Ασθενούντας θεραπεύετε, νεκρούς εγείρετε,
δαιμόνια εκβάλλετε, δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε.
Με αφορμή τη μνήμη της ανακομιδής των ιερών λειψάνων των αγίων Αναργύρων Κύρου και Ιωάννου που γιορτάζουμε σήμερα, αναγνώσαμε στη θεία Λειτουργία το σχετικό ευαγγελικό ανάγνωσμα (Ματθ. 10:1,5-8), από το οποίο προέρχονται τα λόγια του Κυρίου που προανέφερα.
Ο Κύριος προσκαλεί τους δώδεκα μαθητές του και τους δίνει την εξουσία να βγάζουν τα δαιμόνια και να θεραπεύουν κάθε νόσο και κάθε ασθένεια. Παράλληλα τους έδωσε την εντολή να κηρύττουν το ευαγγέλιο, ότι δηλαδή πλησίασε η βασιλεία των ουρανών. Επομένως τους δίνει την εντολή να επιτελέσουν δύο βασικά καθήκοντα. Το πρώτο να κηρύττουν το Ευαγγέλιό Του και το δεύτερο να θεραπεύουν όλες τις αρρώστιες, συμπεριλαμβανομένης και της απαλλαγής από τα δαιμόνια. Τους τόνισε δε όλα αυτά να τα κάνουν δωρεάν.
Ερμηνεύοντας ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αυτή την περικοπή λέει τα εξής: «Πρόσεξε, σε παρακαλώ, και τον κατάλληλο καιρό κατά τον οποίο έγινε η αποστολή. Διότι δεν τους απέστειλε ευθύς εξ αρχής όταν τους κάλεσε ως μαθητές του· αλλά όταν απεκόμισαν ικανά εφόδια από την συναναστροφή τους με αυτόν και είδαν και νεκρό να ανασταίνεται και παράλυτο να θεραπεύεται και αμαρτήματα να συγχωρούνται και νεκρό να καθαρίζεται και πήραν ικανοποιητική απόδειξη για την δύναμή Του και με τα έργα Του και με τους λόγους Του, τότε τους έστειλε. Και δεν τους έστειλε σε επικίνδυνα μέρη (διότι δεν διέτρεχαν κανένα κίνδυνο στην Παλαιστίνη), αλλά έπρεπε τότε μόνο συκοφαντίες να αντιμετωπίσουν».
Και πιο κάτω παρατηρεί ο άγιος πατήρ: «”Μεταβαίνοντες δε εκεί”, λέει ο Κύριος, “κηρύξατε λέγοντας ότι έχει πλησιάσει η βασιλεία των ουρανών”. Είδες το μέγεθος της διακονίας τους; Είδες το αξίωμα των αποστόλων; Παραγγέλλονται να μην κηρύττουν τίποτε το αισθητό ούτε κάτι παρόμοιο με εκείνα που κήρυξαν οι γύρω από τον Μωυσή και οι προφήτες οι προηγούμενοι, αλλά να κηρύττουν ένα νέο και παράδοξο ευαγγέλιο. Διότι δεν ήταν παρόμοιο το κήρυγμα εκείνων, αλλά αναφέρονταν στη γη και στα αγαθά της γης, ενώ αυτοί κήρυτταν την βασιλεία των ουρανών και όλα τα έχοντα σχέση με αυτήν. Και δεν είναι αυτοί επιπλέον ανώτεροι μόνο εξαιτίας αυτού αλλά και εξαιτίας της υπακοής τους. Διότι δεν αποφεύγουν το έργο που τους ανατίθεται ούτε διστάζουν από φόβο, όπως ακριβώς συνέβαινε με τους παλιούς, αλλά μολονότι άκουγαν για κινδύνους και πολέμους και για πολλά ανυπόφορα κακά, δέχονται με μεγάλη προθυμία τα παραγγελλόμενα, διότι ήταν κήρυκες της βασιλείας των ουρανών…«
»Στη συνέχεια όμως, για να τους καταστήσει αξιόπιστους, τους λέει: “Τους ασθενείς να τους θεραπεύετε, τους λεπρούς να τους καθαρίζετε, να διώχνετε τα δαιμόνια· λάβατε δωρεάν, δωρεάν να δίνετε”. Πρόσεξε πώς φροντίζει τη συμπεριφορά των μαθητών του, και μάλιστα όχι λιγότερο από τα θαύματα, δείχνοντας έτσι ότι τα θαύματα χωρίς την πρέπουσα συμπεριφορά τους δεν έχουν καμία αξία. Διότι για να καταστείλει το φρόνημά τους (το φιλοχρήματο εννοείται) τους λέει: “Δωρεάν πήρατε αυτό το χάρισμα, δωρεάν να το χαρίζετε και στους άλλους”. Τους προετοιμάζει δηλαδή να είναι καθαροί από κάθε φιλοχρηματία.«
»Στη συνέχεια δε, για να μη νομισθεί ότι το κατόρθωμα είναι δικό τους και έτσι φτάσουν στο να υπερηφανευθούν για τα θαύματα που θα έκαναν, τους λέει: “Δωρεάν λάβατε”. Τίποτε δεν χαρίζετε σ’ αυτούς που σας υποδέχονται, διότι τη δύναμη αυτή δεν την πήρατε σαν αμοιβή, ούτε κοπιάσατε για να την αποκτήσετε, αλλά είναι πράγματι δική μου η χάρη. Έτσι λοιπόν να τη δίνετε και σ’ εκείνους, επειδή δεν είναι δυνατό να βρει κανείς γι’ αυτές τις δωρεές ισάξιο αντίτιμο» (ΕΠΕ τ. 10, Ομιλία ΛΒ’, σελ. 381 κ.ε.).
