Τώρα, αγαπητοί μου χριστιανοί, θα μιλήσουμε για έναν μάρτυρα που μαρτύρησε την εποχή της τουρκοκρατίας, 8 χρόνια πριν την επανάσταση του 1821. Ο νεομάρτυρας αυτός έχυσε το αίμα του για την πίστη του Χριστού και γιορτάζεται στις 3 Δεκεμβρίου. Το όνομά του είναι Αγγελής.
Ο Αγγελής γεννήθηκε στο Άργος της Πελοποννήσου. Φτωχός καθώς ήταν, επειδή δεν μπορούσε να ζήση στον τόπο του, έφυγε σε μακρινό μέρος και κατέληξε σε μια μεγάλη πόλη της Μικράς Ασίας, πόλη χριστιανική, την Έφεσο, όπου δίδαξε ο απόστολος Παύλος και έστειλε την περίφημη Επιστολή του. Η Έφεσος τότε στα τούρκικα λεγόταν Κουσάντασι. Εκεί ο Αγγελής έγινε γιατρός.
Αλλ’ ακούγοντας γιατρός μη νομίσουμε πως βγήκε από πανεπιστήμιο. Στη σκλαβωμένη τότε πατρίδα μας δεν λειτουργούσε κανένα πανεπιστήμιο. Μόνο στην Ευρώπη υπήρχαν λίγα πανεπιστήμια με ιατρικές σχολές κι εκεί σπούδαζαν τα πλουσιόπαιδα και γίνονταν γιατροί, κι αυτοί ήταν σπάνιοι. Οι σκλάβοι πέθαιναν χωρίς γιατρούς, χωρίς φάρμακα. Την εποχή αυτή παρουσιάστηκαν οι λεγόμενοι εμπειρικοί γιατροί. Αυτοί είχαν βρει χορτάρια που έχουν θεραπευτικές ιδιότητες και μ’ αυτά τα βότανα ανακούφιζαν και συχνά θεράπευαν ορισμένες αρρώστιες. Οι άνθρωποι αυτοί, με την πείρα και πιο πολύ με την πίστη στο Θεό, είχαν γίνει γιατροί χωρίς δίπλωμα, γιατροί πρακτικοί. Ας μη φανεί αυτό παράξενο. Γιατί και σήμερα πολλοί βεβαιώνουν, πως βρήκαν την υγειά τους από κάποιο πρακτικό γιατρό. Μ’ αυτό που λέμε δεν περιφρονούμε τους επιστήμονες γιατρούς, αλλά θέλουμε να τονίσουμε ότι και άνθρωποι πρακτικοί – εμπειρικοί, σε όλους τους κλάδους, μπορεί να ξέρουν πράγματα που δεν τα ξέρουν οι επιστήμονες. Γι’ αυτό κανένας επιστήμονας, όσο σοφός κι είναι, ας μην υπερηφανεύεται. Ο Θεός φωτίζει όλους, και άνθρωποι ταπεινοί ανακάλυψαν πράγματα που δεν μπορούσαν να τα δουν οι επιστήμονες.
Ένας λοιπόν γιατρός πρακτικός αναδείχτηκε στην Έφεσο ο Αγγελής. Περιζήτητος ήταν. Πιστός στο Θεό, φιλεύσπλαχνος, εξυπηρετούσε όλους και προπαντός τους φτωχούς. Κι όπου πήγαινε κήρυττε παντού το μεγαλείο της θρησκείας μας κι έλεγε ότι γιατρός ανώτερος απ’ όλους, γιατρός σωμάτων και ψυχών, είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός και ότι το καλύτερο φάρμακο είναι η πίστη στ’ όνομά του.
Αλλά στο γιατρό Αγγελή συνέβη κάποτε το εξής.
Συναντήθηκε με κάποιο Γάλλο. Ο Γάλλος ήτανε άθεος, ποτισμένος με τις αθεϊστικές ιδέες που με τη Γαλλική επανάσταση κυκλοφορούσαν τότε πολύ. Ο Γάλλος μιλούσε περιφρονητικά για τη θρησκεία μας. Μα δεν τον άφησε χωρίς απάντηση ο Αγγελής. Αν και στη συζήτησι με τον άθεο νικούσε, κι έπρεπε ο αντίπαλος να ομολογήσει την ήττα του, όμως ο άθεος επέμενε. Τότε ο Αγγελής εξοργίστηκε και είπε στον άθεο: – Όχι μόνο με λόγια μπορώ ν’ αποδείξω την αλήθεια της πίστεώς μας, αλλά και με έργα. Λοιπόν άσε τα λόγια κι έλα να μετρηθούμε μ’ άλλο τρόπο. Σε καλώ σε μονομαχία. Εσύ θα φορέσεις όλα τ’ άρματά σου, κι εγώ χωρίς άρματα, χωρίς κανένα όπλο, εκτός από ένα ραβδί, θα μονομαχήσουμε και θα σε νικήσω με τη δύναμη της πίστεώς μας…
Ο Αγγελής καλούσε σε μονομαχία τον άθεο Γάλλο. Αλλά ρωτάμε: Λύνονται τα ζητήματα της πίστεως με τη μονομαχία; Τη μονομαχία καταδικάζει η εκκλησία μας, γιατί είναι ένα είδος φόνου. Κι ο πνευματικός, όπου πήγε ο Αγγελής για να ζητήσει την έγκριση για τη μονομαχία, δεν του έδωσε έγκριση και προσπαθούσε να τον αποτρέψει απ’ την τολμηρή του ενέργεια. Αλλ’ ο Αγγελής επέμενε. Θυμόταν εκείνο, που στους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης έκανε ο Δαβίδ. Όπως ξέρουμε, ο Δαβίδ με μια σφεντόνα και πέντε λιθάρια νίκησε σε μονομαχία τον γίγαντα Γολιάθ. Το ίδιο ήθελε να κάνη και ο Αγγελής. Αλλά πάνω στον υπερβολικό του ζήλο ξεχνούσε, ότι δεν ήταν ο Δαβίδ που προκάλεσε τη μονομαχία, αλλ’ ο ειδωλολάτρης Γολιάθ.
