Ο π. Ιωαννίκιος Μπάλαν γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1930 στην κοινότητα Στανίτσα του νομού Νεάμτσου της βόρειας Ρουμανίας. Ήταν το δεύτερο από τα εννέα παιδιά του Κωνσταντίνου και της Ελένης. Στο βάπτισμα πήρε το όνομα Ιωάννης. Πήγε σχολείο στο χωριό του και κατόπιν συνέχισε σπουδές στο Εμπορικό Λύκειο της πόλεως Ρομάν. Κατά το τέλος των σπουδών του ελκύσθηκε από τη φήμη του τότε ηγουμένου της μονής Συχαστρία Κλεόπα Ηλίε και εισήλθε στην αδελφότητα αυτής το φθινόπωρο του 1949.
Εκείνο τον καιρό ο π. Κλεόπας με 27 μοναχούς της μονής του στάλθηκε από το Ρουμανικό Πατριαρχείο ως ηγούμενος για την επάνδρωση της μονής Σλάτινα. Ο τότε δόκιμος Ιωάννης μπήκε στη Συχαστρία σε μία δύσκολη περίοδο της ιστορίας της. Από τη μια μεριά κόπηκε στα δύο η αδελφότητα με την αποχώρηση του π. Κλεόπα μαζί με τους πιο προοδευμένους μοναχούς, και από την άλλη, στη Ρουμανία είχε εγκατασταθεί κομμουνιστική κυβέρνηση, η οποία είχε προετοιμάσει τα σχέδια για τη διάλυση του μοναχισμού. Ο αδελφός Ιωάννης, σπουδασμένος νέος για την εποχή εκείνη, ήταν μία θετική παρουσία στη μονή Συχαστρία. Αφότου πήγε στη μονή, ασχολήθηκε με τη γραμματεία και τον επισιτισμό της μονής.
Στις 15 Απριλίου 1953 εκάρη μοναχός από τον ηγούμενο Ιωήλ και την επομένη ιεροδιάκονος από τον μητροπολίτη Σεβαστιανό. Έλαβε το όνομα Ιωαννίκιος προς τιμήν του οσίου Ιωαννικίου του Μεγάλου και του πρώην ηγουμένου Ιωαννικίου Μορόι, διοργανωτή της μοναχικής ζωής της Συχαστρίας.
Από την αρχή της μοναχικής του ζωής είχε συγγραφικές ενασχολήσεις. Η εργασία του για την ταξινόμηση του Αρχείου και των λοιπών σπουδαίων εγγράφων έμεινε στην ιστορία της Μονής. Παρά τις φοβερές επεμβάσεις της μυστικής κομμουνιστικής Ασφαλείας, ο π. Ιωαννίκιος εργάστηκε άφοβα στο διακόνημα του γραφείου της μονής βοηθώντας με αφοσίωση τον ηγούμενο Ιωήλ.
Την άνοιξη του 1959, στις 23 Απριλίου, ο π. Ιωήλ εκθρονίσθηκε και αναγκάστηκε από το άθεο καθεστώς ν’ αποσχηματιστεί και να επιστρέψει στον κόσμο, έχοντας συμπληρώσει 25 χρόνια ζωής στη μονή του. Στη θέση του το καθεστώς έβαλε τον π. Καλλιόπιο Απέτρι. Ο π. Ιωαννίκιος παρέμεινε στη μονή και μετά το διάταγμα 419 του 1959 περί εκκενώσεως των μονών από όλους σχεδόν τους μοναχούς και τις μοναχές και επιστροφής τους ως λαϊκών στον κόσμο. Αυτό οφείλονταν στον νέο ηγούμενο π. Καλλιόπιο, ο οποίος είχε κάποια συγγένεια με μέλος της Αστυνομίας και πέτυχε να μετατρέψει τη Συχαστρία σε “άσυλο” όλων των γερόντων μοναχών της Μολδαβίας με απαραίτητο “διοικητικό” πρόσωπο τον π. Ιωαννίκιο. Ήλθε λοιπόν στη μονή ένας μεγάλος αριθμός γερόντων, οι οποίοι δεν είχαν κάποιον να τους περιποιηθεί, αφού οι νέοι μοναχοί είχαν διωχθεί. Η κατάσταση αυτή ανάγκασε το καθεστώς να επιτρέψει την επιστροφή μερικών νέων μοναχών για τη συντήρηση των γερόντων.
