Η Εκκλησία μας, αδελφοί μου, την αγία αυτή περίοδο που διανύουμε, και με όλα αυτά που ψάλλουμε και διαβάζουμε στις ακολουθίες, μας καλεί συνεχώς σε μετάνοια. Ακόμη περισσότερο μας καλεί σε μετάνοια με τον Μέγα Κανόνα, που έγραψε ο άγιος Ανδρέας επίσκοπος Κρήτης, και τον οποίο ψάλαμε χθες το απόγευμα.
Έχουμε πει κι άλλες φορές ότι το βασικό κήρυγμα των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης είναι η μετάνοια. Και ο προφήτης που είναι μεταξύ της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, ο Πρόδρομος, μετάνοια κηρύσσει (Ματθ. 3:2). Αλλά και ο Κύριος μετάνοια κήρυξε (Ματθ. 4:17) και μετάνοια απέστειλε να κηρύξουν οι Απόστολοί του. Και ο ίδιος ο Κύριος το τονίζει ιδιαίτερα αυτό στον απόστολο Παύλο (Πραξ. 26:16-18).
Μετάνοια αληθινή, γνήσια, μετάνοια όπως τη θέλει ο Θεός, και αν θέλετε ακόμη καλύτερα, μετάνοια όπως τη δίνει ο Θεός σ’ εκείνον που τη ζητάει, σ’ εκείνον που τη δέχεται. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος να επιστρέψει κανείς στον Θεό, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρει κανείς τον Θεό, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σωθεί κανείς, παρά μόνο η μετάνοια.
Να σας θυμίσω αυτό που λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Όπως, λέει, όταν έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο και τον έβαλε στον Παράδεισο, του έδωσε μία εντολή και έπρεπε να τηρήσει την εντολή του Θεού, για να μείνει στον Παράδεισο, έτσι και τώρα μία εντολή δίνει ο Θεός: τη μετάνοια. Κάνε όσα άλλα θέλεις. Εάν δεν περάσεις από τη μετάνοια, δεν σώζεσαι. Τη σωτηρία τη δίνει ο Χριστός. Σωτήρας είναι ο Χριστός. Αλλά γίνεται ο άνθρωπος κοινωνός αυτής της σωτηρίας που δίνει ο Χριστός, όταν μετανοεί. Έξω από τη μετάνοια είναι πλάνη να νομίζει κανείς ότι πιστεύει στον Θεό, ότι βρήκε τον Θεό, ότι έχει κοινωνία αληθινή με τον Θεό. Είναι πλάνη.
* * *
Τι έκανε ο Χριστός; Έγινε άνθρωπος, πήρε την ανθρώπινη φύση και ως άνθρωπος σταυρώθηκε, ως άνθρωπος ανέστη και ως άνθρωπος εισήλθε στον ουρανό, ανέβηκε στον ουρανό. Δεν βγαίνει τίποτε, όταν ο άνθρωπος παραδέχεται βέβαια ότι έτσι έκανε ο Χριστός, όμως μένει απλώς θεατής όλων αυτών.
Πραγματικά, πρέπει να ενωθούμε με τον Χριστό, όπως ήταν ενωμένη στο πρόσωπό του η ανθρώπινη φύση με τη θεία φύση. Να ενωθούμε έτσι που να είναι αλήθεια, πραγματικότητα –όχι θεωρητικά– ότι είναι μέσα μας ο Χριστός, ότι είμαστε ενωμένοι με τον Χριστό.
Δεν υπάρχει κανείς μέχρι σήμερα που μετανόησε αληθινά και δεν έζησε αυτή την πραγματικότητα. Και δεν υπάρχει κανείς μέχρι σήμερα ο οποίος δεν έζησε ποτέ αυτή την κατάσταση, ενώ το επιθυμούσε αυτό πάρα πολύ, και ο λόγος να μην ήταν το ότι δεν μετανόησε αληθινά.
Αλλιώς, είμαστε απλώς θεατές, απλώς παραδεχόμαστε ότι έγινε έτσι, αλλά είμαστε έξω από τα πράγματα. Ενόσω κανείς είναι εν μετανοία και σταυρώνεται δια της μετανοίας με τον Χριστό, ανασταίνεται και αισθάνεται ότι μπαίνει στη Βασιλεία του Θεού.
Ή το θέλαμε εμείς ή δεν το θέλαμε, ή το γνωρίζαμε ή δεν το γνωρίζαμε, ο Χριστός έγινε άνθρωπος, προσέλαβε την ανθρώπινη φύση. Και ο Χριστός σταυρώθηκε, ή το θέλαμε ή δεν το θέλαμε, ή το γνωρίζαμε ή δεν το γνωρίζαμε, αλλά μένουν αυτά ξένα χωρίς τη μετάνοια. Ποιος χριστιανός που έχει μια κάποια σχέση με την Εκκλησία δεν τα πιστεύει αυτά; Όλοι τα πιστεύουν.
Ποιος χριστιανός δεν πάει στην Εκκλησία, δεν πάει να κοινωνήσει, δεν παίρνει το σώμα και το αίμα του Χριστού; Αλλά πόσοι απ’ αυτούς που τα δέχονται ότι έτσι είναι και κοινωνούν του σώματος και του αίματος του Χριστού, πραγματικά σταυρώνονται με τον Χριστό; Πόσοι πραγματικά ανασταίνονται με τον Χριστό; Πόσοι πραγματικά είναι ενωμένοι με τον Χριστό; Πόσοι πραγματικά έχουν αίσθηση ότι είναι ο Χριστός όχι απλώς μαζί τους, αλλά μέσα τους; Πόσοι; Και αυτό, διότι απλώς τα παραδεχόμαστε.
* * *
Μπορεί να επιθυμούμε να ενωθούμε με τον Χριστό. Μπορεί να επιθυμούμε το σώμα και το αίμα του Χριστού και να έλθει μέσα μας Χριστός. Μπορεί να επιθυμούμε να πεθάνει ο παλαιός άνθρωπος και να ζήσει ο νέος άνθρωπος. Όμως αυτό δεν γίνεται. Γιατί; Διότι είμαστε απλώς θεατές, διότι είμαστε αυτοί που απλώς τα δέχονται αυτά. Δεν υπάρχει η μετάνοια στην ψυχή.
Δεν υπάρχει η μετάνοια αυτή η οποία θα κάνει τον άνθρωπο να δει ποιος είναι, τι έκανε, πώς συμπεριφέρθηκε απέναντι στον Θεό, ποια είναι η όλη στάση του απέναντι στον Θεό και να πέσει κάτω χωρίς την παραμικρή δικαιολογία, και να καταδικάσει τον εαυτό του και να πονέσει και να μην του φθάνει ο πόνος αυτός και να μη διστάζει να πει στον Θεό ακόμη πιο πολύ να ζήσει τη μετάνοια, ακόμη πιο πολύ να τη νιώσει τη μετάνοια, ακόμη πιο πολύ να έλθει ο πόνος μέσα στην ψυχή.
Να μετανοήσει κανείς αληθινά και όχι να έχει η μετάνοιά μας έναν τέτοιο χαρακτήρα, πώς θα ξεφύγουμε, πώς θα ξεγλιτώσουμε από μερικά πράγματα, πώς τελικά θα ευχαριστηθούμε, πώς τελικά να μην πάθουμε πολλά, πώς να φυλάξουμε τον εαυτό μας. Είναι μετάνοια αυτή; Μπορεί ποτέ να είναι μετάνοια αυτή;
Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου, “Συνάξεις Τριωδίου Β’ “, Πανόραμα Θεσσαλονίκης, 1999, σελ. 204.
