Η φιλοξενία είναι προγονική αρετή των Αφρικανών. Τη συναντάς παντού, όπου και να πας, ιδιαίτερα στα χωριά του δάσους. Εκεί οι άνθρωποι είναι πιο αυθόρμητοι, άδολοι, σαν μικρά παιδιά. Μπαίνοντας στο χωριό τους αισθάνεσαι αμέσως οικειότητα, θάρρος και αγάπη. Κατ’ αρχήν σε αιχμαλωτίζουν τα δεκάδες άπειρα, αθώα ματάκια που σε κοιτάζουν λίγο περίεργα και φοβισμένα. Οι μεγαλύτεροι θα σε υποδεχθούν με χαιρετισμούς δια χειραψίας, ενώ οι γυναίκες θ’ αρχίσουν τραγούδια και χορούς.
Στη συνέχεια θα σου δώσουν το δωμάτιό σου. Είναι πάντοτε από πλίνθους με στέγη από χόρτα και σπάνια με λαμαρίνες. Αν το σπίτι είναι κάποιου Χριστιανού μας, θα δεις στους τοίχους εικόνες των Αγίων μας, ενώ αν είναι κάποιου ειδωλολάτρη, θα δεις συνήθως κεφαλές από σκοτωμένα ζώα του δάσους, δέρματα ζώων, φωτογραφίες από περιοδικά και εφημερίδες, δέρματα φιδιών και άλλα. Τα παράθυρα είναι πολύ μικρά, γιατί φοβούνται τους κλέφτες. Τις νύκτες τα κλείνουν απ’ έξω με δύο πλίνθους για να γλιτώσουν, όσο είναι δυνατόν, από τα κουνούπια. Πριν σκουπίσεις πρέπει να ρίξεις νερό κάτω στο χωμάτινο δάπεδο για να μη σε πνίξει η σκόνη. Το κρεβάτι σου θα είναι συνήθως από καλάμια και πολύ σπάνια από σανίδια. Αν είναι περίοδος βροχών και ξεκουράζεσαι την νύκτα, τότε δεν ξέρεις σε ποια γωνιά του δωματίου να “στοιβάξεις” το ταλαίπωρο σαρκίο σου, διότι από τη χορταρένια στέγη θα περάσει σε λίγο το νερό, όταν η βροχή είναι κατακλυσμιαία.
Στην ώρα του φαγητού οι Αφρικανοί θα σου προσφέρουν την καλύτερη μερίδα από το φαγητό που ετοίμασαν. Πρώτα θα σου φέρουν μπροστά σου μία λεκάνη και σαπούνι να πλύνεις τα χέρια σου. Πετσέτα μην περιμένεις. Συνήθως μόνο για τους ξένους έχουν κουτάλι και πηρούνι. Αν δεν έχουν, θα φας με τα χέρια, όπως κι αυτοί.
Η βασική τους τροφή στα χωριά είναι το μπουκάρι από μουχόκο. Είναι ζυμάρι σφικτό που το δουλεύουν στο χέρι σε μικρά τεμάχια, κατόπιν το βουτούν μέσα στα χόρτα, συνήθως άλαδα, και το τρώνε, σχεδόν χωρίς μάσημα. Το μουχόκο (μανιόκ) είναι ένας θάμνος ύψους μέχρι 2-3 μέτρων. Από τις ρίζες του γεννιούνται οι βολβοί, που είναι μεγάλοι σαν τις πατάτες, τις μακριές μελιτζάνες. Μετά από 2-3 χρόνια βγάζουν τους βολβούς, τους σχίζουν, τους βάζουν μία εβδομάδα στο νερό να φύγει το πικρό ζουμί τους και μετά τους αφήνουν στον ήλιο να ξεραθούν. Κατόπιν τους κτυπούν μέσα σ’ ένα ξύλινο γουδί και τους κάνουν αλεύρι. Απ’ αυτό το αλεύρι γίνεται το μπουκάρι του μουχόκο, το οποίο είναι κολλώδες και ενοχλεί πολύ το στομάχι. Το μπουκάρι του καλαμποκάλευρου είναι πιο σφικτό και λιγότερο ενοχλητικό για το στομάχι. Γι’ αυτό οι περισσότεροι, αν μπορούν, κάνουν συνδυασμό και των δύο και τότε το μπουκάρι χωνεύει καλύτερα στα στομάχια τους.
Σπανίως θα φάνε κρέας. Τα παιδιά όλη τη μέρα στέκονται με μία σφεντόνα στα χέρια για να κτυπήσουν κάποιο πουλί, ενώ οι μεγαλύτεροι παραμονεύουν σε αφύλακτες διαβάσεις στα δάση για να συλλάβουν κάποιο ζώο με παγίδα ή να το τραυματίσουν με βέλη. Το μπουκάρι ουδέποτε το τρώνε χωρίς χόρτα. Συνηθισμένο χόρτο είναι το σόμπε, που είναι τα φύλλα του μουχόκο, καθώς και τα βλήτα.
Το θεωρούν μεγάλη τους χαρά να φας μαζί τους. Είναι τιμή τους να φιλοξενούν στην καλύβα τους έναν Ευρωπαίο.
Αφάνταστα γοητευτική είναι η βραδιά. Όλοι μαζεύονται γύρω από τη φωτιά, που άναψαν έξω από την καλύβα τους, και περιμένουν να σε ακούσουν. Αλλά και συ πόσα ακούς από τη ζωή τους, τις συνήθειές τους και τις παραδόσεις τους! Βρίσκεις την ευκαιρία να τους μεταδώσεις ό,τι καλύτερο έχεις για την πίστη στον Χριστό. Σημειωτέον ότι οι θρησκευτικές διδασκαλίες αρέσουν πάρα πολύ στους Αφρικανούς. Είναι εκ φύσεως θρησκευόμενοι.
Το πρωί η νοικοκυρά θα σου φέρει ζεστό νερό για να πλυθείς. Ήδη εκείνη έχει σηκωθεί για ν’ ανάψει το μαγγάλι με τα κάρβουνα, να ζεστάνει το νερό, να σκουπίσει τον αυλόγυρο…
Είναι αλήθεια ότι ο Θεός τους έχει δώσει ασυνήθη αντοχή στα σώματά τους, ώστε ν’ αντέχουν στις δυσκολίες που συναντούν στη ζωή τους. Είναι λαός πονεμένος και αξιαγάπητος. Είναι από τον Θεό στολισμένος με φυσικές αρετές, ιδιαίτερα της φιλοξενίας και φιλαδελφίας.
Φεύγοντας θα σε αποχαιρετίσει όλο το χωριό πολύ εγκάρδια. Τα παιδάκια θα σε ξεπροβοδίσουν μέχρι την άκρη του χωριού, ενώ οι γυναίκες θα συνεχίζουν να τραγουδούν και να κινούν τα χέρια τους από μακριά.
Αυτή είναι με λίγα λόγια η αφρικάνικη φιλοξενία σ’ ένα χωριό του δάσους του Κογκό. Απλή, ταπεινή, φτωχική, ανεπιτήδευτη, αυθόρμητη, αδελφική, αλησμόνητη.
Μοναχός Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
