Σήμερα εορτάσαμε την μνήμη του αγίου Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά. Ο άγιος Γρηγόριος είναι ένας μεγάλος θεολόγος της Εκκλησίας μας, μεγάλος διδάσκαλος πνευματικός, μεγάλος Ιεράρχης της Εκκλησίας μας.
Τον 14ο αιώνα οι δυτικοί, όπως και σήμερα έτσι και τότε, εμφορούνταν από το πνεύμα του ορθολογισμού και δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι είναι η θεία Χάρη και πώς ενεργεί η Χάρη του Θεού στον άνθρωπο. Προσπαθούσαν ορθολογιστικά να ερμηνεύσουν το τι είναι η χάρη του Θεού.
Τότε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς δίδαξε την ορθή, την Ορθόδοξο θεολογία του Ευαγγελίου, των Αποστόλων και των Πατέρων. Ότι η Χάρη του Θεού είναι ενέργεια του Θεού, είναι άκτιστη, δεν είναι κτίσμα, δεν είναι δημιούργημα του Θεού, και αγιάζει τον άνθρωπο, φωτίζει τον άνθρωπο και ακόμη κάνει τον άνθρωπο, όταν ο άνθρωπος ενωθεί με τον Θεό, θεό κατά χάρη.
Και έτσι έδωσε την δυνατότητα σε όλους με την διδασκαλία του να αγωνίζονται να έχουν την Χάρη του Θεού στην ζωή τους. Να έχουμε εμείς την Χάρη του Θεού στην ζωή μας και να μην είμαστε σ’ αυτόν τον κόσμο έρημοι, απαρηγόρητοι, κενοί, γεμάτοι άγχος και χωρίς νόημα στην ζωή μας.
Διότι, όταν ο άνθρωπος δεν έχει την Χάρη του Θεού, είναι κενός, άδειος και η ζωή του γεμίζει από άγχος και απελπισία. Όταν όμως έχει την Χάρη του Θεού ο άνθρωπος, τότε έχει την ειρήνη του Θεού μέσα του, έχει την χαρά του Θεού μέσα του, βρίσκει το αληθινό νόημα της ζωής του, έχει φως μέσα στην ζωή του.
Όλα αυτά λοιπόν τα οφείλουμε στον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας τον θεωρεί ως ένα από τους μεγίστους διδασκάλους και πνευματικούς της Πατέρες. Και είναι ευλογία που ήταν Αρχιεπίσκοπος της Θεσσαλονίκης, η οποία είναι εγγύτατα στο Άγιον Όρος πόλη, η δευτέρα Βασιλεύουσα της Ορθοδοξίας και του γένους μας.
Αλλά ήταν και Αγιορείτης, διότι εδώ στο Άγιον Όρος ασκήθηκε ο άγιος Γρηγόριος πολλά χρόνια και από εδώ ξεκίνησε και έλαβε τα πνευματικά όπλα για να διδάξει την Ορθόδοξο διδασκαλία περί της θείας Χάριτος.
Όλοι εμείς οι νεοέλληνες, και μάλιστα οι Ορθόδοξοι πιστοί, πρέπει να διαβάζουμε τα έργα του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, για να δούμε τι μεγάλος θησαυρός είναι ο άγιος Γρηγόριος και τι προσφέρει στον καθένα από εμάς σήμερα. Γιατί οι άγιοι Πατέρες, και ιδίως ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, είναι επίκαιροι. Δεν ήταν για τον 14ο αιώνα, είναι και για σήμερα.
Γι’ αυτό συνιστώ σε όλους – και μάλιστα όσοι είσθε μορφωμένοι – να ψάξετε να βρείτε να διαβάσετε τον βίο του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και όσα μπορείτε από τα έργα του, για να πάρετε φως για την ζωή σας.
Σήμερα, που εορτάζουμε τον άγιο Γρηγόριο, τον διδάσκαλο της Χάριτος, ζήσαμε και ένα μυστήριο της Χάριτος του Θεού, το μυστήριο της Ιεροσύνης. Ο Σεβασμιώτατος, (*) έχοντας το πλήρωμα της χάριτος της Ιεροσύνης – διότι οι Επίσκοποι έχουν το πλήρωμα της Ιεροσύνης – με την Χάρη του Θεού μετέδωσε αυτή την αποστολική Χάρη στον αδελφό μας, που μέχρι τώρα – προ δύο ωρών – ήταν διάκονος και μετά δύο ώρες, που ήρθε η θεία Χάρη, έγινε ιερεύς του Θεού του Υψίστου. Και τώρα μπορεί να τελεσιουργεί τα άχραντα Μυστήρια και να μεταδίδει και αυτός την Χάρη του Θεού δια των αγίων Μυστηρίων.
Είναι ένα δείγμα της αγάπης του Θεού και του πόσο μας αγαπάει ο Θεός. Έτσι εγώ αισθάνθηκα σήμερα. Ώστε σ’ εμάς τους ανθρώπους δίνει την εξουσία να μεταδίδουμε την θεία Χάρη Του, πρώτον στους Επισκόπους και μετά στους Ιερείς. Αυτό δεν είναι της αγάπης του Θεού; Ότι η θεία Χάρη δεν έρχεται κατ’ ευθείαν από τον Ουρανό, αλλά μεταδίδεται δια μέσου ανθρώπων, που Εκείνος με την Χάρη Του χειροτονεί.
Και το δεύτερο Μυστήριο της Χάριτος του Θεού· ο καθαγιασμός των Τιμίων Δώρων. Διότι δύο φορές ήρθε σήμερα το Άγιο Πνεύμα· να μεταβάλει τον αδελφό σε Ιερέα και να μεταβάλει τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού.
Και αυτό της αγάπης του Θεού· μας δείχνει και αυτό πόσο μας αγαπάει ο Θεός. Μας δίνει το Σώμα Του και το Αίμα Του, για να γίνουμε και εμείς ένα μαζί Του. Να μην είναι Εκείνος στον Ουρανό και εμείς στην γη, αλλά να είμαστε εμείς μέσα στον Χριστό και ο Χριστός να είναι μέσα σ’ εμάς.
Για όλα αυτά αισθανόμαστε βαθιά ευγνωμοσύνη και ευχαριστούμε τον Σταυρωθέντα και Αναστάντα Κύριό μας για τα δώρα Του αυτά τα μεγάλα και μοναδικά, για τα οποία πρέπει να είμαστε συνεχώς συγκινημένοι και ευγνώμονες στην ζωή μας, όλοι, μικροί και μεγάλοι.
Ευχαριστώ και όλους σας, πατέρες και αδελφοί, που ήλθατε να συμπροσευχηθούμε μαζί, και εύχομαι ταπεινώς με την ευχή του Σεβασμιωτάτου η Χάρη του Παναγίου Πνεύματος, που τόσο πλούσια επέλαμψε σήμερα σε όλους εμάς, να μας φωτίσει και να μας οδηγήσει στον δρόμο της ζωής μας, για να φθάσουμε στην επίγνωση της αληθείας του Χριστού.
(1987)
(*) Ο μακαριστός Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κυρός Διονύσιος ο Α’.
Από το βιβλίο: † Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε Εορτές Αγίων (των ετών 1981-1991) Β’. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2016, σελ. 68.