Αυτά λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερμηνεύοντας την σχετική περικοπή. Εμείς έχοντας όλα αυτά υπόψη μας, μπορούμε να κάνουμε τις παρακάτω διευκρινίσεις και επισημάνσεις.
Πρώτον, πρέπει να εξηγήσουμε ότι τα φιλοδωρήματα που επεκράτησε να δίνονται στους κληρικούς δεν έχουν σχέση με την ενέργεια των ιερών πράξεων που επιτελούν, αλλά με τη συντήρηση και τον βιοπορισμό τους, που τα παλιότερα χρόνια ήταν και η μοναδική πηγή γι’ αυτό τον σκοπό. Και αυτό το είχε καθιερώσει ο ίδιος ο Κύριος, όπως μας το αναφέρει ο απόστολος Παύλος: «Δεν ξέρετε ότι αυτοί που ιερουργούν στους ναούς, ζουν από τα έσοδα του ναού, και ότι αυτοί που προσφέρουν τις θυσίες παίρνουν το μερίδιό τους από τις θυσίες αυτές; Παρόμοια και ο Κύριος καθόρισε γι’ αυτούς που κηρύττουν το Ευαγγέλιο, να ζουν από το κήρυγμα του Ευαγγελίου» (Α’ Κορ. 9:13-14). Φυσικά πρέπει πάντοτε να τηρείται το μέτρο και η σύνεση.
Δεύτερον, η χάρις από τους Αποστόλους πέρασε στους διαδόχους τους που είναι οι επίσκοποι και οι υπ’ αυτών ιερείς και διάκονοι.
Τρίτον, η ενέργεια της χάριτος δεν εξαρτάται από το ηθικό ποιόν ή το μέγεθος της αρετής των κληρικών. Απαιτείται όμως να είναι άξιοι σύμφωνα με τις επιταγές του Ευαγγελίου και τους ιερούς κανόνες. Εδώ επίσης πρέπει να διευκρινισθεί ότι άλλο πράγμα είναι οι ιεροπραξίες, η τέλεση των ιερών μυστηρίων κλπ. και άλλο πράγμα είναι η θαυματουργία που δίνεται από τον Θεό ως ειδικό χάρισμα σε αγίους ανθρώπους που το αξίζουν και τους το εμπιστεύεται ο Θεός. Έτσι όλες οι ιεροπραξίες που τελούν όλοι οι κληρικοί που έχουν την κανονική τάξη είναι έγκυρες και αγιάζουν τους ανθρώπους, αλλά δεν μπορούν να είναι όλοι οι κληρικοί και θαυματουργοί με την ειδική έννοια, δηλαδή να ανασταίνουν νεκρούς, να θεραπεύουν ανίατες ασθένειες κλπ. Η χάρις του Θεού όμως όλα μπορεί να τα κάνει, ακόμη και διαμέσου αψύχων πραγμάτων.
Τέλος πρέπει να τονισθεί ότι η Εκκλησία που ίδρυσε ο Κύριος είναι η ταμιούχος αυτής της θείας χάριτος και πρέπει σε αυτήν να καταφεύγουμε πάντοτε.
Μ’ αυτή την τελευταία επισήμανση θα ήθελα να κλείσω, ότι δηλαδή τελικά η αγία Ορθόδοξη Εκκλησία μας είναι η ταμιούχος της θείας αυτής χάριτος που για πρώτη φορά έδωσε ο Κύριος στους μαθητές και αποστόλους Του, και πρέπει να την πιστεύουμε, να την αγαπούμε και πάντοτε σ’ αυτήν να καταφεύγουμε για να γίνουμε και εμείς κοινωνοί της χάριτος του Θεού και Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Αμήν.
Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Ματζιαρλής
