Τα πάθη τα σεπτά η παρούσα ημέρα ως φώτα σωστικά ανατέλλει τω κόσμω» (καθ. όρθρ. Μ. Δευτ.). Ας δεχθούμε το υπέροχο αυτό φως, που οδηγεί στη σωτηρία· αμήν.
Ομιλία στον ιερό ναό του Αγίου Παύλου οδού Ψαρρών Αθηνών, 30-3-1958 εσπέρας.
