Το στάδιον των αρετών ηνέωκται.
Οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε…

Ευεργετική η ικανότητα που ο Κύριος μάς χάρισε, να μπορούμε να γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Καλή και σωτήρια η ψυχική μας δύναμη να κρίνουμε τις πράξεις, τις προθέσεις, τις επιθυμίες μας. Προικισμένος με το μεγάλο αυτό προτέρημα της αυτογνωσίας ο άνθρωπος μπορεί να επανορθώνει τα λάθη του, να διορθώνει και να προγραμματίζει τη ζωή του. Δεν είναι όμως αρκετή γι’ αυτό μόνο η ικανότητα της κρίσεως που έχει. Η δυνατότητα της αυτοκριτικής υπάρχει σε όλους. Αλλά δεν τη χρησιμοποιούν όλοι. Κι αν τη χρησιμοποιούν, δεν τη χρησιμοποιούν καθώς πρέπει όλοι. Και αυτό είναι το κακό. Καταντά αυτό το θεϊκό δώρο άχρηστο ή ακόμη και καταστρεπτικό για κείνους που δεν του κάνουν καλή χρήση. Έτσι προβάλλουν διάφοροι δραματικοί τύποι ανθρώπων.

Ο πρώτος είναι αξιολύπητος. Έχει τη δυνατότητα να κρίνει τον εαυτό του, αλλά δεν τη θέλει την κρίση αυτή. Κατασιγάζει της συνειδήσεώς του τη φωνή. Φοβάται ή ντρέπεται να ελέγξει το παρελθόν του. Νιώθει πως δεν πάει καλά, αλλά δικαιολογεί γενικά τη θέση του, στον εαυτό του κυρίως, και δε θέλει να διαπιστώσει ποια τα ελαττώματα, ποιες οι αδυναμίες, ποια τα παραπτώματά του. Δε θέλει να τα αναγνωρίσει. Αδιαφορεί για τις συνέπειες των πράξεών του. Εξαρτά από την πορεία και τις αντιλήψεις των άλλων τη στάση του. Αφού όλοι το ίδιο κάνουν; Υποτάσσεται αμαχητί στις κατώτερες παρορμήσεις του, συνθηκολογεί, αφήνεται στο ρεύμα του κακού άβουλος.

Άλλος τύπος ανθρώπου είναι εκείνος που εκ προτέρου δε δέχεται καν πως κάνει σφάλματα ο ίδιος. Αυτός δε φταίει σε τίποτε ή έχει ελαφρυντικά και δικαιολογίες για τη συμπεριφορά του. Για όλα φταίνε οι άλλοι. Και καταφέρεται εναντίον όλων. Μάχεται, υβρίζει, κακολογεί, απειλεί τους πάντες. Αυτός είναι ο αδικημένος, ο περιφρονημένος, που τον εκμεταλλεύονται όλοι. Αυτός έχει πάντα δίκιο. Δεν έχει τίποτε να διορθώσει στον εαυτό του. Οι άλλοι μόνο πρέπει ν’ αλλάξουν. Οι άλλοι μόνο είναι υπεύθυνοι και κατακριτέοι. Μπρος σ’ αυτό δεν υπάρχει περιθώριο να εξετάσει τον εαυτό του, να τον ελέγξει, να αλλάξει σε κάτι κι αυτός.

