Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς εμφανίζεται σαν φωτεινό ορόσημο στην Ορθόδοξη Εκκλησία τον 14ο αιώνα. Δεν έλαβε την προσωνυμία του θεολόγου από τους ανθρώπους. Έλαβε όμως σε όραμα από τον ίδιο το Θεό το χάρισμα της θεολογίας και αναδείχθηκε «των θεολόγων υπέρμαχος απροσμάχητος».

Γεννήθηκε στη Βασιλεύουσα από ευγενείς και ενάρετους γονείς. Ύστερα από λαμπρές σπουδές στην κατά κόσμον σοφία, τον είλκυσε η μοναχική ζωή στον Άθωνα. Εκεί αγωνίζεται με ζήλο για την κατάκτηση της θεωρίας, και σύντομα αναδεικνύεται σε κορυφαίο μύστη των απορρήτων του Θεού.

Σ’ αυτή την περιοχή των απορρήτων θα κληθεί με ουράνιο μήνυμα να μυήσει και άλλους. Μια μέρα, σε ώρα προσευχής, είδε ένα συμβολικό όραμα:

Κρατούσε στα χέρια του δοχείο γεμάτο γάλα, που άρχισε να ξεχειλίζει και να χύνεται. Ύστερα το γάλα έγινε κρασί εκλεκτό και αρωματικό, και συνέχισε να χύνεται στα χέρια και στα ρούχα του και να τα γεμίζει ευωδία.

Ενώ χαιρόταν γι’ αυτό που έβλεπε και απολάμβανε την ευωδία, κάποιος αξιωματικός, γεμάτος φως, στάθηκε ξαφνικά μπροστά του και του είπε:

– Γιατί, Γρηγόριε, δεν προσφέρεις και σ’ άλλους απ’ αυτό το εκλεκτό ποτό, που αναβλύζει τόσο πλούσια; Γιατί τ’ αφήνεις να χύνεται άσκοπα; Γνώριζε πως είναι δώρο Θεού και δεν θα πάψει ποτέ ν’ αναβλύζει.

– Δεν είμαι ικανός να δίνω τέτοιο ποτό, δικαιολογήθηκε ο άγιος. Άλλωστε, φοβάμαι πως δεν υπάρχουν σήμερα άνθρωποι που να το ποθούν.

– Ακόμα κι αν δεν υπάρχουν, συνέχισε ο λαμπρός αξιωματικός, εσύ όμως μην αμελείς να το προσφέρεις. Και μην αναζητάς την καρποφορία απ’ όσους το δέχονται. Άφησέ το αυτό στα χέρια του Θεού.

Αυτά είπε και αναχώρησε. Τότε συνήλθε ο άγιος κι έμεινε ώρες πολλές λουσμένος στο θείο φως. Τη μεταβολή του γάλακτος σε κρασί την ερμήνευσε σαν θεία προτροπή, για να προχωρήσει απ’ την απλούστερη διδασκαλία στη δογματική και ουράνια.

Πράγματι, σύντομα ακολούθησε η ησυχαστική έριδα με αντικείμενο την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος, τη γνώση του Θεού και τη θέα του θείου και ακτίστου φωτός, κατά την οποία ο άγιος Γρηγόριος ανέτρεψε τις αιρετικές θέσεις του Καλαβρού Βαρλαάμ.

* * *

Τον καιρό που ασκήτευε σ’ ένα βουνό της Βέροιας διαφώνησε μ’ ένα γνώριμό του ησυχαστή, το γέροντα Ιώβ, σχετικά με την αδιάλειπτη προσευχή. Ο μοναχός Ιώβ υποστήριζε ότι το είδος αυτό της προσευχής αρμόζει μόνο στους μοναχούς και όχι στους κοσμικούς.

Ο άγιος Γρηγόριος, παρά το γεγονός ότι η δική του θέση είχε αποστολική κατοχύρωση («αδιαλείπτως προσεύχεσθε»), υποχώρησε, γιατί μισούσε την πολυλογία.

Αργότερα όμως, όταν ο Ιώβ στάθηκε στο κελλί του να προσευχηθεί, βλέπει ένα φωτεινό άγγελο και τον ακούει να του λέει:

– Μην αμφιβάλεις καθόλου, γέροντα, για κείνο που είπε πριν από λίγο ο ιερός Γρηγόριος, αλλά το ίδιο να πιστεύεις και να ομολογείς κι εσύ.

Από το βιβλίο: ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2013, σελ. 200.

Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, ο μύστης των απορρήτων