Ο όσιος Παύλος ήταν γέννημα και θρέμμα της Βασιλεύουσας, όπου και έγινε μοναχός. Κατά τους χρόνους του διωγμού κατά των σεπτών εικόνων από τον Κωνσταντίνο Ε’ τον Κοπρώνυμο, ήταν μεταξύ των ανδρείων εκείνων ομολογητών οι οποίοι τόλμησαν να ελέγξουν κατά πρόσωπο τον τύραννο, υπενθυμίζοντάς του ότι δεν ήταν αρμοδιότητα του αυτοκράτορα να αλλοιώνει τις παραδόσεις που θεσπίσθηκαν από τους αγίους Πατέρες και με το πρόσχημα της κάθαρσης της θρησκείας να εισάγει την ασέβεια.
Ο αυτοκράτορας, έξαλλος από τις μομφές αυτές, διέταξε να φυλακίσουν τον τολμητία και να βάλουν τα πόδια του στο τιμωρητικό ξύλο.
Λίγες ημέρες αργότερα, παρουσιαζόμενος εκ νέου ενώπιόν του, ο Παύλος επανέλαβε με μεγαλύτερη ακόμη σφοδρότητα την ομολογία του, με αποτέλεσμα ο Κωνσταντίνος να δώσει εντολή να αποκόψουν την μύτη του οσίου.
Στην τρίτη ανάκριση, τρεις ημέρες αργότερα, ο όσιος δήλωσε: «Ούτε ο παρατεταμένος εγκλεισμός, ούτε οι ακρωτηριασμοί μου, ούτε οποιαδήποτε άλλη μορφή θανάτωσης δεν θα με κάνουν να αρνηθώ την τιμή των ιερών εικόνων!»
Ο τύραννος, σαν κυριευμένος από δαίμονα, διέταξε να τον περιχύσουν με λιωμένη πίσσα, πριν τον κλείσει στην φυλακή, όπου ο όσιος τρεφόταν με θείους λόγους και προσευχές.
Μετά από νέα ανάκριση που αποδείχθηκε εξίσου μάταια, ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή να εξορύξουν τους οφθαλμούς του Παύλου και κατόπιν να τον σύρουν με σχοινιά μέχρι την αγορά.
Ο όσιος παρέδωσε την ψυχή του καθ’ οδόν και οι εργάτες της ανομίας έριξαν το σώμα του στα σκυλιά. Ευσεβείς χριστιανοί, όμως, κατάφεραν να το πάρουν και να το κρύψουν σε μέρος που έφραζε βαρύς λίθος, κοντά στην Μονή Καϊουμά, στην συνοικία της στέρνας του Άσπαρ.
Εκατόν δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, ο άγιος πατριάρχης Αντώνιος Καυλέας ειδοποιήθηκε σε ενύπνιο να μεταβεί στην Μονή Καϊουμά και να προχωρήσει στην εύρεση του σκηνώματος του οσίου Παύλου.
Αφού τέλεσε την θεία Λειτουργία στην μονή, ο πατριάρχης άρχισε τις έρευνες. Βρέθηκαν πλήθος οστά καταδίκων και τέλος ανακάλυψαν μέγα λίθο· μόλις τον μετακίνησαν, ο τόπος πληρώθηκε από θεία ευωδία και αποκαλύφθηκε το σκήνωμα του οσίου άφθορο σαν μόλις να είχε ενταφιασθεί.
Μεταφέρθηκε με τιμή στον ναό της Θεοτόκου, όπου σύσσωμος σχεδόν ο λαός της Βασιλεύουσας προσήλθε να το τιμήσει και πλήθος θαυμάτων επιτελέστηκαν τότε.
Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος δέκατος, Ιούνιος. Ίνδικτος, Αθήναι 2008, σελ. 96.
