Γι’ αυτό παραχωρεί ο Κύριος στους αγίους, που τον αγαπούν, αιτίες, για ταπείνωση και για συντριβή της καρδιάς, η οποία επιτυγχάνεται με επίπονη προσευχή, για να πλησιάσουν κοντά Του με ταπείνωση. Και πολλές φορές τους προκαλεί φόβο με τα σωματικά παθήματα, και με ολισθήματα στις αισχρές και βρομερές ενθυμήσεις, με ονειδισμούς και προσβολές και ραπίσματα· και άλλοτε, με αρρώστιες και αδυναμίες σωματικές ή με τη φτώχεια, με έλλειψη των αναγκαίων για τη συντήρηση του σώματος και, ακόμη, με τρομερό φόβο και εγκατάλειψη, και με φανερό πόλεμο του διαβόλου. Μερικές φορές τους ανθρώπους Του ο Κύριος τους κάνει να ταπεινωθούν και με διάφορα άλλα πράγματα.
Όλα αυτά γίνονται, για να μη νυστάξουν και πέσουν στην αμέλεια· ή μπορεί να συμβαίνουν, για να βρει την ψυχική του υγεία ο αγωνιστής, την οποία έχασε εξαιτίας των αμαρτιών του, ή για να προφυλαχθεί φοβούμενος τα μελλοντικά δεινά. Ώστε η ανάγκη είναι που φέρνει τους πειρασμούς στους ανθρώπους και τους κάνει ωφέλιμους. Δε λέω όμως ότι πρέπει ο άνθρωπος να χαυνωθεί με τη θέλησή του από τους αισχρούς λογισμούς, για να τους ενθυμείται και να βρει, έτσι, πρόφαση για ταπείνωση· ούτε λέω να ζητήσει να εισέλθει στους διάφορους άλλους πειρασμούς. Αλλά θέλω να πω ότι πρέπει ο άνθρωπος, ενώ κάνει το καλό, να είναι πάντοτε προσεκτικός, και να φυλάει την ψυχή του από την αμαρτία, και να συλλογίζεται ότι είναι κτιστός και, επομένως, εύκολα μπορεί να πέσει.
Κάθε κτιστός (άνθρωπος) χρειάζεται τη δύναμη του Θεού να τον βοηθήσει, και όποιος χρειάζεται τη βοήθεια του άλλου, έχει κάποια φυσική αδυναμία. Και όποιος έχει συναίσθηση της ασθένειας και της αδυναμίας του, είναι ανάγκη να ταπεινωθεί και να ζητήσει, για να πάρει αυτό που του χρειάζεται απ’ αυτόν που έχει να του το δώσει. Εάν λοιπόν από την αρχή ήξερε και έβλεπε την ασθένειά του, ποτέ δε θα τον έπιανε αμέλεια· και άμα δεν είχε αμέλεια, δε θα κοιμόταν ξένοιαστος, και δε θα παραδινόταν στα χέρια αυτών που τον πληγώνουν με τις θλίψεις, για να τον ξυπνήσουν τελικά από την αμέλειά του.
