Σήμερα, Κυριακή μετά την Πεντηκοστή, εορτάζουμε την εορτή πάντων των Αγίων των απανταχού της οικουμένης, σε Ασία, Λιβύη και Ευρώπη, σε Βορρά και Νότο.
Οι θειότατοι πατέρες θέσπισαν να γίνεται η παρούσα εορτή μετά την κάθοδο του παναγίου Πνεύματος, θέλοντας κατά κάποιο τρόπο να δείξουν ότι η παρουσία του παναγίου Πνεύματος τέτοια ενήργησε δια των αποστόλων, δηλαδή αγίασε και σόφισε ανθρώπους σαν κι εμάς και τους αποκατέστησε ώστε να αναπληρώσουν το αγγελικό εκείνο τάγμα το οποίο είχε εκπέσει και τους παρέπεμψε προς τον Θεό δια μέσου του Χριστού, άλλους με το μαρτύριο και το αίμα και άλλους με την ενάρετη πολιτεία και αγωγή, και πράττει τα υπέρ φύση.
Κατήλθε δηλαδή το Πνεύμα σε σχήμα πυρός, το οποίο από τη φύση του έχει ροπή προς τα άνω, και ανήλθε προς τα άνω το χώμα, το οποίο από τη φύση του έχει ροπή προς τα κάτω, και η δική μας ανθρώπινη φύση, η σάρκα την οποία προσέλαβε και θέωσε ο Θεός Λόγος, υψώθηκε πριν από λίγο και κάθισε στα δεξιά της δόξας του Πατέρα, και τώρα έλκει όλους όσους θέλουν, όπως ήταν η υπόσχεση του Κυρίου (Ιω. 12:32).
Έτσι ο Θεός Λόγος φανερώνει ποια είναι τα έργα της καταλλαγής μας με τον Θεό και ποιος ο πραγματικός σκοπός της ένσαρκης παρουσίας Του σε μας και της οικονομίας Του. Διότι τους πριν διωγμένους, δηλαδή τον αγνώμονα λαό των εθνών, τους οδηγεί σε ένωση και φιλία με τον Θεό, και η ανθρώπινη φύση προσφέρει στον Θεό σαν κάποιες απαρχές αυτούς που διακρίθηκαν πολύ (δηλαδή τους αγίους).
Αυτός είναι ο ένας λόγος που εορτάζουμε την εορτή των Αγίων Πάντων.
Κατά δεύτερο λόγο, επειδή πολλοί ευαρέστησαν στον Θεό, από την πολλή όμως ταπείνωσή τους ή για κάποιο λόγο παρέμειναν άγνωστοι στους ανθρώπους, ενώ έχουν πολλή δόξα μπροστά στον Θεό.
Ή ακόμη και επειδή πολλοί έζησαν κατά Χριστόν στην Ινδία και Αίγυπτο και Αραβία, στη Μεσοποταμία και τη Φρυγία και στα μέρη πάνω από τον Εύξεινο, όπως και σε όλη τη Δύση μέχρι και τις Βρετανικές νήσους, με ένα λόγο σε Ανατολή και Δύση, και δεν ήταν εύκολο όλους αυτούς να τους τιμήσουν εκκλησιαστικά όπως πρέπει, εξαιτίας του πολύ μεγάλου πλήθους.
Για να έχουμε λοιπόν και τη βοήθεια από όλους αυτούς, σε οποιοδήποτε μέρος της γης ευαρέστησαν στον Θεό, και επειδή θα υπάρξουν και μελλοντικοί άγιοι, οι θειότατοι Πατέρες θέσπισαν να εορτάζουμε την εορτή των Αγίων Πάντων, τιμώντας και συμπεριλαμβάνοντας όλους, και τους προηγούμενους και τους μελλοντικούς, και τους αφανείς και τους γνωστούς, όσους δηλαδή το Πνεύμα το άγιο αγίασε κατοικώντας μέσα τους.
Ή και για έναν τρίτο λόγο. Έπρεπε τους αγίους που εορτάζουμε χωριστά κάθε μέρα, να τους συγκεντρώσουμε σε μια μέρα, για να δειχθεί ότι αγωνίστηκαν για τον ένα Χριστό, και όλοι διήνυσαν τον ίδιο δρόμο της αρετής, και έτσι όλοι, ως δούλοι ενός Θεού, αξίως στεφανώθηκαν, και αυτοί συγκρότησαν την Εκκλησία, αφού αναπλήρωσαν τον άνω κόσμο. Και παρακινούν και μας να κάνουμε τον ίδιο αγώνα μ’ αυτούς, ο οποίος μπορεί να είναι διαφορετικός και με πολλές μορφές, και ανάλογα με τη δύναμή του ο καθένας να σπεύσουμε με όλη μας την προθυμία.
