Κάθισαν ξανά στην έδρα τους οι άδικοι αρχιμάγοι και διέταξαν τους υπηρέτες τους να φέρουν μπροστά τους τον άγιο Βαραχήσιο για ανάκριση. Κι όταν μπήκε ο άγιος και στάθηκε στη Γραμματεία (του δικαστηρίου), του είπαν οι αρχιμάγοι: «Τι συμβαίνει; Τι σκέφτεσαι, Βαραχήσιε; Δέχεσαι να αποδώσεις το σεβασμό που πρέπει και να θυσιάσεις στους θεούς μας; Να προσκυνήσεις τον ήλιο, τη φωτιά και το νερό, όπως έκανε κι υπέκυψε, αφού πείστηκε, ο αδελφός σου ο Ιωνάς ή προτιμάς να δεχτεί το σώμα σου βασανιστήρια;»
Ανεπηρέαστος κι ατάραχος έδωσε την απάντηση ο άγιος Βαραχήσιος: «Όπως προσκύνησε ο αδελφός μου ο Ιωνάς, το ίδιο κι εγώ κι ακόμη περισσότερο προσκυνώ και δοξολογώ και ανυμνώ τον αληθινό Θεό. Σεις είπατε ψέματα γι’ αυτόν. Η αλήθεια είναι ότι ο αδελφός μου δεν είναι δυνατόν να έχει διαπράξει κάτι τέτοιο, να έχει προσκυνήσει τα είδωλα. Και ποιος θα μπορούσε να κλείσει τα αυτιά του στη φωνή της καρδιάς του, σε σημείο που να προσκυνούσε το κτίσμα που υπηρετεί τους ανθρώπους και να εγκαταλείψει το Δημιουργό του που τον έπλασε.
» Αν αυτά τα στοιχεία της φύσης που εσείς λατρεύετε ήταν τέτοια που να άξιζε να τα πιστεύουμε ως θεούς και να τους αποδίδουμε μεγάλες τιμές, τότε θα υπηρετούνταν από τους θνητούς ανθρώπους και δεν θα τους υπηρετούσαν (όπως για παράδειγμα η φωτιά). Γιατί θα ήταν ύβρη, προσβολή για την ίδια τη φωτιά (αν ήταν θεός) να μας υπηρετεί με δουλοπρέπεια. Ενώ τώρα, έτσι που εσείς το καθορίσατε, βλέπουμε ότι πλούσιοι και μεσαίοι, καλοί και κακοί, υπηρετούνται από τη φωτιά, με αποτέλεσμα η φωτιά να είναι δουλική σ’ εμάς τους ανθρώπους, αν τολμήσουμε και τη συγκρίνουμε με τον ασύγκριτα καλύτερο και Δημιουργό της, το Θεό. Ώστε είναι άδικο, λοιπόν, να μας εξαναγκάζετε να προσκυνήσουμε τα δουλικά του κόσμου, το πυρ για παράδειγμα, που το έδωσε ο ίδιος ο Θεός σ’ εμάς τους ανθρώπους για να μας υπηρετεί, και να αρνηθούμε το Θεό που έπλασε τον ουρανό και τη γη και τη θάλασσα και όλα όσα υπάρχουν σ’ αυτά τα φυσικά στοιχεία.
» Αντίθετα, πρέπει να προσφέρουμε σ’ Εκείνον ύμνο και προσκύνηση και κάθε τιμή περισσότερο κι από τους βασιλιάδες και από τους άρχοντες κι από τους ηγεμόνες κι από κάθε ζωντανό πλάσμα, σ’ Εκείνον που έπλασε τα ύψη και τα βάθη, του Οποίου τη βαθιά σκέψη δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει, όπως ούτε μπορεί κανείς ποτέ να φτάσει στα ύψη της δόξας Του. Γιατί εμείς έχουμε πάντα ανάγκη, ενώ Αυτός τρέφει όλη την οικουμένη κι από τίποτε δεν έχει ανάγκη, αλλά όλα τα δημιουργεί χάρη στη σοφία Του. Κι αυτό μόνο πρέπει να γνωρίζουμε, το όνομα δηλαδή του Κυρίου όλοι οι άνθρωποι και να μην εξαπατώμαστε από τα μάταια δημιουργήματα και τις πλάνες.
» Εξ άλλου, ο ίδιος ο Θεός είπε: “Να μην πλάσετε για τους εαυτούς σας λατρευτικά είδωλα ούτε να προσκυνήσετε εκείνα που φτιάξατε με τα ίδια σας τα χέρια ούτε να λατρέψετε οτιδήποτε βλέπετε στην κτίση, γιατί εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σας που υπάρχω από την αρχή της δημιουργίας και ο Οποίος παραμένω και θα παραμένω για πάντα. Δεν υπάρχει άλλος Θεός εκτός από Μένα και τη δόξα Μου σε άλλον δε θα χαρίσω ούτε τις αρετές Μου, τα χαρίσματά Μου θα παραχωρήσω στα αγάλματα κι ούτε την τιμή Μου θα τη δώσω στα είδωλα. Εγώ θανατώνω κι Εγώ ζωοποιώ και κανένας δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεφύγει από τα χέρια Μου”».
Θύμωσαν ξανά οι αρχιμάγοι σαν άκουσαν τα λόγια τούτα του αγίου. Ωστόσο, άρχισαν να θαυμάζουν τα δύο αυτά αδέλφια για την υπομονή τους στα βασανιστήρια και να κουβεντιάζουν μεταξύ τους (δείχνοντας την αμηχανία τους): «Καλύτερα να μη συνεχίσουμε την ανάκριση. Να μην καθίσουμε πια κι άλλο να τους δικάσουμε, μην τυχόν κάποιος από τους ανθρώπους που σέβονται και προσκυνούν τον ήλιο, τη φωτιά και το νερό ακούσει τα λόγια τους κι επηρεαστεί, με αποτέλεσμα να απόσχει από το να θυσιάσει στα είδωλα, απαρνούμενος έτσι τους θεούς μας αυτούς, αλλά καλύτερα είναι να τους ακούσουμε (να απολογούνται) τη νύχτα, όταν όλοι οι άνθρωποι ησυχάζουν και κοιμούνται, ώστε να μην κατανοήσει κανένας ούτε όσα λέγονται από αυτούς (τους αγίους) ούτε όσα γίνονται από εμάς». Και έγινε έτσι κι αποφάσισαν να τους ανακρίνουν αργότερα τη νύχτα.
Από το βιβλίο: Οι οσιομάρτυρες Ιωνάς και Βαραχήσιος. Έκδοση «Ενωμένη Ρωμηοσύνη», Θεσσαλονίκη 2019.
