Ο μοναχισμός μέχρι πριν από τέσσερις-πέντε δεκαετίες ήταν παρεξηγημένος. Μα και σήμερα πολεμάται. Στην ελαφρότερη περίπτωση οι άσχετοι απορούν. Υπάρχουν και τύποι περίεργοι –με τη διπλή εννοια της λέξεως. Ένας τους ειχε ρωτήσει τον όσιο Παΐσιο τι έκανε εκεί; Και ο νέος αγιος απάντησε «κατά την καρδίαν» του ερωτώντος: «Προσέχω να μην τσακώνωνται τα μηρμύγκια»!
Λοιπόν πολλοί ρωτούν: Τι εστί μοναχισμός, και μάλιστα στη νέα χιλιετηρίδα;
Ο θείος Χρυσόστομος έχει ειδικά τρεις Λόγους προς τους πολεμίους του μοναχικού βίου. Η θλίψη του για την κακότητά τους είναι αβάσταχτη και ασύλληπτη στον νου μας. Γράφει: «Πάρε την ψυχή μου, Κύριε… Γνωρίζω μεν ότι όταν αποδημήσω από εδώ θα με δεχθεί το εξώτερο σκότος [!], όπου είναι πολύς ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων [Ματθ. 8.12)· αλλά μου είναι πιο ευχάριστο ν’ ακούσω βρυγμό οδόντων παρά τέτοια λόγια» (Προς τους πολεμούντας τον μοναχικόν βίον Α’ 2).
Και ο μεν Χρυσόστομος βεβαιότατα δεν πήγε στην Κόλαση – άπαγε της βλασφημίας! Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο τούτο για τους μοναχομάχους. Οι συστηματικοί και ενσυνείδητοι εχθροί της Εκκλησίας φοβούμαστε ότι λίγα θα καταλάβουν, όσα κι αν τους πει κανείς για το μεγαλείο του μοναχισμού και την ευγνωμοσύνη που του οφείλει ο Χριστιανισμός, χωρίς δε υπερβολή και η υφήλιος! Οι πείσμονες δεν ακούν. Και κανόνια να πέφτουν, ο κουφός τον «χαβά» του. Το κέντρο βάρους πέφτει στους καλόγνωμους αλλά απληροφόρητους.
Λοιπόν μέχρι πριν από τέσσερις-πέντε δεκαετίες εθεωρείτο ότι ο μοναχισμός ήταν μόνο για τους γέρους, τους αμόρφωτους, τους απόκληρους και τους απελπισμένους και κουρασμένους από τη ζωή.
Δυο τεχνίτες εκείνη την περίοδο είχαν πάει σε κάποιο μοναστήρι για να κάνουν μιαν υδραυλική εγκατάσταση. Τους πήρε ενάμισυ μήνα δουλειά. Έζησαν το μοναστήρι, γιατί αφ’ ενός δεν είχαν αυτοκίνητο να πηγαινοέρχονται καθημερινά – τα αυτοκίνητα ήσαν ακόμη σπάνια – και αφ’ ετέρου εργάζονταν τότε και τα Σάββατα. Έτσι έφευγαν Σάββατο βράδυ και επέστρεφαν Δευτέρα πρωί.
Στην αρχή οι αδελφοί τούς έβλεπαν σε αμηχανία, σαν να τα είχαν χαμένα, ώσπου μετά ξέσπασαν – ο ένας μάλιστα ήταν εξωστρεφής και εκδηλωτικός: «Τι συμβαίνει εδώ; Εμείς νομίζαμε πως στα μοναστήρια πάνε οι αποτυχημένοι, και εδώ βλέπουμε νέους, σπουδασμένους, ζωντανούς ανθρώπους»!
Στο διάστημα τούτο συνέπεσε και η ονομαστική γιορτή του μακαριστού ήδη ηγουμένου. Με έκπληξη οι πατέρες είδαν τους μαστόρους να φέρνουν μια μεγάλη τούρτα που έγραφε πάνω «Στον Γέροντά μας με θερμές ευχές». Ο γέροντας και όλοι τους επέπληξαν για το έξοδο – ήσαν οικογενειάρχες άνθρωποι. «Μη μας μαλώνετε. Εμείς εδώ είδαμε πράγματα που δεν ξέραμε».
Τελείωσαν την εργασία αφού είχαν μπει στα Μυστήρια της Εκκλησίας, την εξομολόγηση και τη θεία Ευχαριστία.
Ο μοναχισμός και πάλι ανθεί, και ο ανδρικός και ο γυναικείος. Πρόκειται για θαύμα. Τόσος πόλεμος εναντίον του και δεν τον εξαφάνισε. Το 1963 γιορτάσθηκε η χιλιετία του Αγίου Όρους, του «Περιβολιού της Παναγίας», εφόσον το 963 ο άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης έχτισε την πρώτη συγκροτημένη – και την ογκωδέστερη κτιριακά – μονή, τη Μέγιστη Λαύρα (μοναχοί προϋπήρχαν από δυο-τρεις αιώνες).
Οι τελετές εκεί διεξήχθησαν λαμπρότατα. Είχαν συρρεύσει πατριάρχες, επίσκοποι και λοιποί κληρικοί, μοναχοί και επίσημοι από την οικουμενική Ορθοδοξία. Συμμετείχε και ο τότε βασιλιάς με τον διάδοχο.
Οι σκεπτικιστές όμως απαισιοδόξησαν. Μεγαλοπρεπής ο πανηγυρισμός, αλλά τους έμοιαζε με… κηδεία του Όρους! Σαν να είχε συγκεντρωθεί η Ορθοδοξία για να κηδεύσει το Όρος, μοιρολόγησαν. Αληθινά δε, όχι μόνο εμφανιζόταν οριακή λειψανδρία, αλλά επιπλέον το ολιγάριθμο έμψυχο υλικό ήταν αρκετά περασμένης ηλικίας, έτσι που προοιωνιζόταν ότι ο Άθως θα έσβηνε από τον (πνευματικό) χάρτη.
Και όμως! Μέσα στα τελευταία χρόνια έχει τόσο αναθάλει, που εχθροί και φίλοι τρίβουν τα μάτια τους. Το ονόμασαν και είναι «θαύμα της Παναγίας»!
Ιερομόναχος Ιουστίνος
