«και βαπτισθείς ο Ιησούς … ιδού ανεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί, και είδε το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί περιστεράν και ερχόμενον επ’ αυτόν» (Μτ 3:16).
Εορτάζουμε τις ημέρες αυτές, και κατ’ εξοχήν σήμερα, την κυριώνυμο ημέρα, τη Βάπτιση του Κυρίου μας, την μεγάλη εορτή των αγίων Θεοφανείων. Είδαμε κατά τρόπο λειτουργικό, τον Κύριο να εισέρχεται στα ύδατα, το δούλο να χειροθετεί τον Δεσπότη, τον Ιορδάνη να στρέφεται προς τα οπίσω, τον ουρανό να ανοίγεται και το Πνεύμα το Άγιο να κατέρχεται εν είδει περιστεράς· ακούσαμε φωνή εξ ουρανού, τη φωνή του Θεού Πατρός, να λέγει· «ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα».
Όμως όλα αυτά, όπως τονίζουν τα τροπάρια των ημερών αυτών, δεν τα έκανε ο Χριστός για τον εαυτό του αλλά για μας. «Ουκ αυτός τούτων προς κάθαρσιν δεόμενος, αλλ’ ημίν εν εαυτώ οικονομών την αναγέννησιν». Δεν χρειαζόταν να βαπτιστεί για να καθαριστεί αυτός (διότι ήταν αναμάρτητος) αλλά για να κατορθώσει τη δική μας αναγέννηση.
Η ανθρώπινη φύση με την πτώση, στον παράδεισο, έχασε τη χάρη του Θεού και αρρώστησε. Αρρώστησε την κλίση της ψυχής προς την αμαρτία, τη φθορά τού σώματος, το θάνατο. Αυτήν την άρρωστη ανθρώπινη φύση, όχι όμως και την αμαρτία, την πήρε ο Χριστός για να τη θεραπεύσει και να της δώσει την αφθαρσία και την αθανασία. Και η θεραπεία έγινε κατά τρόπο ριζικό. Με το θάνατο πέθανε το άρρωστο και με την ανάσταση βγήκε από τον τάφο υγιές, άφθαρτο αθάνατο. Και σ’ αυτό το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού συμμετέχουμε με τα Μυστήρια της Εκκλησίας, ειδικότερα δε με το άγιο Βάπτισμά μας. Κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, «εμείς όταν βαπτιζόμαστε μιμούμενοι τον Κύριο και διδάσκαλο και οδηγό μας, στη γη μεν δεν θαπτόμαστε (όπως τάφηκε εκείνος μετά το θάνατό του) αλλά με το να μπαίνουμε στο νερό, που είναι συγγενικό με τη γη στοιχείο, κρύβουμε τον εαυτό μας σ’ αυτό, όπως ο Σωτήρας μας στη γη, και με το να κάνουμε αυτό τρείς φορές εξεικονίζουμε στον εαυτό μας την τριήμερη χάρη της Αναστάσεως».
Έτσι πεθαίνει ο παλαιός άνθρωπος της αμαρτίας (όχι σωματικά αλλά πνευματικά) και με τη χάρη του αγίου Πνεύματος εγκεντρίζεται, μπολιάζεται στο Χριστό –αυτό θα πει «εν Χριστώ»– και αρχίζει να ζει μια άλλη ζωή· τη ζωή που εμπνέει το άγιο Πνεύμα, τη ζωή του Χριστού. Έτσι έχουμε μια πνευματική καινούργια γέννηση. Και το λουτρό αυτό δεν ονομάζεται λουτρό αφέσεως αμαρτημάτων αλλά λουτρό παλιγγενεσίας. Διότι όπως παρατηρεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος «δεν μας καθαρίζει απλώς από τα πλημμελήματα, αλλά άνωθεν, πάλι, ξανά μας δημιουργεί και κατασκευάζει, όχι από τη γη, αλλά από άλλο στοιχείο, από τη φύση των υδάτων». Πρόκειται για αυτό που λέγει ο Απόστολος Παύλος: «ει τις εν Χριστώ καινή (καινούργια) κτίσις».
Εδώ όμως πρέπει να τονιστούν τα εξής.
Πρώτον ότι το άγιο Βάπτισμα δεν είναι το τέλος αλλά η αρχή. Η αρχή της νέας ζωής, η αρχή μιας πορείας που κορυφώνεται σε μια ωριμότητα, στην τελείωση του πιστού που είναι ο αγιασμός, η απόκτηση της αληθινής, της ανιδιοτελούς αγάπης και ονομάζεται θέωση.