Ο άλλος, άλλος τύπος αυτός, δε μένει ασυγκίνητος στης συνειδήσεώς του τη φωνή. Την ακούει. Ελέγχει τον εαυτό του. Διαπιστώνει την κατάστασή του. Σταματάει όμως εκεί. Αρκείται στην αληθινή γνωριμία του εσωτερικού του κόσμου, στη σωστή αξιολόγηση των πράξεών του. Η ειλικρίνειά του τον βοηθεί να ιδεί την πραγματικότητα, που είναι ίσως οδυνηρή. Και μένει με τον πόνο που δοκιμάζει απ’ αυτήν τη διαπίστωση. Η πικρία ή και η τύψη που νιώθει για τα σφάλματά του τον καταθλίβει. Τρομάζει μπροστά στις συνέπειες των πράξεών του, που αντιβαίνουν στην ηθική, που αντιτίθενται στου Θεού τα προστάγματα. Τραυματισμένος, μειονεκτικός, ντρέπεται για την εντύπωση που προκαλεί στο περιβάλλον του. Υπερβάλλει τα ασθενήματα. Απροσανατόλιστος πνευματικά δε διακρίνει κάποια ελπίδα, δε βλέπει πουθενά φως. Δε νιώθει καμιά διάθεση για το καλύτερο. Απογοητεύεται. Αδρανεί. Γίνεται αρνητικό στοιχείο στην κοινωνία. Αρνιέται ο ίδιος τις χαρές της ζωής, αυτή την ίδια τη ζωή.

Υπάρχει όμως και ένας άλλος ανθρώπινος τύπος. Μια ευοίωνη πραγματικότητα. Χάρη σ’ αυτόν υπάρχει ακόμη ζωή και πρόοδος στον πλανήτη μας! Είναι ο πιστός. Ο συνειδητά πιστός άνθρωπος. Γνωρίζει τον εαυτό του κι αυτός. Δεν αυταπατάται. Διαπιστώνει τις αδυναμίες και τα σφάλματά του. Βλέπει καθαρά μέσα του όλες τις κηλίδες της προσωπικότητάς του. Έχει συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του. Κρίνει αυστηρά τις πράξεις και τις σκέψεις του ακόμη. Πονεί και θλίβεται για την κατάστασή του. Χύνει ίσως δάκρυα καυτά για τα παραστρατήματά του. Αλλά δεν αφήνει τη θλίψη και την απογοήτευση να βασιλεύσουν στην ψυχή του.

Ξέρει πως είναι από χώμα πλασμένος, από λάσπη. Ξέρει όμως επίσης πως έχει μέσα του «πνοήν Θεού» κι όσο κι αν την έχει κακοποιήσει την εικόνα αυτή, δεν παύει να έχει για προορισμό του να ζήσει «καθ’ ομοίωσιν» Εκείνου. Νιώθει πως είναι πλασμένος για τα ανώτερα, για τα υψηλά, για να προοδεύει πάντα και να φέρεται προς την τελειότητα. Οι αδυναμίες του δεν τον απελπίζουν, γιατί έχει εμπιστοσύνη στου Θεού το έλεος. Ακούει την ευαγγελική φωνή «η βασιλεία των ουρανών βιάζεται και οι βιασταί αρπάζουσιν αυτήν» (Ματθ. 11:12). Δέχεται του Κυρίου την πρόσκληση «Αγωνίζεσθε εισελθείν δια της στενής πύλης» (Λουκ. 13:24). Δε γίνεται «ρίψασπις». Δεν πετάει τα όπλα.

Είναι μαχητής ο πιστός. Αγωνιστής στον αγώνα τον καλό. Και νικητής. Νικητής, γιατί υπερνικά τις δυσκολίες και τις απογοητεύσεις. Δε συνθηκολογεί με το κακό. Τρέχει αντίθετα ίσως στο ρεύμα. Είναι νικητής από την αρχή του αγώνα του, γιατί δεν εγκαταλείπει τον αγώνα. Γιατί αγωνίζεται. Τα δάκρυά του είναι δάκρυα δημιουργικά. Δεν τον ενοχλεί που θα κοπιάσει. Ξέρει πως «τα αγαθά κόποις κτώνται». Ακούει τον άγιο απόστολο Παύλο, τον πρωτοπόρο αδερφό μας στη στρατιά των αγωνιστών, που, πεπειραμένος αυτός συνιστά: «συ ουν κακοπάθησον» (Β’ Τιμ. 2:2) ή «αγωνίζου τον καλόν αγώνα της πίστεως» (Α’ Τιμ. 6:12) και ως προς τον εαυτό του «υποπιάζω μου το σώμα και δουλαγωγώ, μήπως άλλοις κηρύξας, αυτός αδόκιμος γένωμαι» (Α’ Κορ. 9:27). Έτσι, ο πιστός, ο καλός αγωνιστής, με εμπιστοσύνη στου Κυρίου την άπειρη αγάπη, εμπνευσμένος από την ίδια πίστη, μπορεί μαζί του να βεβαιώνει: «Τα πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ» (Φιλιπ. 4:13).

