Σε απόσταση 60 χιλιόμετρα από το Κολουέζι υπάρχει το χωριό των συμπαθεστάτων αδελφών μας, των λεπρών. Λέγεται Καζένζε. Έχει κτισθεί εξ ολοκλήρου από τους Καθολικούς ιεραποστόλους, καθώς και όλα τα αναγκαία κτίρια της θεραπείας τους, δηλαδή νοσοκομείο, μαιευτήριο, σχολεία, εκκλησία, βιβλιοθήκη, φαρμακείο.

Κάθε οικογένεια λεπρών ζει σε κάθε σπιτάκι κτισμένο όμορφα με τούβλα και φροντίζει να καλλιεργεί λίγα κηπουρικά και λίγα καλαμπόκια για την τροφή τους. Παράλληλα τους ενισχύουν και οι Ιεραπόστολοι, τόσο οι Καθολικοί, όσο κατά περιόδους και των άλλων ομολογιών.

Σε μια τέτοια επίσκεψη της Φιλοπτώχου Αδελφότητος της Ενορίας μας πήγα και εγώ. Οι κυρίες της Ενορίας μας είχαν ετοιμάσει από το βράδυ τα φαγητά: κρέας, χόρτα, φασόλια, μπουκάρι (είδος τοπικής τροφής). Πήγαμε με τα παιδιά του Οικοτροφείου μας και μερικούς κατηχητές μας. Τους καλέσαμε κοντά μας. Τους μίλησα. Τους τραγούδησαν τα παιδιά μας. Οι γυναίκες άρχισαν τη διανομή των φαγητών. Κι αυτοί άρχισαν τα δικά τους τραγούδια, τα οποία μας ράγισαν την καρδιά. Δεν μπορούσαμε να κρατήσουμε τον πόνο μας και τα μάτια μας είχαν αρχίσει να βουρκώνουν.

Σ’ ένα τραγούδι τους έλεγαν: «Είμαστε φτωχοί, είμαστε φτωχοί και δυστυχείς, αλλά δόξα στον Θεό, δόξα στον Θεό». Σε μία άλλη στροφή έλεγαν: «Χέρια και πόδια χάσαμε, χέρια και πόδια χάσαμε, αλλά τον Θεό δεν ξεχάσαμε». Σε μια άλλη στροφή έλεγαν: «Σας ευχαριστούμε, γιατί μας αγαπάτε. Είστε οι πατέρες μας, είστε τα αδέλφια μας».

Ας σημειωθεί ότι τα λόγια τους αυτά είναι αυθόρμητα. Ομοίως και ο σκοπός της μουσικής τους είναι πηγαίος. Εκείνη τη στιγμή που μας είδαν, εκείνη τη στιγμή έφτιαξαν τη μουσική τους μελωδία και τους στίχους.

Κλάψαμε στα κρυφά, όσο ήταν δυνατόν, καθόσον βλέπαμε τ’ αδέλφια μας με ξύλινα παπούτσια, ενώ τα χέρια τους ήταν φαγωμένα από τη λέπρα ή τυλιγμένα με επιδέσμους. Η καχεκτικότητα και η αδυναμία τους είναι αδύνατο να περιγραφούν.

Αρρώστιες και επιδημίες

Στο Κογκό η πλέον διαδεδομένη και θανατηφόρος αρρώστια είναι η ελονοσία. Προέρχεται από τα κουνούπια και τα μολυσμένα νερά του υπεδάφους, τα οποία περιέχουν μεταλλικές ουσίες, μικρόβια και άλλες προσμίξεις. Οι άνθρωποι είναι εγκαταλειμμένοι ουσιαστικά στα χέρια του Θεού και στις φιλάνθρωπες δραστηριότητες των διαφόρων ιεραποστόλων. Χωρίς την συμπαράσταση των λευκών στον τομέα αυτό η θνησιμότητα των κατοίκων θα ήταν σχεδόν ολική.

Οι επιπτώσεις απ’ αυτή την ασθένεια είναι διάφορες. Άλλοι έχουν πονοκέφαλο, άλλοι πονόματο ισχυρό, άλλοι ακατάσχετες διάρροιες, άλλοι πόνους σ’ ολόκληρο το σώμα τους, άλλοι εξασθένηση της αντοχής και αδυναμία βαδίσματος. Μόνο σε μία ημέρα στο χωριό Κισότε, που απέχει από το Κολουέζι είκοσι χιλιόμετρα, πέθαναν πέντε παιδιά. Πάντως δεν υπάρχει ημέρα στην συνοικία των ιθαγενών του Κολουέζι που να μην πεθάνουν πέντε-δέκα άτομα.

Κατά τη μεταφορά των νεκρών τους προηγείται μία ομάδα νέων κοριτσιών που προχωρούν σχεδόν τρέχοντας και τραγουδώντας. Ακολουθεί ο νεκρός, μεταφερόμενος στα χωριά με ποδήλατο και στις πόλεις ενίοτε με αυτοκίνητο, πάντοτε σε ξύλινη κάσα, διότι είναι κρατική εντολή. Και ακολουθούν άλλοι από πίσω.

Σ’ όλους τους τάφους βάζουν σταυρό, και τούτο από χριστιανική επίδραση. Ακόμη και στους ειδωλολάτρες. Δεν βγάζουν ποτέ τους νεκρούς τους. Ενίοτε επάνω στον τάφο μερικών θα δεις αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στη ζωή τους. Σε κάποιο τάφο είδα τα σκεύη του φαγητού. Σ’ άλλον είδα τις σαγιονάρες του, έτσι τριμμένες, όπως απέμειναν.

Μετά την ταφή επιστρέφουν στο σπίτι των συγγενών του νεκρού και συνεχίζουν τον χορό και το τραγούδι γύρω από ένα τραπέζι, ενώ τα τύμπανα παίζουν τους ρυθμικούς τους σκοπούς. Από την επομένη ημέρα μπαίνουν πάλι στον ίδιο βιοτικό τους ρυθμό. Όλα τα χθεσινά τελείωσαν και σχεδόν ξεχάστηκαν.

Ο παπα-Αγαθόνικος μάς έλεγε ότι σε περιοδεία που έκανε στην Μπουκάμα, τριακόσια χιλιόμετρα μακριά από το Κολουέζι, λόγω επιδημίας ιλαράς, μέσα σε δύο εβδομάδες είχαν πεθάνει τριακόσια παιδιά. Έκανε Ευχέλαιο και παρηγόρησε τους κατοίκους. Πόσο μεγάλη, αλήθεια, είναι η ανάγκη φαρμάκων για τους αδελφούς του Κογκό!

Μοναχός Δαμασκηνός Γρηγοριάτης

Στο χωριό των λεπρών