Το «Τυπικό» της εορτής των Βαΐων περιέχει ένα σπάνιο φαινόμενο. Ένας ύμνος επαναλαμβάνεται συχνά είτε σαν στιχηρό είτε σαν δοξαστικό, είτε στον εσπερινό είτε στον όρθρο· τόσο συχνά που τον μαθαίνει κανείς από στήθους.
«Σήμερα η Χάρη του Αγίου Πνεύματος εμάς μας μάζεψε· και όλοι αίροντας τον Σταυρό Σου λέγομε: Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ωσαννά εν τοις υψίστοις».
Ο ύμνος ανατρέχει σε μια παλιά ευλογημένη συνήθεια των μοναστηριών της Παλαιστίνης. Εξηγούμαστε:
Οι πατέρες στην αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής έφευγαν από τις μονές στην έρημο χάριν ησυχίας και μεγαλυτέρων ασκήσεων, μόνοι με μόνο τον Θεό. Επέστρεφαν όλοι ακριβώς σαν σήμερα – ή από χθες βράδυ – για να εορτάζουν από κοινού τα θεία Πάθη και την λαμπροφόρα Ανάσταση του Σωτήρα, οπότε και έψαλλαν το τροπάριο. Ας το επαναλάβουμε και μεις μια φορά – στο πρωτότυπο τώρα – «παρασυρμένοι» από τις πολλές φορές του «Τυπικού»:
«Σήμερον η χάρις του αγίου Πνεύματος ημάς συνήγαγε· και πάντες αίροντες τον Σταυρόν σου λέγομεν· Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ωσαννά εν τοις υψίστοις».
Η συγκίνησή τους μεγάλη! Κατάφορτοι από πνευματικά βιώματα, πανέτοιμοι για συμμετοχή στο λυτρωτικό δράμα, βρίσκονταν πάλι συναγμένοι επί το αυτό· έτοιμοι να υποδεχθούν τον Κύριο και να άρουν τον σταυρό επευφημώντας «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, βασιλεύς του Ισραήλ» – ο ερχόμενος Νυμφίος για τους αμίαντους γάμους Του με την Εκκλησία, την οποία απέκτησε και «κατέκτησε» και «περιεποιήσατο δια του ιδίου αίματος» (Πρ. 20.28), σαν λάφυρο ανεκτίμητης αξίας.
Ας σημειωθεί ότι η επί σαράντα μέρες μόνωσή τους ήταν κινδυνώδης. Τους επιβουλεύονταν οι ληστές, αν και τι θα έκλεβαν από ακτήμονες μοναχούς, που τα μόνα τους «πλούτη» ήσαν τα τριμμένα ράσα τους και τα λίγα παξιμάδια για τις ολόκληρες σαράντα μέρες. Περισσότερο όμως ήσαν εκτεθειμένοι στα λιοντάρια και τα άλλα θηρία που έβριθαν τότε εκεί.
Επομένως και από αυτή την πλευρά άξιζε να δοξολογούν τον Θεό για τον αδελφικό και πάλι συμπνευματισμό τους.
Στην καρποφόρα εν λόγω συνήθεια οφείλεται παρεμπιπτόντως και η ανακάλυψη της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, που εορτάσαμε την περασμένη Κυριακή. Διαφορετικά θα μας ήταν άγνωστη – πόσες άραγε άλλες μεγάλες φυσιογνωμίες θα μας φανερωθούν στη μέλλουσα ζωή! Θα μας είχε διαφύγει, αν δεν τη συναντούσε ο αββάς Ζωσιμάς, ο άγιος της 4ης Απριλίου, ενόσω είχε ακριβώς εισχωρήσει στην έρημο του Ιορδάνη μια Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Έψαλλαν λοιπόν οι πατέρες «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Το έψαλλαν όμως «γνωστικά», ενσυνείδητα, ψύχραιμα και μόνιμα, όχι απλώς την ημέρα των Βαΐων, αλλά σε όλη τους τη ζωή αίροντες τον σταυρό του Χριστού – «οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. 5.24). Με ένα λόγο το έψαλλαν όχι επιφανειακά αλλά «εκ βαθέων», διαμετρικά αντίθετα από την επιπολαιότητα του πλήθους της Ιερουσαλήμ.
Τι θέλουμε να πούμε; Ο λαός σήμερα ενθουσιασμένος ζητωκραυγάζει τον Ιησού σαν βασιλιά. Ωστόσο ο ίδιος λαός μετά όχι από χρόνια ή έστω μήνες ή έστω εβδομάδες, μα μετά από λίγες, ελάχιστες ημέρες θα φωνάζει άγρια «άρον άρον σταύρωσον αυτόν» (Ιω. 19.15)· θα διψάει για αίμα. Η επιπόλαιη μάζα… Πόσο θα πίκρανε η συμπεριφορά της τον Θεάνθρωπο…
«Σήμερον η χάρις του Αγίου Πνεύματος – και – ημάς συνήγαγε» και θα μας συνάγει όλη την Εβδομάδα καθημερινά. Αν πάντοτε ο Χριστός και η Εκκλησία Του μας καλούν να αίρουμε τον σταυρό, μας καλούν κυρίως τώρα. Δεν μπορεί παρά η απάντησή μας, η απόφασή μας, να είναι θετική αμετάκλητα, και αδιαπραγμάτευτα – τελεσίδικα.
Καλή και αγία Μεγάλη Εβδομάδα! Καλό και άγιο Πάσχα! Αμήν!
Ιερομόναχος Ιουστίνος
