Όπως όλες οι Δεσποτικές εορτές, έτσι και η σημερινή εορτή των Θεοφανείων έχει χαρακτήρα Τριαδικό, Χριστολογικό, ανθρωπολογικό και αφορά όλη την κτίση.
Τριαδικό, διότι εφάνη πολύ καθαρά η Αγία Τριάς, δηλαδή τα τρία Πρόσωπα, τόσο καθαρά όσο άλλοτε δεν είχε φανεί, και άρα γνώρισαν όσοι ήσαν εκεί και όσοι υπουργούσαν – κυρίως ο Τίμιος Πρόδρομος – το Τριαδικόν του Θεού. Και δι’ αυτών και εμείς όλοι. Διότι αυτοί μας παρέδωσαν, και εμείς σαν να είμαστε αυτόπτες μάρτυρες πιστεύουμε σ’ αυτό που τότε φανερώθηκε και αποκαλύφθηκε. Γι’ αυτό και ψάλαμε χθες «Τριάδος η φανέρωσις εν Ιορδάνη γέγονεν», αλλά και εν Ιορδάνη και εν ημίν.
Έχει χαρακτήρα Χριστολογικό, διότι εκείνος ο οποίος είναι το κύριο Πρόσωπο στο μυστήριο αυτό είναι ο Δεσπότης Χριστός, ο οποίος για μία ακόμη φορά δείχνει την άκρα Του ταπείνωση και την άκρα Του υπακοή προς τον Θεό Πατέρα. Και όταν γεννήθηκε στο σπήλαιο, και τώρα που βαπτίζεται, και επί του Σταυρού, και πάντοτε αυτές ήσαν οι δύο αρετές του Χριστού, οι οποίες έγιναν και η αφορμή της σωτηρίας της δικής μας. Όπως ο Αδάμ έπεσε δια της υπερηφανείας και δια της ανυπακοής, έτσι και ο νέος Αδάμ μπορούσε να ανορθώσει το ανθρώπινο γένος μόνο με την ταπείνωση και την υπακοή. Και έτσι άφησε και «ημίν υπογραμμόν, ίνα επακολουθήσωμεν τοις ίχνεσιν αυτού» (Α’ Πέτρ. 2:21).
Είναι εορτή όμως που αφορά και τον άνθρωπο, διότι, όσα γίνονται με την Τριαδική συνεργασία εν Χριστώ, αφορούν τον άνθρωπο. Κατεβαίνει γυμνός μέσα στο ύδωρ, για να πάρει τον γυμνό από την Χάρη του Θεού άνθρωπο και να τον αναστήσει και να τον ενδύσει την νέα στολή της αφθαρσίας. Άρα είναι για μας και για την σωτηρία μας. Όπως ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως, ότι όλα όσα έγιναν υπό του Κυρίου, έγιναν «δι’ ημάς και δια την σωτηρίαν ημών».
Και δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο, αλλά αφορά και όλη την κτίση, όλη την δημιουργία. Επειδή ο Κύριος κατήλθε μεν στον Ιορδάνη, αλλά κατελθών μέσα στο ύδωρ του Ιορδάνη έφερε και την Χάρη η οποία τον ακολουθούσε και αγίασε τα ύδατα, τα στοιχεία της φύσεως, την φύση όλη. «Τας της φύσεως ημών γονάς ηλευθέρωσε» (Ευχή Μεγ. Αγιασμού). Έτσι και σε όλη αυτή την κτίση του Θεού περιεχύθη Χάρις και ευλογία πνευματική, και δόθηκε στην φύση η δυνατότητα, οσάκις το μυστήριο επαναλαμβάνεται, να γίνεται σημείο της παρουσίας του Θεού. Διότι κάθε φορά που τελείται το άγιο Βάπτισμα στην Εκκλησία μας και το ύδωρ αγιάζεται για να βαπτισθεί ένας άνθρωπος, ένας κατηχούμενος, αυτό το ύδωρ μετέχει της ευλογίας του Ιορδάνου. Είναι εκείνο το ύδωρ που αγίασε ο Κύριος στον Ιορδάνη ποταμό. Και επειδή έχει αυτή την Χάρη του βαπτισθέντος Κυρίου, γι’ αυτό αγιάζει και τον βαπτιζόμενο Χριστιανό και τον ανακαινίζει, ώστε να περιπατεί εν καινότητι την ζωή του Θεού.
Ευχαριστούμε λοιπόν την Αγία Τριάδα και τον Σαρκωθέντα και Βαπτισθέντα Κύριο, ο οποίος με τέτοια υπερφυή, υπέρ έννοιαν, παράδοξα μυστήρια οικονόμησε την σωτηρία μας. Και εμείς σήμερα εν πίστει προσκυνούμε και αυτό το μυστήριο της αγίας Του Βαπτίσεως και της Τριαδικής Θεοφανείας, και τον παρακαλούμε να μας βοηθήσει να μένουμε πάντοτε με ταπείνωση και υπακοή στην αγία Εκκλησία Του, ώστε να μπορούμε και εμείς να αισθανόμαστε αυτά τα μυστήρια, να ζούμε αυτά τα μυστήρια, να τα βλέπουμε με πνευματικούς οφθαλμούς, αλλά και να αγιαζόμαστε, μη λησμονώντας αυτό το οποίο τόνισα προ ολίγου, ότι όλα αυτά έγιναν για μας και για την σωτηρία μας.
Και αλλοίμονο, αν ο Θεός έκανε τέτοια θαυμαστά γεγονότα για την σωτηρία μας και εμείς μένουμε έξω από την σωτηρία. Γι’ αυτό και κάθε εορτή, όπως και άλλοτε τόνισα στην αγάπη σας, πρέπει να είναι για μας ένα συγκλονιστικό βίωμα και συγχρόνως ένας αναβαθμός, μία ανύψωσή μας προς τον Θεό, έτσι ώστε και ο σκοπός των εορτών να εκπληρώνεται και εμείς να τελειούμεθα εν Χριστώ και να ενηλικιούμεθα, κατά τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή.
Η Χάρις του βαπτισθέντος Κυρίου ας είναι μαζί μας πάσας τας ημέρας της ζωής μας.
(1989)
Από το βιβλίο: Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε ακίνητες Δεσποτικές και Θεομητορικές Εορτές. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2015, σελ. 90.
