Δύο κατηγορίες αμαρτιών, αδελφοί μου, υπάρχουν, οι αμαρτίες του νου και οι αμαρτίες της σάρκας, δηλαδή οι αμαρτίες της υπερηφάνειας και οι αμαρτίες που έχουν σχέση με τη σάρκα, δηλαδή της πορνείας. Όπως η υπερηφάνεια είναι μητέρα όλων των κακιών, έτσι και η πορνεία είναι μητέρα όλων των σαρκικών κακιών.

Οι αμαρτίες του νου, με την υπερηφάνεια ως μητέρα όλων, θέλουν να αποκοπούμε από τον Θεό, ενώ οι αμαρτίες της σάρκας έχουν ως πυρήνα την εμπάθεια, δηλαδή την ηδονή.

Με τις αμαρτίες του νου προσβάλλεται η αλήθεια, διότι όταν αποκόπτεται ο άνθρωπος από τον Θεό, αποκόπτεται από την πηγή της αλήθειας.

Με τις αμαρτίες της σάρκας προσβάλλεται η ελευθερία. Ο σαρκικός άνθρωπος είναι ανελεύθερος άνθρωπος. Είναι σε θέση και σπίτι να διαλύσει και Θεό να αρνηθεί και ο ίδιος να καταστρέψει τη ζωή του, επειδή δεν θέλησε να είναι ελεύθερος από τη σάρκα του. Γι’ αυτό και τόσο πολύ οργίζεται ο Θεός με το πάθος αυτό –προσέξτε, ανθρωποπαθώς ομιλώ– και γι’ αυτό τόσο επιμένει η εκκλησία στην κάθαρση από το πάθος αυτό. Όπως με την υπερηφάνεια οργίζεται πολύ ο Θεός, έτσι και με την πορνεία. Και έτσι εξηγείται γιατί μέσα στην Αγία Γραφή τονίζεται τόσο πολύ το θέμα της εγκράτειας και το θέμα της ταπεινώσεως.

Η εγκράτεια είναι το αντίθετο της πορνείας και η ταπείνωση είναι το αντίθετο της υπερηφάνειας.

Σε τελευταία ανάλυση και η υπερηφάνεια με όλες τις εκφάνσεις της και η πορνεία με όλες τις επιμέρους σαρκικές αμαρτίες έναν σκοπό έχουν, προσπαθούν να υποκαταστήσουν την αληθινή ζωή, την εν Θεώ ζωή.

Ο υπερήφανος και ο πόρνος έχουν αποκοπεί από τον Θεό και ζουν μέσα στο ψεύδος. Δεν γνωρίζουν ποια είναι η αληθινή σοφία, δεν ξέρουν να αγαπούν αληθινά και δεν ξέρουν να αντιμετωπίσουν τη ζωή, γιατί η αληθινή κατά Θεόν ζωή καταρχήν οδηγεί στην αληθινή αγάπη. Ακούστε τι γράφει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: «Ο αγαπών τον Θεόν αγαπά κάθε άνθρωπο ως εαυτόν». Αυτός που αγαπάει τον Θεό είναι αδύνατο να μην αγαπάει τον άνθρωπο.

Είδατε άνθρωπο που λέει ότι αγαπάει τον Θεό και δεν αγαπάει τον άνθρωπο; Κοροϊδεύει ή τουλάχιστον βρίσκεται σε πλάνη. Και τον αγαπάει ακόμη κι αν αυτός ο άνθρωπος έχει πάθη. Εκείνος που αγαπάει τον Θεό αγαπάει και τον εχθρό του. Κι αυτός ο εχθρός κάποτε μπορεί να μετανοήσει και μπορεί να βρει κι αυτός την ζωή, επειδή τη βρήκαμε εμείς και την προσφέραμε, ως στάση ζωής, κι αυτό να γίνει αιτία ο άλλος να δει, να δεχτεί και να πει: «Ναι, τέτοια αγάπη την αποδέχομαι, ως αληθινή αγάπη». Εκείνος που ζει τη ζωή του Θεού οδηγείται στην αληθινή γνώση.

Αδελφοί μου, η αληθινή γνώση είναι μόνο μέσα στην Αγία Γραφή, και ότι είναι αληθινή αποδεικνύεται από το ότι δίνει αληθινή ζωή. Αν έμαθες γράμματα και δεν ζεις σωστά, τα γράμματα που έμαθες είναι στραβά κι ανάποδα. Δεν έχεις αληθινή ζωή και λες ότι ξέρεις την Αγία Γραφή; Ψεύδεσαι ή πλανάσαι. Αυτός που αγαπάει τον Θεό έχει φωτισμό στον νου και ως εκ τούτου έχει αληθινή γνώση.

Εκείνος που ζει με τον Θεό χαίρεται. Πιστέψτε με, αν δω χριστιανό που λέει ότι είναι θλιμμένος, διαγράφω το όνομα αυτό. Δεν μπορώ να λέγομαι χριστιανός και να πενθώ για κάτι περισσότερο από τις αμαρτίες μου. Αν πάλι αισθάνεσαι ότι είσαι ακέραιος και καμιά αμαρτία δεν έχεις κάνει στη ζωή σου, πλανάσαι οικτρά.

Απόσπασμα ομιλίας του π. Παύλου Χαρίση (†) περί Εξομολογήσεως και μετανοίας

Αμαρτίες του νου και αμαρτίες της σάρκας