Ο άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης, του οποίου σήμερα επιτελούμε την μνήμη, δοξάστηκε από τον Θεό. Και δοξάστηκε από τον Θεό, διότι είχε την καθαρότητα από κάθε μολυσμό σαρκός και πνεύματος. Και είχε αυτή την καθαρότητα, διότι είχε την μεγάλη ταπείνωση. Η ταπείνωση του αγίου Ιωάννου του Κουκουζέλη τον βοήθησε να έχει αυτή την καθαρότητα.
Και είδατε πώς έδειξε την ταπείνωσή του. Φοβήθηκε, λέγει, μήπως, μένοντας στον κόσμο και στα ανάκτορα και απολαμβάνοντας την εύνοια του βασιλέως, ζημιωθεί την αθάνατη ψυχή του. Και έφυγε και ήλθε στην Μεγίστη Λαύρα. Και εκεί δεν είπε ότι “είμαι ψάλτης”, ότι “ξέρω μουσικά”, ούτε ότι “έχω ωραία φωνή”, ούτε τίποτε. Πήγε στον ηγούμενο και έβαλε μετάνοια και λέγει, ότι “εγώ είμαι ένας τσοπάνος” –ενώ ήταν άνθρωπος αριστοκράτης– και “βάλε με να βόσκω ζώα”.
Και πού ήξερε από ζώα ο ευλογημένος, αφού αυτός μεγάλωσε μέσα στα ανάκτορα; Αλλά ήταν ο πόθος του Θεού τέτοιος μέσα του, η ταπείνωσή του, ώστε θα του είπε ο λογισμός· “Πες εσύ ότι είσαι τσοπάνος, και ο Θεός θα σε φωτίσει να μάθεις να κάνεις και τον τσοπάνο”, που δεν είναι και εύκολο για τον καθένα να βόσκει τράγους· θέλει τέχνη και αυτό. Και ο Θεός τον χαρίτωσε, και έκανε αυτό το διακόνημα το ταπεινό, το ταπεινότερο από όλα.
Και μάλιστα, λέγει ο βίος του, ότι ο ηγούμενος αμέσως τον δέχθηκε, διότι είχε ανάγκη τέτοιου ανθρώπου. Διότι συνήθως και αυτοί που πάνε στα Μοναστήρια δεν θέλουν να παίρνουν και τα πολύ ταπεινά διακονήματα, εκτός αν έχουν πολλή ταπείνωση. Βρήκε ένα άνθρωπο, λοιπόν, που ήξερε από αυτά και ήταν και πολύ ταπεινός. Ευκαιρία να τον πάρει στο μοναστήρι και να μην έχει και κοσμικούς στα διακονήματα.
Και όμως ο Θεός πώς τον δόξασε και τον φανέρωσε; Επληρώθη ο λόγος του Κυρίου· «ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (Λουκ. 14:11). Όσο κανείς πάει να επιβάλει τον εαυτό του και να υψώσει τον εαυτό του, ταπεινώνεται και εξευτελίζεται. Όσο κανείς ταπεινώνει τον εαυτό του, τόσο τον υψώνει ο Θεός και τον δοξάζει. Αυτό έγινε και στον άγιο Ιωάννη τον Κουκουζέλη, και γι’ αυτό τον δόξασε ο Θεός.
Έζησε χαριτωμένα, και όχι μόνον έμεινε στην ιστορία ως ένας καλός μουσικός, αλλά ως Άγιος. Και τι θα έβγαινε αν έμενε στην ιστορία ως ένας καλός μουσικός, εάν αυτός είχε χάσει την αιωνιότητα; Ούτε και ο ίδιος θα δοξαζόταν στην αιωνιότητα. Τα λέω αυτά για όλους τους μουσικούς και για τους άλλους αδελφούς που μπορεί να μην έχουν το χάρισμα της μουσικής αλλά έχουν άλλα χαρίσματα· για κάθε αδελφό που έχει κάποιο χάρισμα τα λέω, διότι αυτό ισχύει για όλα τα χαρίσματα.
Ο άγιος Κουκουζέλης, λοιπόν, είχε πόθο πρώτα να γίνει άγιος και δεύτερον να είναι μουσικός. Και γι’ αυτό, έχοντας τον πόθο της αγιότητος, αξιοποίησε και το χάρισμα της μουσικής. Γι’ αυτό και εμείς τον ευλαβούμαστε εδώ στην Μονή μας και τιμούμε την μνήμη του και τον αγαπούμε και θέλουμε να τον έχουμε προστάτη, όχι ως μουσικό αλλά ως άγιο μουσικό. Αυτό παρακαλώ να το προσέξουμε όλοι και να το έχουμε στην καρδιά μας μέσα· έτσι να τον έχουμε παράδειγμα, ως άγιο μουσικό.
Και ο άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης, που ήταν και Αγιορείτης –και οι Αγιορείτες Άγιοι έχουν ιδιαίτερο πόνο και μέριμνα και φροντίδα για μας τους ταπεινούς και αναξίους Αγιορείτες των εσχάτων τούτων ημερών– πιστεύω ότι θα επιβλέπει και θα πρεσβεύει προς τον Κύριο για όσους εδώ στο Περιβόλι της Παναγίας θέλουν να ταπεινωθούν βόσκοντας τράγους, δηλαδή κάνοντας το οποιοδήποτε διακόνημα στο μοναστήρι με μεγάλη ταπεινοφροσύνη και υπακοή, αλλά και για εκείνους οι οποίοι έχουν τον πόθο πρώτον να αγιασθούν και δεύτερον να ψάλλουν. Και αν μεν η ψαλμωδία συντελεί στην αγιότητα, να ψάλλουν· αν δε δεν συντελεί, να μη ψάλλουν.
Ζητούμε λοιπόν την ευλογία του αγίου Ιωάννου του Κουκουζέλη και όλων των εν Άθω διαλαμψάντων Αγίων, να μας φυλάει και εμάς η Χάρη του Θεού στην αγία ταπείνωση, χωρίς την οποία Βασιλεία Θεού δεν θα δούμε, αδελφοί και πατέρες. Προσέξτε το αυτό. Και εγώ πρέπει να το προσέξω και εσείς όλοι.
Δεν θα δούμε Βασιλεία Θεού χωρίς την εις βάθος ταπείνωση. Όχι εξωτερική ταπείνωση ούτε ταπεινοφάνεια. Την εις βάθος ταπείνωση, για την οποία πρέπει πολύν αγώνα να κάνουμε ακόμα, διότι φαίνεται ότι ή δεν έχουμε ακόμα αρχίσει ή είμαστε πολύ στην αρχή.
Από το βιβλίο: † Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε Εορτές του Τριωδίου και περί αρετών (των ετών 1981-1991) Γ’. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2017, σελ. 240.