Αγία αισιοδοξία! Μεγαλειώδης παντοδυναμία, που τη νιώθει κανείς, σαν λούζεται στη θεία χάρη. Τη θεία χάρη, την «τα ασθενή θεραπεύουσαν και τα ελλείποντα αναπληρούσαν». Ζει κιόλας έτσι ο πιστός τη χαρά της δημιουργικότητας. Ικανοποιείται ο ίδιος. Γίνεται στους άλλους ευεργετικός. Κερδίζει τη ζωή για τον εαυτό του. Μα και για τους άλλους. Γιατί αυτός ο αγωνιστής γίνεται πρωτοπόρος και δημιουργός μιας ζωής καλύτερης και για το περιβάλλον του.

Τέτοιες οάσεις δημιουργικών ανθρώπων γνωστές ή άγνωστες δε μας λείπουν. Αυτές είναι εκείνες που θα κρίνουν όσους από μας κάνουμε στείρα κριτική ή αυτοκριτική με βάση την απαισιοδοξία. Αυτές οι οάσεις είναι απτά δείγματα της Βασιλείας του Θεού στη γη. Και το πιστό μέλος της Εκκλησίας, που συντελεί σ’ αυτό, απολαμβάνει από τώρα τη χαρά «της βασιλείας των ουρανών». Γιατί ζει την ιδεώδη αυτή κατάσταση. Η βασιλεία των ουρανών είναι γι’ αυτόν μια εσωτερική πραγματικότητα. Δεν το είπε ο Κύριος; «Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστι» (Λουκ. 17:21). Από εκεί ξεκινάει.

Στον αγωνιστή ανήκει αυτή η χαρά. Στο μαχητή της αλήθειας και της πίστεως. Στον άνθρωπο που δεν παραδίνει τις Θερμοπύλες. Που είναι έτοιμος να ξαναρχίσει από την αρχή, όταν όλα γύρω του είναι χαμένα. Που παλεύει για το καλύτερο, μέσα στις χειρότερες συνθήκες ίσως, και δεν απογοητεύεται ποτέ. Αυτός ο αγώνας, ο ιερός, ο ισόβιος, για την αντίσταση κατά του κακού, για την κατάκτηση της αρετής, είναι το περιεχόμενο της χριστιανικής ζωής.

Γι’ αυτή την όμορφη ζωή, τη γοητευτική μέσα στην κακοπάθειά της, έχουμε κληθεί και εμείς. Για τη ζωή των αγώνων, των επιτυχιών, της δημιουργικότητας. Ιδιαίτερα αυτή την εποχή. Θα το ακούσουμε αύριο στο Ναό: «Έφθασε καιρός, η των πνευματικών αγώνων αρχή». «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται· οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε».

Αδερφοί μου. Βαδίζουμε στην εποχή της Μεγάλης Σαρακοστής. Στην περίοδο της αυτογνωσίας, της μετάνοιας, των πνευματικών αγώνων. Στην περίοδο της εγκράτειας και της προσευχής. Ω, αν η εποχή αυτή μας έβρισκε όλους τους ευσεβείς ακροατές και τον ομιλούντα στον πνευματικό στίβο καλούς αγωνιστές, δημιουργούς της προσωπικής μας ευτυχίας, συνεργούς του Θεού στην εγκαθίδρυση της Βασιλείας Του και επί της γης! Είθε να βοηθήσει ο Κύριος να μη μείνει μόνο πόθος αυτό.

Από το βιβλίο: Πολυκάρπου Βαγενά, Μητροπολίτου Κερκύρας, «Ελθέτω η βασιλεία σου», τ. Α’.

Αγώνων καιρός