Όσο έξυπνος και να είναι κανείς, όσες διανοητικές ικανότητες και να έχει, δεν μπορεί να προχωρήσει, αν δεν καταλάβει ότι όλο το πρόβλημα είναι μέσα του και ότι πρέπει να μετανοήσει ειλικρινά και αληθινά ενώπιον του Θεού γι’ αυτό που είναι. Άλλο πράγμα, λέει ο πάτερ Συμεών, είναι ο χαρακτήρας μου, και άλλο τα πάθη και οι αδυναμίες μου. Ο χαρακτήρας είναι μια δομή που τη δίνει ο Θεός και ξέρει γιατί τη δίνει: γιατί μ’ αυτόν τον εαυτό θα σωθούμε· χωρίς αυτόν η σωτηρία μας θα ήταν κάπως αμφίβολη. Άλλο αυτό, και άλλο να συγχέουμε τα όρια και να μπλέκουμε τον χαρακτήρα με τα πάθη και τις αδυναμίες μας.
Έχει, ξέρετε, μεγάλη διαφορά αυτό. Λέει κανείς: «Τι να κάνω; Ο χαρακτήρας μου είναι να θυμώνω πολύ!» Ναι, ο ίδιος ο χαρακτήρας όμως μπορεί να πει ότι μπορεί να είσαι και κάποια ώρα καλός. Αν προσέξετε, θα δείτε ότι δεν δικαιολογούμαστε. Δεν είμαστε θύματα του χαρακτήρα μας όλες τις φορές· είναι και στιγμές που έχουμε ειρήνη, που έχουμε χαρά, που έχουμε γαλήνη μέσα μας. Εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε; Πού πάει τότε ο χαρακτήρας; Γιατί άλλες φορές να είμαστε κριτικοί, διεκδικητικοί, αντιδραστικοί και άλλες φορές να είμαστε πολύ συντετριμμένοι; Kάτι συμβαίνει· κάτι βαθύτερο συμβαίνει μέσα μας και δεν μας αφήνει να το ομολογήσουμε ούτε στον εαυτό μας.
Και να το πιστέψουμε, παρακαλώ, αυτό που λέει ο Πάτερ, ότι δεν θέλουμε να μετανοήσουμε. Γιατί το να θέλει κανείς να μετανοήσει ειλικρινά, να αλλάξει δηλαδή τελείως ο εαυτός του, ισοδυναμεί με θάνατο. Το να καταργήσει κανείς τον παλαιό εαυτό του ισοδυναμεί με αυτοκτονία.
Και θυμάστε που λέει ο Κύριος «απαρνησάσθω εαυτόν» (Ματθ. 16:24)· δεν λέει να απαρνηθούμε το κακό θέλημα μόνο, αλλά όλο τον εαυτό μας, δηλαδή και τον καλό ακόμη εαυτό μας, που όμως έχει γίνει ένα κατεστημένο μέσα μας. Αυτό εννοεί ο Θεός, όταν λέει «υιέ μου, δος μοι σην καρδίαν» (Παροιμ. 23:26). Να του παραδώσουμε τον εαυτό μας όπως είναι· όλη την καρδιά μας, όλη την περιουσία που έχει ο παλαιός εαυτός μας, και να τα κάνει όπως θέλει ο Θεός, όχι όπως θέλουμε εμείς.
Αυτό είναι το λάθος μας: Εμείς σχεδιάζουμε, δημιουργούμε δηλαδή ένα κατεστημένο, έχουμε μία ιδεατή εικόνα μέσα για τον εαυτό μας και μετά τάχα θέλουμε να απαλλαγούμε από αυτά. Αν και, όπως λέει ο Πάτερ, στην πραγματικότητα η προσπάθειά μας είναι να πούμε τελικά στον Θεό: «Θεέ μου, κάνε κάτι να μείνει και ο παλαιός εαυτός μου, να πάω μαζί μ’ αυτόν στον παράδεισο».
Mας φαίνονται λίγο χοντρά και πολύ προκλητικά αυτά, αλλά είναι αλήθεια, ξέρετε. Και ο λόγος που δεν αλλάξαμε μέχρι στιγμής μετά από τόσα χρόνια αγώνα, μετά από τόσα χρόνια που ακούμε θρησκευτικές ομιλίες και διαβάζουμε χριστιανικά βιβλία κτλ., είναι ακριβώς επειδή δεν θελήσαμε ποτέ να στριμώξουμε τον εαυτό μας, να πούμε δηλαδή: «Αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή θα κάνω αυτό που θέλει ο Θεός, όχι αυτό που μου λέει ο παλαιός εαυτός!» Και θα πείτε τώρα: «Πώς θα γίνει; Ένας που θυμώνει, επί παραδείγματι, πώς θα γίνει εκείνη τη στιγμή τη συγκεκριμένη να μη θυμώσει;»
Νομίζω ότι αν εκείνη την ώρα, τη μη κρίσιμη ώρα (να μην πάμε στην κρίσιμη), αν κανείς κάνει τον εσωτερικό του αγώνα με ταπείνωση, με προσευχή, αν έχει καημό, αν έχει πόνο για τη σωτηρία, τότε και στην κρίσιμη στιγμή δεν θα βγει τελείως εκτός εαυτού· κάτι θα του μείνει, ώστε να σκεφτεί και τον Θεό. Ένα «Κύριε ελέησον» άμα πει, θα προλάβει ο Θεός, θα έρθει να τον ξεμπλοκάρει. Και το πρώτο που θα σκεφτεί είναι: «Mα γιατί να θυμώνω τώρα; Δεν μπορώ να μη θυμώνω;»
Έτσι να τα δούμε τα πράγματα πιο πρακτικά, επάνω στη συγκεκριμένη αυτή κρίσιμη ώρα, όπως τη λέμε. Θα δείτε, αν κάνουμε έναν τέτοιο φιλότιμο αγώνα, όλοι θα διαπιστώσουμε ότι μπορούμε να μη θυμώνουμε, μπορούμε να μην παραπονούμαστε, μπορούμε να μην γκρινιάζουμε, μπορούμε να μη γογγύζουμε.
