Στερνοπαίδι πλούσιου χωρικού της επαρχίας του Αρχαγγέλσκ, ο όσιος Τρύφων έφυγε κρυφά από το πατρικό σπίτι για να αποφύγει τον γάμο που ήθελαν να του επιβάλουν οι γονείς του. Έζησε τότε υπό την πνευματική καθοδήγηση ενός εφημερίου της πόλεως Ορλώφ και, δια των αγώνων του, απέκτησε τις δωρεές της θείας χάριτος.
Σε ηλικία είκοσι δύο ετών έλαβε το μοναχικό Σχήμα στη Μονή του Πύσκορσκ. Αρρώστησε βαριά , έχασε τις αισθήσεις του και είδε έναν άγγελο που ήθελε να τον πάρει στον ουρανό, ενώ μια φωνή διέταζε να τον αφήσει στη γη. Όταν άνοιξε ξανά τα μάτια του, εμφανίσθηκε ο άγιος Νικόλαος και τον θεράπευσε.
Για να αποφύγει τη δόξα και τους επαίνους που ελκύουν οι αρετές, άφησε το μοναστήρι, ποθώντας την ησυχία, κι εγκαταστάθηκε στον καταυλισμό μιας φυλής ειδωλολατρών, τους οποίους έφερε στην πίστη του Χριστού. Συνέχισε το ιεραποστολικό του έργο μέχρι την ημέρα που ήλθε εντολή να επιστρέψει στη μονή.
Όταν έκανε τις πηγές που είχαν στερέψει να αναβλύσουν ξανά, η φήμη του ως θαυματουργού ήταν τόσο μεγάλη που εγκατέλειψε το μοναστήρι, οριστικά αυτή τη φορά, κι εγκαταστάθηκε σ’ ένα δάσος που ανήκε στον άρχοντα Στογιάνωφ. Μετά από κάποιες προστριβές με τον ευεργέτη του, έφυγε και ίδρυσε στη Βυάτκα (σημ. Κίρωφ) μια μονή αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Οι κάτοικοι αυτής της πόλεως χάρηκαν πολύ που είδαν να πραγματοποιείται ο πόθος τους, κι έσπευσαν να εργασθούν και να βοηθήσουν στην οικοδόμηση. Στη συνέχεια, όμως, ο ζήλος κι ο ενθουσιασμός τους εξανεμίσθηκαν και τιμωρήθηκαν γι’ αυτό με μια ασταμάτητη βροχή που κράτησε από τις 15 Αυγούστου ως τις 8 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία κατά την οποία η Θεοτόκος παρουσιάσθηκε σ’ έναν ευλαβή κάτοικο και διέταξε τους κατοίκους της πόλεως να συνεχίσουν τις εργασίες.
Ο όσιος Τρύφων επαγρυπνούσε για να διασφαλίσει την καλή λειτουργία της μονής, και αυτό σήμαινε ότι πήγαινε μερικές φορές στη Μόσχα και στο Καζάν. Σ’ ένα από αυτά τα ταξίδια του, προείπε στον μητροπολίτη Ερμογένη ότι θα γινόταν πατριάρχης και ότι θα είχε μαρτυρικό τέλος [17 Φεβρ.].
Στα τέλη της ζωής του, ο όσιος Τρύφων δοκίμασε μεγάλη θλίψη. Κάποιοι από τους αδελφούς, με επικεφαλής τον Ιωνά, τον αγαπημένο του υποτακτικό, τον οποίο ήθελε να ορίσει διάδοχό του στην ηγουμενία, δυσαρεστημένοι από την αυστηρή εφαρμογή των μοναχικών κανόνων, στράφηκαν εναντίον του και τον έδιωξαν από τη μονή.
Ο όσιος Τρύφων άρχισε να περιπλανάται, οργανώνοντας λιτανείες και μοιράζοντας ελεημοσύνες στις πόλεις και στις μονές που συναντούσε στον δρόμο του. Ίδρυσε τη Μονή των Θεοφανείων στο Σλομπόντσκ, επιθυμούσε όμως να πεθάνει στη Μονή της Βυάτκας. Αισθανόμενος να τον καταβάλλει η αρρώστια, επέστρεψε εκεί.
Με τη μεσολάβηση του κλήρου της πόλεως ο Ιωνάς μετανόησε και ζήτησε γονυπετής συγχώρεση από τον όσιο. Λίγες μέρες αργότερα, στις 8 Οκτωβρίου του 1612, ο όσιος Τρύφων εκοιμήθη εν ειρήνη, αφού προηγουμένως έχρισε διάδοχό του τον Ιωνά, με την προϋπόθεση ότι θα τηρούσε απαράλλακτο το Τυπικόν της μονής. Το τίμιο λείψανό του βρέθηκε άφθορο το 1648.
Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος δεύτερος, Οκτώβριος. Ίνδικτος, Αθήναι 2006, Οκτωβρίου Η’.