Ο π. Καλλιόπιος κατά την περίοδο της ηγουμενείας του, παρά τις εξαιρετικά άσχημες συνθήκες της Εκκλησίας, βοήθησε και προστάτεψε πολλούς μοναχούς και μοναχές των μονών. Το αποτέλεσμα ήταν, μέσω “καλών αδελφών” της αδελφότητάς του, να εγκαταλείψει την ηγουμενεία και τη μονή το 1971. Ο π. Ιωαννίκιος, όντας καλός συνεργάτης και αφοσιωμένος φίλος του π. Καλλιοπίου, μεσολάβησε με τις γνωριμίες του και τις σχέσεις του προς μέλη των Αρχών για την επιστροφή τού π. Καλλιοπίου. Το γεγονός αυτός προκάλεσε αντιδράσεις με βαριές συνέπειες κατά του π. Καλλιοπίου, ο οποίος στάλθηκε σαν “τιμωρία” ως ιερέας και εξομολόγος στη μονή Βαράτεκ, ενώ ο π. Ιωαννίκιος στάλθηκε εξόριστος στη μονή Μπίστριτσα, όπου και έζησε από το 1971 ως το 1990. Μπροστά σ’ όλες αυτές τις ενέργειες και τους εκφοβισμούς του άθεου καθεστώτος ο π. Ιωαννίκιος έμεινε ακλόνητος, φλογερός και πολύ αξιοπρεπής, χωρίς να καταπατήσει τη συνείδησή του, μη δεχόμενος να είναι “η λαβή του τσεκουριού”, ένας πουλημένος αδελφός για τη δόξα και τα κοσμικά αγαθά.
Ο π. Ιωαννίκιος έδωσε θαρραλέα τη μάχη κατά του τυραννικού αθεϊστικού καθεστώτος, το οποίο μηχανορραφούσε, παρόμοια με την αράχνη, να συλλάβει τα αθώα θύματά του. Τον παρακολουθούσαν στελέχη της Ασφαλείας, που προσπαθούσαν να τον εξευτελίσουν μπροστά στα μάτια των πλέον αγαπητών του πατέρων, διότι η απομόνωση ήταν ο μεγαλύτερος πόλεμος που προτιμούσαν οι δυνάμεις του σκότους. Ωστόσο αποδείχθηκε “σκληρό κόκκαλο” γι’ αυτούς, όπως φαίνεται από το παρακάτω έγγραφό τους: «Αποδείχθηκε ότι αυτός (ο π. Ιωαννίκιος) είναι ένα θρησκόληπτο στοιχείο, με το οποίο δεν αξίζει ν’ ασχολείται η μυστική μας Αστυνομία, ούτε να συγκεντρώνει πληροφορίες. Οπότε και να κλείσει για πάντα ο φάκελός του».
Ο π. Ιωαννίκιος ήταν ένας μορφωμένος μοναχός, ο οποίος συνδύαζε κατά τρόπο αρμονικό τα μοναχικά καθήκοντα με την ιεραποστολή στις πόλεις και στα χωριά. Αναδείχθηκε μεγάλος ιεροκήρυκας και ταλαντούχος συγγραφέας και χρονικογράφος της μοναχικής ζωής. Η συγγραφική προσφορά του είναι ιδιαίτερα σπουδαία για την ορθόδοξη πνευματικότητα από πλευράς αριθμού και ποιότητας των συγγραφών του. Τα βιβλία του, στην περίοδο αυτή της αναγεννήσεως της Εκκλησίας και του μοναχισμού, έλαμψαν σαν μία ακτίνα φωτός που έδιωξε τα σύννεφα και σκέπασε τις ψυχές των ανθρώπων. Με τα βιβλία του διασώθηκε ένα πλήθος πνευματικών διδαχών και ιστοριών, σε περίοδο που τα πάντα διώκονταν και καταδικάζονταν από τις κομμουνιστικές Αρχές. Ήταν ακούραστος συγγραφέας, υπηρέτης του θείου λόγου, διδάσκαλος των ανθρώπων, ταπεινός μοναχός και σταθερός ακόλουθος του πνεύματος των παλαιών Πατέρων.
Ο π. Ιωαννίκιος παρέμεινε ένας από τους πιο αγαπητούς σύγχρονους πνευματικούς πατέρες. Και αυτό φάνηκε από το πλήθος του λαού που ήλθαν στην ταφή του. Εκατοντάδες ήταν οι μοναχοί και οι μοναχές και χιλιάδες οι λαϊκοί που συνόδευσαν τον καλό πνευματικό τους Πατέρα στην τελευταία του κατοικία.
Για την Ελλάδα ο π. Ιωαννίκιος είναι και θα παραμείνει στις καρδιές όλων μας ο συνδετικός κρίκος που συνέδεσε τη Ρουμανία με το Άγιον Όρος και την Ελλάδα. Με τη μετάφραση του βιβλίου του «Ρουμανικό Γεροντικό» στα ελληνικά, και στη συνέχεια με δεκάδες άλλα πνευματικά βιβλία διαφόρων Ρουμάνων συγγραφέων, εγκαινιάσθηκε η γνωριμία και η πνευματική φιλία του ελληνικού με τον ρουμανικό λαό και με τη ρουμανική ορθόδοξη πνευματικότητα.
Και όλοι εμείς που τον γνωρίσαμε και προσωπικά κατά τις αλλεπάλληλες επισκέψεις του στο Άγιον Όρος και στην Ελλάδα, ευχόμαστε υιϊκώς να τον αναπαύει ο Κύριος μετά δικαίων και οσίων.
Μοναχός Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