Να ξέρουμε ότι το θέλημα του Θεού εκείνη την ώρα είναι, και να μας αδικούν ακόμη, να το υπομένουμε καρτερικά, να προσμένουμε χωρίς παράπονο, και θα δει ο Θεός όλη αυτή την προσπάθεια που κάνουμε, όλη αυτή την εμπιστοσύνη που του δείχνουμε, και θα έρθει να μας ευλογήσει. Αλλά αν εμείς αρχίσουμε να διεκδικούμε τα δικαιώματα του παλαιού μας εαυτού και να θέλουμε να περάσουμε το δικό μας δίκαιο και τη δική μας σωστή σκέψη και κρίση, δεν θα βγάλουμε, ξέρετε, ποτέ άκρη, θα μείνουμε δυστυχώς μέχρι να πεθάνουμε άτεγκτοι, αλώβητοι, με την κακή έννοια.
Πάρα πολλοί άνθρωποι το φέρουν βαρέως που έχουν αυτόν τον δεδομένο χαρακτήρα που τους έδωσε ο Θεός, και είναι σαν να ελέγχουμε τον Θεό, σαν να του λέμε: «Θεέ μου, δεν τα έκανες καλά, εγώ ήθελα να ήμουν αλλιώς!» Κάνουμε τώρα κουμάντο στον Δημιουργό, στον Πατέρα μας Θεό! Ενώ δεν είναι δύσκολο να το φιλοσοφήσουμε. Το δυσκολότερο, ξέρετε, πράγμα στην πνευματική ζωή είναι να αποδεχτεί κανείς τον εαυτό του, να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα του εαυτού του.
Πολλές φορές το είπε ο Πάτερ: καλύτερα δεν γινόταν. Ο Θεός ξέρει πώς θα σωθεί ο καθένας· με άλλο χαρακτήρα, με άλλα δεδομένα δεν θα σωζόμασταν, ενώ με αυτή τη δομή που μας έδωσε, ξέρει ο Θεός ότι μπορούμε να σωθούμε. Από την πλευρά μας όμως χρειάζεται κάτι να κάνουμε. Να υπομένουμε κατ’ αρχήν τον εαυτό μας, να τον αποδεχτούμε έτσι όπως είναι, όχι όπως τον έχουμε εμείς στη φαντασία μας και πώς θα θέλαμε να ήμασταν· δεν έχει νόημα αυτό. Όταν πάμε στον παράδεισο –πρώτα ο Θεός, να ανοίξει η πόρτα και για μας– θα δούμε πολύ διαφορετική κατάσταση εκεί. Θα λέμε: «Μα ήταν τόσο απλά τα πράγματα, τόσο ο Θεός δεν έλαβε υπ’ όψιν του όλα αυτά τα αρνητικά τα δικά μας και μας έφερε εδώ;»
Καθένας πρέπει να το πιστέψει και να πει: «Το πρόβλημα είμαι εγώ». Αν όμως κανείς προχωρήσει λίγο περισσότερο και αγκιστρωθεί αποκλειστικά από τη χάρη του Θεού, από το θέλημα του Θεού, τότε ούτε αυτό τον απασχολεί· ούτε ο εαυτός του, κανένας, τίποτε. Δεν ζητάει ρέστα από κανέναν, ούτε από άνθρωπο, και πολύ περισσότερο από τον Θεό.
Από το βιβλίο: Φιλοθέης μοναχής, Προσεγγίζοντας τη διδαχή του πατρός Συμεών. Συνάξεις κυριών. Πανόραμα Θεσσαλονίκης 2016, σελ. 98-105 (αποσπάσματα).
Στο βιβλίο αυτό η Γερόντισσα Φιλοθέη (του Ι. Γυν. Ησυχαστηρίου “Το Γενέσιον της Θεοτόκου” Πανοράματος Θεσσαλονίκης) είχε ως οδηγό τη διδαχή τού μακαριστού π. Συμεών Κραγιοπούλου, ο οποίος υπήρξε μέχρι την κοίμησή του (30.9.2015) ο πνευματικός πατέρας του Ι. Ησυχαστηρίου.
Η κατάργηση του παλαιού εαυτού μας
