Η οσία Ευφροσύνη (1) γεννήθηκε στην Πελοπόννησο στα μέσα του 9ου αιώνα, μεγάλωσε στην Καλαβρία και κατόπιν την έστειλαν στον θείο της Αγέλαστο στην Κωνσταντινούπολη. Για να αποφύγει τον γάμο για τον οποίο την προόριζαν και επιθυμώντας να αφιερωθεί στον Θεό και να ζήσει εν παρθενία, έφυγε από το σπίτι και για τρεις μήνες κρυβόταν σε έναν παλαιό μύλο.
Ντυμένη άνδρας και με το όνομα Ιωάννης, επιβιβάστηκε σε ένα καράβι και μετέβη σε μια μονή, όπου μετά από δεκαπέντε έτη υποδειγματικού βίου σε όλες τις απαιτήσεις της μοναχικής πολιτείας εκλέχθηκε ηγούμενος. Φοβούμενη τη μάταιη φήμη του κόσμου τούτου, αναχώρησε για να ζήσει στην ησυχία, υποτασσόμενη για δέκα χρόνια σε ένα γέροντα ερημίτη.
Περί το 903, έλαβε ξανά τη γυναικεία της εμφάνιση και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ίδρυσε μια μονή παρθένων κοντά στον ναό της Ζωοδόχου Πηγής (2). Εγκαταβίωσε εκεί έγκλειστη σε ένα υπόγειο κελλί, όπου μία φορά την εβδομάδα δεχόταν την πενιχρή τροφή της.
Πώς όμως να κρυφθεί υπό τον μόδιον ο αυγάζων λύχνος των αρετών της; Παρά τις προσπάθειές της να παραμείνει αγνοημένη από τους ανθρώπους, οι επισκέπτες συνέρρεαν στο μοναστήρι. Μεταξύ αυτών μπορούσε να δει κανείς τα υψηλότερα πρόσωπα της αυλής, ακόμη και τον ίδιο τον αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ τον Σοφό (886-911), ο οποίος χάρη στις προσευχές της αγίας απέκτησε ένα γιο από τη σύζυγό του Ζωή.
Η οσία Ευφροσύνη τότε δοκίμασε να αποφύγει τις επισκέψεις αυτές πηγαίνοντας να εγκατασταθεί, όχι μακριά από εκεί, σε ένα παρεκκλήσιο αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα, συνοδευόμενη από δώδεκα μοναχές. Ακόμη κι εκεί εγκαταβίωνε κάτω από τη γη, σε μια σπηλιά κάτω από το κτήριο.
Ο αυτοκράτορας όμως τη βρήκε πάλι και προίκισε τη νέα μονή με σημαντικά ετήσια εισοδήματα. Κατόπιν ο αυτοκράτορας Ρωμανός Α’ ο Λεκαπηνός έτρεφε τόσο μεγάλο σέβας για την οσία, που όταν πήγαινε στη μάχη φορούσε το τρίχινο χιτώνα της οσίας κάτω από τον θώρακά του.
Όταν ξέσπασε πόλεμος κατά των Σκυθών (δηλ. Σλάβων), η Ευφροσύνη άλλαξε για μια ακόμη φορά διαμονή και εγκαταστάθηκε στη Μονή της Σκέπης. Εκεί παρέδωσε την ψυχή της στον Θεό, σε ηλικία εξήντα εννέα ετών, ανήμερα των αγίων Αρχαγγέλων, την ασώματη πολιτεία των οποίων είχε τόσο καλά μιμηθεί στον κόσμο τούτο.
(1) Διακρίνεται από την αγία Ευφροσύνη την εν Αλεξανδρεία (25 Σεπτ.) και δεν μνημονεύεται στα Συναξάρια. Ο Βίος της γράφτηκε τον 14ο αιώνα από τον Νικηφόρο Κάλλιστο Ξανθόπουλο.
(2) Θα πρέπει, πιθανώς, να ταυτίσουμε τη μονή αυτή με εκείνη της «Κυρίας Ευφροσύνης», που χρησίμευε ως τόπος ταφής γυναικών της αυτοκρατορικής οικογένειας και αναφέρεται από τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο στο έργο του Έκθεσις περί της βασιλείου τάξεως Β’, 42.
Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος τρίτος, Νοέμβριος. Εκδόσεις Ορμύλια, σελ. 82.
