Η Πρέβεζα έχει τον δικό της τοπικό άγιο. Είναι ο νεομάρτυρας άγιος Χρήστος. «Εκ Πρεβέζης μεν καταγόμενος, εν δε τη νήσω Κω αθλήσας εν έτει 1668 και διά μαχαιρών και πυρός τελειωθείς».
Ο εορτασμός της μνήμης του αγίου Χρήστου είναι σχετικά πρόσφατο γεγονός. Μέχρι το 1971 ο άγιος παρέμενε άγνωστος. Τότε έγινε γνωστό, ότι σε κάποιο χειρόγραφο κώδικα του Αγίου Όρους υπάρχει πληροφορία για το μαρτύριο του αγίου Χρήστου. Πρόκειται για τον Λαυριωτικό κώδικα Ι’ 38, του 17ου (ΙΖ’) αι., φ. 136, που φέρει τον τίτλο «Γραμματικά». Εκεί υπάρχει η ακόλουθη σύντομη αΛαύρας, που το 1668 βρισκόταν στην Κω και είχε γνωρίσει προσωπικά τον άγιο.
«Όντος μου εν τη νήσω Κω τη περιφήμω, κατά το αχξη (1668) Αυγούστου ε’ (5), εδοξάσθη ο δούλος του Θεού Χρήστος το όνομα εκ Πρέβεζας, όστις ήτον με μίαν φεργάδα, όπου είχεν έλθει από της νήσου Κρήτης. Και ευγήκεν ευρίσκοντάς με. Και εξομολογηθείς, καθαρός, σεμνός και ευλαβής ευρέθη.
Μετά δε ημέρας ικανάς, βουλομένου αυτού απελθείν εις το πλοίον πριν του δειλινού, υπήντησάν τινες αυτών γιανίτσαροι καθυβρίζοντες την πίστιν αυτού και το άγιον Βάπτισμα. Ο δε τρισμακάριστος θείω ζήλω πυρούμενος, ζέων αγάπης Χριστού υπέρ Χριστού, οία τις χριστοφόρος, θωρακισθείς τω ζωοποιώ σημείω του Σταυρού, ανταπεκρίθη.
– Η υμετέρα θρησκεία, ασεβείς μιαρώτατοι, αξία ύβρεων παντοδαπών και αυτός ο του αντιχρίστου πρόδρομος, το θηρίον, το βδέλυγμα της ερημώσεως το εστός εν τόπω αγίω, ο ψευδοπροφήτης και των κολάσεων ο υποφήτης, ο μιαρός Μωάμεθ.
Οι δε ασεβείς θυμού πλησθέντες έδραμον συλλαβείν αυτόν, και αυτού φεύγοντος εις το πλοίον, πλήθος πολύ, ώσπερ τινές ανήμεροι αιμοβόροι τε λέοντες, ώρμησαν κατ’ αυτού, σύροντες, τύπτοντες αναισχύντως, απήγαγον αυτόν και παρέδωκαν τω πασιά, δηλ. τω ηγεμόνι, και κατέκριναν αυτόν, δείραντες, ραπίζοντες, και λέγοντες αυτώ:
– Αρνείσαι τον Χριστόν σου και το βάπτισμα, και αφήσομεν του καυθήναι σε και τιμωρηθήναι ελεύθερον!
Ο δε γενναίως και μεγαλοφώνως έλεγε το “Πιστεύω”, καταπτύων εις τα πρόσωπα αυτών!
Οι δε, ιδόντες το αμετάθετον της καρδίας αυτού και ακλόνητον, πάντες μαχαιροκοπήσαντες αυτόν, εκτός της πόλεως πυρ ανάψαντες κατέκαυσαν. Αλλ’, ω Χριστέ Βασιλεύ, καθάπερ αστραπαί τινες ηλιοειδείς, ή ειπείν μαρμαρυγαί και λαμπηδόνες, ωράθησαν παρά πάντων, το δε πανάγιον αυτού σώμα πλείον των τριάκοντα ημερών άθαπτον, ούτε κύνες, ούτε άλλο τι θηρίον έβλαψε, ούτε ήψατο και πάντες οι τε ευσεβείς και πιστοί τρεις νύκτας ουρανόθεν φως επί τω αγίω και μαρτυρικώ σκήνει αυτού είδον. Και επιστώθην καγώ από πολλούς τα όμοια ακούσας, οίτινες λάθρα μέρος τι του λειψάνου αυτού εκόμισαν. Το δε λοιπόν οι των ευσεβών διανείμαντες έκαστος μέρος ευλαβείας χάριν έλαβε.
Ούτως ουκ ολίγον εκλάμψας, δαιμόνια εδίωξεν και έτερα… Αυτού πρεσβείαις ο Θεός…».
Αμέσως μετά τη γνωστοποίηση της σύντομης, αλλά άκρως σημαντικής αυτής μαρτυρίας περί του αγίου Χρήστου, ο τότε Μητροπολίτης Νικοπόλεως Στυλιανός, συνεπικουρούμενος από τον φιλοπονώτατο πρωτοσύγκελλό του αρχιμανδρίτη Φιλάρετο (Βιτάλη), πέτυχε, εγκρίσει της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, την επίσημη καθιέρωση, από τις 5 Αυγούστου 1972 και εξής, του εορτασμού της μνήμης του μέχρι τότε αγνώστου εκ Πρεβέζης αγίου νεομάρτυρα.
Σήμερα ή μνήμη του τελείται πανηγυρικά στην Πρέβεζα σε ναΰδριο που φέρει το όνομά του και ανήκει στην ενορία του Αγίου Βασιλείου Πρεβέζης. Ο ναός αυτός του αγίου Χρήστου βρίσκεται στην οδό Μελίνας Μερκούρη 29.
Ο άγιος Χρήστος τιμάται επίσης στη νήσο Κω, τόπο του μαρτυρίου του. Διά των πρεσβειών του ο Θεός ας ελεεί τον κόσμο του άπαντα. Αμήν!
Αντιύλη . Ι. Ναός Αγ. Βασιλείου, Πρέβεζα