Δεύτερον, ότι η πνευματική, η χριστιανική ζωή δεν γίνεται κατά τρόπο αυτόματο ή μαγικό. Ο Θεός δεν καταργεί τη θέληση του ανθρώπου. Ο άνθρωπος πρέπει να συνεργάζεται με τη χάρη του Θεού. «Εφ’ όσον με το άγιο Βάπτισμα πεθάναμε ως προς την αμαρτία», παρατηρεί ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, «οφείλουμε να ζούμε με αρετή ως άνθρωποι του Θεού, έτσι ώστε και ο άρχοντας του σκότους όταν έλθει και ζητήσει να μη βρει τίποτε σε μας από αυτά που του αρέσουν. Και όπως το Χριστό, που αναστήθηκε από τους νεκρούς, ο θάνατος δεν τον κυριεύει πλέον, έτσι πρέπει και εμείς, μετά τη διά του θείου Βαπτίσματος ανάστασή μας από το πτώμα της αμαρτίας, να σπεύδουμε να μη καταληφθούμε πλέον από την αμαρτία». Πρέπει μάλιστα να έχουμε υπ’ όψιν μας, καθώς ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης σημειώνει, ότι μετά το αξίωμα της υιοθεσίας (που με το άγιο Βάπτισμα λάβαμε) ο διάβολος μάς επιβουλεύεται πιο πολύ και φθονεί όταν βλέπει τον άνθρωπο να σπεύδει προς την επουράνιο πολιτεία από την οποία εκείνος εξέπεσε και ξεσηκώνει εναντίον μας πύρινους πειρασμούς.
Ο Κύριος, αν και με το άγιο Βάπτισμα μας αναγέννησε και μας σφράγισε με τη χάρη του αγίου Πνεύματος, αφήνει το σώμα μας θνητό και παθητό και τον υφηγητή της κακίας διάβολο, αν και τον έβγαλε από το βάθος της ψυχής, τον αφήνει να μας πολεμά από έξω, για να ασκούμαστε στην ταπείνωση, και να ζούμε με μετάνοια. Περιφρονώντας τα ευχάριστα της ζωής αυτής, υποφέροντας τα οδυνηρά και γυμναζόμενοι με τις προσβολές του αντικειμένου, να προοδεύουμε πνευματικά, να ωριμάσουμε και να γίνουμε κατάλληλοι να υποδεχθούμε την αφθαρσία.
Σε αυτή την προσπάθεια συμβάλλει σημαντικά τόσο η πριν όσο και η μετά το Βάπτισμα Κατήχηση, η οποία αποτελεί μύηση του νέου χριστιανού στον πνευματικό αγώνα για την απελευθέρωσή του από τις ενέδρες του Σατανά και το καθάρισμα της καρδιάς από τα πάθη.
Επίσης μπορεί και πρέπει να βοηθήσει σημαντικά ο ανάδοχος, ο οποίος ως έμπειρος στον πνευματικό αγώνα θα αναλάβει τον νεοφώτιστο να τον καθοδηγήσει στη νέα του πνευματική ζωή. Ως εκ τούτου ο ανάδοχος θα πρέπει να είναι άνθρωπος πιστός και ευλαβής. Κατά τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης είναι άτοπο και βαρύ να ανατίθεται η αναδοχή των παιδιών σε αθέους, διώκτες και υβριστές της πίστεως και αιρετικούς. Αυτοί δεν φωτίζουν αλλά μάλλον σκοτίζουν.
Τέλος πρέπει να τονίσουμε, ότι με το άγιο Βάπτισμα συνδεόμαστε, γινόμαστε ένα σώμα, όχι μόνο με το Χριστό, αλλά ταυτοχρόνως και με όλους τους ανθρώπους που είναι ενωμένοι με αυτόν. Με όλη την Εκκλησία, τη στρατευομένη και τη θριαμβεύουσα. Με όλους αυτούς, τους εγγύς και τους μακράν, τους ζώντες και τους κεκοιμημένους είμαστε όχι απλώς αδελφοί αλλά ένα σώμα. Και αυτή η σκέψη και θεώρηση νομίζουμε ότι μας βοηθά να βλέπουμε τους άλλους με άλλο μάτι. Με περισσότερη αγάπη.
Ας μη ξεχνάμε λοιπόν το τι γίναμε με το άγιο Βάπτισμα (μέλη τίμια του σώματος του Χριστού) για να ζούμε σύμφωνα με την αλήθεια αυτή. Αυτό που εν δυνάμει αποκτήσαμε, ας γίνει ενεργός πραγματικότητα, προς δόξαν του εν Τριάδι φανέντος Θεού και σωτηρία δική μας. Αμήν.
Αρχιμ. Λουκάς Τσιούτσικας