Ύστερα απ’ αυτή την επιμονή και με την άδεια των αρχών ορίστηκε ημέρα και τόπος μονομαχίας. Αλλ’ ενώ όλοι περίμεναν να γίνει η μονομαχία, δεν έγινε. Ο μεν Αγγελής πήγε στον τόπο της μονομαχίας, αποφασισμένος ν’ αγωνιστεί για την πίστη του, αλλ’ ο άθεος Γάλλος την τελευταία στιγμή τον έπιασε ένας ανεξήγητος φόβος και δεν παρουσιάστηκε. Νικητής αναδείχτηκε ο Αγγελής.
Αλλά κι ο Αγγελής νικήθηκε. Νικήθηκε πνευματικά. Ύστερα από το επεισόδιο αυτό υπερηφανεύτηκε. Και ο Θεός μισεί τους υπερήφανους λογισμούς. Η θεία χάρις τον εγκατέλειψε κι ο Αγγελής, που όλοι τον θαύμαζαν για την τόλμη του να πολεμήσει άοπλος αυτός έναν οπλισμένο άπιστο, ο Αγγελής που νήστευε και ετοιμαζόταν για να κάνει κάτι ακόμη ανώτερο απ’ αυτό που έκανε, ο Αγγελής έπεσε και συνετρίβη πνευματικά. Χωρίς κανένας να τον πιέσει, μόνος του πήγε στους Τούρκους και την ημέρα του Σαββάτου, παραμονή των Βαΐων, αρνήθηκε το Χριστό και έγινε Τούρκος. Οι χριστιανοί, όσοι το άκουσαν, ξαφνιάστηκαν, αναστέναζαν και έκλαιγαν για το πάθημα του ήρωα αυτού της πίστεως.
Ο Αγγελής Τούρκος! Δεν πέρασέ πολύς καιρός, κι ο Αγγελής ήρθε σε σύγκρουση μ’ ένα Τούρκο και παρά λίγο να τον σκότωνε. Οι Τούρκοι τον έδιωξαν απ’ την Έφεσο και πήγε στη Χίο. Σαν Τούρκος φαινόταν, αλλά μέσα στα βάθη της καρδιάς του τελούνταν μυστήρια, που μόνο ο Θεός τα έβλεπε. Έρχονταν στιγμές, που αναστέναζε για την αλλαξοπιστία του. Έλεγε απ’ έξω ψαλμούς και ύμνους και πήγαινε στις εκκλησιές, και όταν από κει τον έδιωχναν οι χριστιανοί αυτός λυπόταν και παρακαλούσε να προσεύχονται γι’ αυτόν. – Ας είμαι Τούρκος, έλεγε· εγώ θέλω να μαρτυρήσω για το Χριστό.
Μια μέρα, που είδε κάποιο χριστιανό μεθυσμένο να βλαστημάει το Θεό, εξοργίστηκε και τον ράπισε. Κι όταν την άλλη μέρα ο Αγγελής τον είδε του είπε: – Εγώ είμαι χριστιανός και σαν χριστιανός δεν έδειρα εσένα τον ομόπιστό μου, αλλά το δαίμονα που καθότανε στα χείλη σου κι έλεγε τα βλάσφημα εκείνα λόγια, που δεν πρέπουν στους χριστιανούς.
Ο Αγγελής πέρασε ένα εσωτερικό μαρτύριο. Πάλευε με τη συνείδησή του, που πάντοτε τον ήλεγχε για την αλλαξοπιστία του. Μετανοημένος πια δεν είχε το υπερήφανο φρόνημα που είχε πρώτα. Ύστερα από πολλές περιπέτειες, που τόσο συγκινητικά διηγείται το μαρτυρολόγιό του, έφτασε η ώρα του μαρτυρίου του. Ξημέρωσε η 3η Δεκεμβρίου του 1813. Ο Αγγελής με θάρρος ομολόγησε την πίστη του και οι Τούρκοι με μια σπαθιά του έκοψαν το κεφάλι. Το άγιο αίμα του πότισε το μαρτυρικό έδαφος της Χίου. Τόσο ήταν το μίσος των Τούρκων εναντίον του, ώστε, για να μη πάρουν το λείψανό του οι χριστιανοί, το έριξαν στη θάλασσα.
Ένας γιατρός πρακτικός, γιατρός πιστός των καιρών της τουρκοκρατίας, στέκεται δίπλα στους πιστούς γιατρούς αγίους Αναργύρους, Κοσμά και Δαμιανό, τον άγιο Παντελεήμονα και το γιατρό ευαγγελιστή Λουκά. Είθε το παράδειγμά του να μιμηθούν και οι σύγχρονοι χριστιανοί γιατροί, που έχουν και αυτοί ν’ αγωνιστούν εναντίον της απιστίας συναδέλφων τους επιστημόνων, που καθώς ο Γάλλος εκείνος άθεος διακηρύττουνε στον αιώνα μας την απιστία και την αθεΐα τους. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η πίστη τελικώς θα νικήσει την απιστία.
Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης (†)
Από το βιβλίο: Επισκόπου Αυγουστίνου Καντιώτου, ΑΠ’ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ. Έκδ. Δ’, Αθήναι 2008.
