Οι άγιοι πατέρες προτιμούσαν την πνευματική θέαση των πνευμάτων από την αισθητή. Ο μεγάλος διδάσκαλος των μοναχών αββάς Ισαάκ ο Σύρος λέει: «Όποιος αξιώθηκε να δει τον εαυτό του, είναι ανώτερος απ’ αυτόν που αξιώθηκε να δει αγγέλους· γιατί ο δεύτερος βλέπει με τα μάτια του σώματος, ενώ ο πρώτος με τα μάτια της ψυχής».
Οι άγιοι μοναχοί που αξιώθηκαν ν’ αποκτήσουν ισχυρή πνευματική όραση, ήταν πλουτισμένοι με πνευματική διάκριση και άλλα υψηλά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Οι όσιοι πατέρες που ήταν φτωχοί σε τέτοια χαρίσματα, αξιώθηκαν, για την απλότητα και την αγνότητά τους, να δουν τα πνεύματα με αισθητό τρόπο.
Ο όσιος Δανιήλ ο Σκητιώτης διηγήθηκε για κάποιον γέροντα, που ζούσε με μεγάλη ασκητικότητα στην Κάτω Αίγυπτο, ότι έλεγε από άγνοια και απλοϊκότητα:
– Ο Μελχισεδέκ, ο βασιλιάς της Σαλήμ, που μνημονεύεται στο βιβλίο της Γενέσεως, είναι υιός του Θεού.
Αυτό έγινε γνωστό στον μακάριο Κύριλλο, αρχιεπίσκοπο Αλεξανδρείας. Ο άγιος Κύριλλος, που γνώριζε πως ο γέροντας έκανε θαύματα και πως ο Θεός του φανέρωνε ό,τι κι αν ζητούσε με την προσευχή, τον κάλεσε και, όταν εκείνος ήρθε, πολύ σοφά του είπε:
– Αββά, ένας λογισμός μου λέει πως ο Μελχισεδέκ είναι υιός του Θεού, ενώ άλλος πως είναι άνθρωπος και αρχιερέας του Κυρίου. Επειδή δεν ξέρω ποιον από τους δύο λογισμούς να πιστέψω, σε κάλεσα για να σε παρακαλέσω: Προσευχήσου στον Θεό, για να σου αποκαλύψει την αλήθεια πάνω σ’ αυτό το ζήτημα.
Ο γέροντας, έχοντας εμπιστοσύνη στον τρόπο της ζωής του, αποκρίθηκε με σιγουριά:
– Δώσε μου τρεις μέρες προθεσμία, κι εγώ, αφού ρωτήσω τον Θεό, θα σου πω τι είναι ο Μελχισεδέκ.
Ύστερ’ από τρεις μέρες ο γέροντας ήρθε πάλι στον αρχιεπίσκοπο και του είπε:
– Ο Μελχισεδέκ είναι άνθρωπος.
– Πώς το διαπίστωσες, αββά; τον ρώτησε ο άγιος Κύριλλος.
Κι εκείνος απάντησε:
– Ο Θεός μου έδειξε όλους τους πατριάρχες, από τον Αδάμ ως τον Μελχισεδέκ. Κι ένας άγγελος, δείχνοντάς μου τον τελευταίο, μου είπε: “Να ο Μελχισεδέκ! Να είσαι βέβαιος ότι αυτός είναι!”.
Φεύγοντας ο αββάς, από μόνος του πια κήρυσσε σε όλους πως ο Μελχισεδέκ είναι άνθρωπος. Ο άγιος Κύριλλος χάρηκε για τη σωτηρία του αδελφού, που, μολονότι έκανε θαύματα, μολονότι δεχόταν αποκαλύψεις από τον Θεό, μολονότι επικοινωνούσε με τους αγγέλους και τις ψυχές των κεκοιμημένων αγίων, θα χανόταν από την αποδοχή ενός βλάσφημου λογισμού.
Κάτι παρόμοιο έγινε μ’ έναν άγιο πρεσβύτερο στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού. Ο πρεσβύτερος αυτός, επειδή ήταν αγνός και άκακος, κάθε φορά που λειτουργούσε, έβλεπε έναν άγγελο να στέκεται δίπλα του. Κάποτε τον επισκέφθηκε ένας περαστικός διάκονος. Ο πρεσβύτερος του ζήτησε να τελέσουν μαζί την αναίμακτη θυσία. Ο διάκονος, διαπιστώνοντας ότι ο πρεσβύτερος κατά την Προσκομιδή διάβαζε μιαν ευχή που περιείχε αιρετικά και βλάσφημα λόγια, αμέσως του υπέδειξε το σφάλμα του. Όλος έκπληξη ο πρεσβύτερος, στράφηκε στον άγγελο, που στεκόταν δίπλα του, και τον ρώτησε:
– Είναι σωστό αυτό που μου λέει ο διάκονος;
– Σωστό είναι, αποκρίθηκε ο άγγελος.
– Και γιατί εσύ, που βρίσκεσαι τόσον καιρό εδώ, δεν μου το είπες; απόρησε ο πρεσβύτερος.
– Γιατί το θέλημα του Θεού είναι τούτο, του εξήγησε ο άγγελος, οι άνθρωποι να νουθετούνται από ανθρώπους.
Η συνεχής επικοινωνία με τον άγγελο δεν εμπόδισε τον πρεσβύτερο από τη διάπραξη ενός επικίνδυνου σφάλματος.
Από το βιβλίο: Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ, Επισκόπου Καυκάσου και Μαύρης Θάλασσας, Έργα 5. Λόγος για τα πνεύματα – λόγος για τον θάνατο (αποσπάσματα). Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2014.