Λοιπόν, ο πορευόμενος στο δρόμο του Θεού πρέπει να τον ευχαριστεί για όλες τις θλίψεις που τον βρίσκουν, και να κατηγορεί και να ατιμάζει τον αμελή εαυτό του, και να ξέρει ότι ο Κύριος, που τον αγαπά και τον φροντίζει, δε θα του παραχωρούσε τα λυπηρά, για να ξυπνήσει το νου του, αν δεν έδειχνε κάποια αμέλεια. Ακόμη μπορεί να επέτρεψε ο Θεός κάποια θλίψη, διότι ο άνθρωπος έχει υπερηφανευθεί, οπότε ας το καταλάβει και ας μην ταραχθεί κι ας μην εγκαταλείψει το στάδιο και τον αγώνα, αλλ’ ας βρίσκει την αιτία στον εαυτό του, ώστε το κακό να μη γίνει διπλό, δηλαδή να υποφέρει και να μη θέλει να θεραπευθεί. Στο Θεό, που είναι η πηγή της δικαιοσύνης, δεν υπάρχει αδικία. Αυτό να μην περάσει από το νου μας. Ας είναι δοξασμένο το όνομά Του εις τους αιώνας. Αμήν. (85-6)
Όταν η θεία χάρη δει ότι ο άνθρωπος άρχισε να έχει ιδέα για τον εαυτό του και να υψηλοφρονεί, αμέσως παραχωρεί οι πειρασμοί του να γίνουν πιο δυνατοί και να τον νικήσουν, μέχρι να μάθει ότι είναι αδύναμος και να καταφύγει στο Θεό και να τον κρατήσει κοντά του με ταπείνωση. Και με αυτό τον τρόπο έρχεται ο άνθρωπος στα μέτρα της τέλειας πίστης και της τέλειας ελπίδας του Υιού του Θεού, και υψώνεται για να φτάσει την αγάπη. Διότι ο άνθρωπος γνωρίζει πόσο θαυμαστή είναι η αγάπη του Θεού προς αυτόν, όταν βρεθεί ανάμεσα σε μεγάλες δυσκολίες, που τον αποκόπτουν από την ανθρώπινη ελπίδα. Και τότε δείχνει ο Θεός σ’ αυτόν τη σωτήρια δύναμή Του. Ο άνθρωπος ποτέ του δε θα μάθει τη θεϊκή δύναμη ζώντας στην άνεση και στην καλοπέραση. Και ποτέ δεν έδειξε ο Θεός τη σωτήρια ενέργειά Του με τρόπο αισθητό, παρά σε τόπους ήσυχους και έρημους, και σε τόπους όπου δε συναντάς παρέες και πολλές κουβέντες και θορύβους από τη συγκατασκήνωση με άλλους ανθρώπους.
Να μην απορήσεις λοιπόν όταν, στην αρχή της ενάρετης εργασίας σου ως μοναχού, αυξάνουν οι σκληρές και δυνατές θλίψεις και στενοχώριες, και σε περικυκλώνουν από παντού· διότι ούτε καν ονομάζεται αρετή, εκείνη που πάνω στην εκτέλεσή της δεν ακολουθείται από δύσκολα έργα. Γιατί η αρετή ονομάσθηκε αρετή από τις δυσκολίες που συναντά. Έτσι είπε ο άγιος Ιωάννης. Είναι σύνηθες, λέει, για την αρετή να υπόκειται σε δυσκολίες. Λέει μάλιστα ο μακαριστός Μάρκος ο Μοναχός, πως «εκείνη η εργασία είναι αξιόμεμπτη, που κινείται μέσα στα δεσμά της άνεσης. Καθε εκτελούμενη αρετή, όταν γίνεται σύμφωνα με την εντολή του αγίου Πνεύματος, ονομάζεται σταυρός». Γι’ αυτό, όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν με το φόβο του Κυρίου και με την αγιαστική δύναμη του Ιησού Χριστού, θα διωχθούν (Β’ Τιμ. 3:12). Διότι είπε ο Κύριος: «Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει το σταυρό ταυ, και τότε ας με ακολουθήσει» (Μάρκ. 8:34). «Όποιος δε θέλει να ζήσει στην άνεση, θα χάσει μεν τη ζωή της καλοπέρασης για το όνομά μου, όμως θα σώσει την ψυχή του» (Μάρκ. 8:35). Γι’ αυτό λοιπόν πρόλαβε και έβαλε μπροστά σου το όραμα του σταυρού, για να αποφασίσεις να πεθάνεις, και τότε θα μπορέσεις να Τον ακολουθήσεις. (72-3)
Από το βιβλίο: Κωνσταντίνου Καρακόλη, Ανθολόγιο από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», σελ. 109.
(Οι αριθμοί στο τέλος κάθε λήμματος αντιστοιχούν στις σελίδες του ελληνικού κειμένου: «Του Οσίου Πατρός ημών Ισαάκ, Επισκόπου Νινευΐ, του Σύρου, Τα Ευρεθέντα Ασκητικά», Λειψία 1770, Ανατυπούμενα επιμελεία Ιωακείμ Σπετσιέρη, Ιερομονάχου. Αθήναι.)
