Ο άγιος Ιωνάς καταγόταν από ένα χωριό της περιοχής Κοστρόμα. Ενεδύθη δωδεκαετής το μοναστικό Σχήμα και παρέμεινε καιρό στη Μονή Σιμόνωφ στη Μόσχα. Αργότερα, σύμφωνα με προφητεία του μητροπολίτη Φωτίου (1408-1431), εκλέχθηκε επίσκοπος των πόλεων Ριαζάν και Μουρόμ (1433) όπου βάπτισε πλήθος ειδωλολατρών.
Θανόντος του μητροπολίτη Φωτίου, ο μέγας πρίγκηπας Βασίλειος Βασίλιεβιτς (1425-1434) συγκάλεσε Σύνοδο από όλη τη ρωσσική επικράτεια, η οποία ομόφωνα εξέλεξε τον Ιωνά, που φημιζόταν για τις αρετές του και την αγιότητά του.
Αυτός ανεχώρησε για την Κωνσταντινούπολη, να επικυρώσει την εκλογή του από τον οικουμενικό πατριάρχη, όπως ήταν το έθος, προτού όμως φθάσει στον προορισμό του πληροφορήθηκε ότι ο Ισίδωρος εκλέχθηκε μητροπολίτης Κιέβου. Ο πατριάρχης του είπε ότι ήταν πολύ αργά να ανακινήσει το θέμα αυτής της εκλογής, του υποσχέθηκε όμως, ότι εάν ο Ισίδωρος τελευτούσε, εδικαιούτο αυτός τον τίτλο του μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ρωσσίας.
Στη Σύνοδο της Φλωρεντίας (1439) ο Ισίδωρος πρωταγωνίστησε υπέρ της ενώσεως των Εκκλησιών, περισσότερο από καιροσκοπισμό παρά από πραγματική πεποίθηση, και τελικά επανήλθε στη Ρωσσία με το βαθμό του καρδιναλίου και τίτλο: «παπικός λεγάτος όλων των εδαφών του Βορρά».
Ο μέγας πρίγκηπας ωστόσο και ο λαός απέρριψαν την ένωση. Μία σύνοδος έκρινε τις αποφάσεις της συνόδου της Φλωρεντίας ασυμβίβαστες με τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και αφού περιόρισε τον Ισίδωρο σε ένα μοναστήρι, επανεξέλεξε τον Ιωνά μητροπολίτη Κιέβου (1448).
Καθώς η εκκλησιαστική διακοινωνία με την Κωνσταντινούπολη διεκόπη, ο άγιος Ιωνάς υπήρξε ο πρώτος μητροπολίτης Κιέβου που ενθρονίστηκε χωρίς την έγκριση του οικουμενικού πατριάρχη, καθιερώνοντας έτσι παρά τη θέλησή του την αυτοκεφαλία της ρωσσικής Εκκλησίας.
Συνεργαζόμενος στενά με τον μεγάλο πρίγκηπα για την εδραίωση της επικυριαρχίας της Μόσχας στα υπόλοιπα πριγκηπάτα, προσπάθησε να καλλιεργήσει παντού ευσέβεια και χρηστότητα ηθών. Ως αληθινός ποιμένας, δίδασκε το λαό του, καθιστώντας τον εαυτό του παράδειγμα έμπρακτης εφαρμογής όλων των ευαγγελικών αρετών.
Ο Θεός προς οικοδομήν της Εκκλησίας του, του παραχώρησε το χάρισμα των θαυμάτων και της προφητείας. Θεράπευσε έτσι την κόρη του μεγάλου πρίγκηπα που κινδύνευε να πεθάνει. Όμως, η χάρη που ενοικούσε σε αυτόν μπορούσε και να τιμωρεί τους βλάσφημους, γι αυτό κάποιος που αμφισβήτησε το θαύμα, ξαφνικά απεβίωσε.
Το 1451, εξαιτίας των αμαρτιών του λαού και αφού το επέτρεψε ο Θεός, οι Τάταροι εισέβαλαν στη Ρωσσία και κατέλαβαν τη Μόσχα. Ο μακάριος Ιωνάς, με όλο του τον κλήρο, οργάνωσε λιτανεία, προσευχόμενος με δάκρυα στον Κύριο να λυπηθεί την πόλη και τους κατοίκους της.
Ένας στάρετς που τον συμβουλεύτηκε ο επίσκοπος προείπε ότι η Παναγία θα έσωζε την πόλη. Όντως, την ημέρα της Καταθέσεως της τιμίας εσθήτος της Θεοτόκου [2 Ιουλ.], οι Τάταροι εγκατέλειψαν την πόλη σαν να τους καταδίωκε κάποια αόρατη δύναμη.
Ο άγιος Ιωνάς, έμπλεος θείας χάριτος, παρέμεινε σε βαθύ γήρας επικεφαλής της Εκκλησίας. Σύμφωνα με αποκάλυψη που είχε κάμει σε έναν από τους ιερείς του, προσβλήθηκε από πληγή στο πόδι, που υπήρξε η αφορμή της εκδημίας του στις 31 Μαρτίου 1461. Το πρόσωπο του, διηγούνται, δεν θύμιζε πρόσωπο νεκρού, αλλά είχε όψη ανθρώπου που καθεύδει.
Πολλά χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια ανοικοδόμησης της νέας μητρόπολης, ανακάλυψαν τα λείψανά του, πλήρη και άφθαρτα, μαζί με αυτά των μητροπολιτών Θεογνώστου, Κυπριανού και Φωτίου. Ένα παράλυτο παιδί ιάθηκε την ώρα που τελούσαν επιμνημόσυνη ακολουθία προς τιμήν του αγίου. Η μνήμη του κανονίστηκε σε ολόκληρη τη ρωσσική Εκκλησία το 1547 από τον μητροπολίτη Μακάριο.
Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Τόμος έβδομος, Μάρτιος. Εκδόσεις Ορμύλια, Μαρτίου ΛΑ’.
