Ο άγιος Απολλινάριος λέγεται ότι καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας. Ακολούθησε τον άγιο Πέτρο στην Ρώμη ο οποίος τον έστειλε στην Ραβέννα για να διαδώσει το Ευαγγέλιο. Οι επιτυχίες του στον ειδωλολατρικό πληθυσμό προκάλεσαν πλήθος διώξεων. Κυνηγημένος από την πόλη απέπλευσε για την Κόρινθο και αφού γλύτωσε από ναυάγιο κήρυξε στην Μυσία και την Θράκη, όπου άφησε άφωνο ένα είδωλο του Σέραπη.
Εστάλη εκ νέου στην Ραβέννα όπου ανέτρεψε ένα άγαλμα του Απόλλωνος. Συνελήφθη αμέσως, αλλά κατάφερε να διαφύγει με την βοήθεια ενός εκατόνταρχου που είχε μεταστρέψει. Οι ειδωλολάτρες κατάφεραν ωστόσο να τον πιάσουν και τον υπέβαλαν σε διάφορα μαρτύρια, μετά τα οποία παρέδωσε την ανδρεία ψυχή του στον Κύριο, σε ένα χωριό λεπρών.
Αφού επελέγη ως πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας της Δύσεως τις παραμονές της εισβολής του Αλαρίχου (402), η Ραβέννα υπήρξε έδρα των αρειανών Οστρογότθων βασιλέων (493-526) μέχρι την επανακατάκτηση της Ιταλίας από τους στρατηγούς του Ιουστινιανού (540). Επελέγη τότε ως έδρα του επάρχου του Πραιτωρίου (διοικητή) και ακόμη και μετά την λομβαρδική κατάκτηση παρέμεινε έδρα της βυζαντινής Εξαρχείας (568-751). Κατά την περίοδο αυτή του απογείου της ανεγέρθησαν λαμπρά μνημεία, ιδιαίτερα οι βασιλικές οι αφιερωμένες στους αγίους πολιούχους της πόλεως: τον άγιο Απολλινάριο, η τιμή του οποίου αναπτύχθηκε γρήγορα στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη, και τον άγιο Βιτάλιο.
Πρόσωπο υψηλής κοινωνικής περιωπής που διέπρεψε στον ρωμαϊκό στρατό (1ος ή 2ος αι.), ο άγιος Βιτάλιος είχε ακολουθήσει τον δικαστή Παυλίνο στην Ραβέννα για να τον βοηθά. Μία ημέρα, ένας χριστιανός γιατρός, ο Ουρσίκινος, οδηγήθηκε στο δικαστήριο και αφού υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια καταδικάστηκε σε αποκεφαλισμό. Την τελευταία στιγμή όμως βρέθηκε πρόθυμος να αρνηθεί τον Χριστό. Ο Βιτάλιος, μάρτυρας στην σκηνή αυτή, του έδωσε θάρρος φοβούμενος ότι θα στερούνταν τον στέφανο του μαρτυρίου και κατόπιν τον ενταφίασε με τιμή.
Έχοντας έτσι δηλώσει χριστιανός, συνελήφθη και υποβλήθηκε σε βασάνους. Ο Παυλίνος διέταξε να τον οδηγήσουν στον τόπο όπου είχε θανατωθεί ο Ουρσίκινος και να τον χώσουν κάτω από έναν σωρό πέτρες και άμμο. Μετά το ένδοξο μαρτύριό του, ο ιερέας του Απόλλωνος, που είχε υποβάλει την ιδέα του μαρτυρίου αυτού στον δικαστή, τιμωρήθηκε από τον Θεό και για επτά ημέρες φώναζε: «Με καις, Βιτάλιε, μάρτυρα του Χριστού!»
Μετά τον θάνατο του Βιταλίου η σύζυγός του, Βαλερία, μετέβη στο Μιλάνο. Αρνούμενη να πάρει μέρος σε μία ειδωλολατρική γιορτή ομολογώντας ότι ήταν χριστιανή, ξυλοκοπήθηκε με τόση βιαιότητα ώστε μεταφέρθηκε ετοιμοθάνατη στην πόλη όπου και εξέπνευσε τρεις ημέρες αργότερα.
Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος ενδέκατος, Ιούλιος. Ίνδικτος, Αθήναι 2008, σελ. 257.