Ο Λέων, ο αοίδιμος και σοφότατος βασιλεύς (886-912), έκτισε ναό μέγιστο και περικαλλή για τους Αγίους όλων των αιώνων. Αυτός ο ναός βρίσκεται κοντά στον ναό των αγίων Αποστόλων, μέσα στην Κωνσταντινούπολη, και τον οικοδόμησε, όπως λένε, για την πρώτη γυναίκα του, τη Θεοφανώ, η οποία ευαρέστησε πάρα πολύ στον Θεό, και μάλιστα, πράγμα παράδοξο, ενώ ζούσε μέσα στους κοσμικούς θορύβους και μέσα στα ανάκτορα.
Όταν ανακοίνωσε στην Εκκλησία τον σκοπό του, αυτή δεν συμφώνησε με το θέλημά του, αν και είχε την ίδια γνώμη για την Θεοφανώ, διότι έκρινε ότι δεν πρέπει, αυτήν που ως χθες ήταν μέσα στη βασιλική φαντασία και καλοπέραση, να την τιμήσουν αμέσως, έτσι που να της αφιερώσουν και ναό μεγαλοπρεπή και εξαίσιο, χωρίς ο χρόνος να της προσδώσει τιμή και σεβασμό και ότι ευαρέστησε στον Θεό.
Τότε ο σοφότατος βασιλεύς, με τη σύμφωνη γνώμη και όλης της Εκκλησίας, αφιέρωσε τον ανεγερθέντα ναό σε όλους τους απανταχού της γης Αγίους, λέγοντας: «Αν και η Θεοφανώ είναι αγία, ας συναριθμηθεί με όλους αυτούς».
Εγώ νομίζω ότι από εδώ μάλλον έλαβε αρχή να εορτάζεται η παρούσα εορτή, αν και υπήρχε και προηγουμένως, και γι’ αυτό τέθηκε τελευταία στο Τριώδιο, (*) σαν φραγμός που περικλείει όλες γενικά τις εορτές.
Γιατί η ευταξία και η κατάσταση της Εκκλησίας, αν και άρχισε από παλιά και σιγά-σιγά γινόταν άριστη και όπως ταίριαζε, ωστόσο κατά τις ημέρες αυτού του βασιλιά τελειοποιήθηκε και πήρε τη μορφή της τάξεως και καταστάσεως που υπάρχει σήμερα.
Και το Τριώδιο, με δυο λόγια, περιέχει με μορφή ύμνων όσα ο Θεός έκανε για μας με τρόπους ανέκφραστους.
Δηλαδή την πτώση του Διαβόλου από τον ουρανό λόγω της πρώτης παρακοής· την παράβαση και την εξορία του Αδάμ· όλη την οικονομία του Θεού Λόγου για χάρη μας· και με ποιον τρόπο ανεβήκαμε πάλι στους ουρανούς δια του Αγίου Πνεύματος και αναπληρώσαμε το τάγμα εκείνο που έπεσε, το οποίο έγινε με τους Αγίους Πάντες.
Πρέπει να ξέρουμε ότι σήμερα εορτάζουμε όλα, όσα από αγαθότητα αγίασε το Πνεύμα το άγιο.
Εννοώ τα εννέα αγγελικά τάγματα, τους προπάτορες και τους πατριάρχες, τους προφήτες και τους ιερούς αποστόλους, τους μάρτυρες και τους ιεράρχες, τους ιερομάρτυρες και οσιομάρτυρες, τους οσίους και δικαίους, όλες τις χορείες των αγίων γυναικών και όλους τους άλλους άγνωστους αγίους· μαζί με αυτούς ας είναι και αυτοί που θα αγιάσουν στο μέλλον.
Πάνω όμως από όλους και μαζί με όλους, την Αγία των Αγίων, την υπεραγία και υπερασυγκρίτως ανώτερη και αυτών των αγγελικών ταγμάτων, την Κυρία και Δέσποινά μας Θεοτόκο, την αειπάρθενο Μαρία.
Με τις πρεσβείες της άχραντης Μητέρας σου, Χριστέ ο Θεός, και πάντων των Αγίων σου, ελέησε και σώσε μας, ως μόνος αγαθός και φιλάνθρωπος. Αμήν.
(*) Τριώδιο εδώ εννοεί την περίοδο Τριωδίου και Πεντηκοσταρίου.
Διασκευή για την Κ.Ο. του κειμένου του Πεντηκοσταρίου.
Κυριακή των Αγίων Πάντων
