Στις 23 Ιουνίου 1959, κατά την διάρκεια εργασιών αποκατάστασης ενός ναϋδρίου σ’ έναν λόφο κοντά στο χωριό Θερμή της Λέσβου, ο εργάτης Δούκας Τσολάκης ανακάλυψε έναν τάφο με οστά αγνώστων. Άνθρωπος ολιγόπιστος τότε και ανευλαβής, παράτησε τα τίμια λείψανα στη ρίζα ενός δένδρου, περιγελώντας τα. Γρήγορα όμως τιμωρήθηκε, και μπόρεσε να κινήσει ξανά τα χέρια του μόνον αφού έκανε το σημείο του Σταυρού, για πρώτη φορά μετά είκοσι επτά χρόνια. Είδε κατόπιν τον ίδιο τον άγιο Ραφαήλ κοντά στο ναΰδριο, μετεστράφη από την απιστία του και έγινε διάπυρος κήρυκας της χάριτος του νεοφανούς αυτού αγίου του Θεού. Προηγουμένως, η σύζυγός του Μαρία υπήρξε μάρτυς της εμφάνισης στο υπό κατασκευή ναΰδριο ενός ιερομόναχου με επιβλητικό παράστημα, ο άνδρας της όμως την είχε αποπάρει.

Έκτοτε, ο άγιος εμφανίστηκε πολλές φορές, στον ύπνο και στο ξύπνιο, στη σύζυγο του ιδιοκτήτη του χωραφιού και σε άλλες ευλαβείς γυναίκες του χωριού, καθώς και σε παιδιά και σε ώριμους άνδρες, χωρίς να υπάρξει προσυνεννόηση μεταξύ των προσώπων αυτών. Σε άλλους ο άγιος εμφανιζόταν χωρίς να μιλά, ως ιερομόναχος, φορώντας άμφια ή ράσο. Σε άλλους αποκάλυπτε το όνομά του, λέγοντας: «Λέγομαι Ραφαήλ» και τους ανήγγελλε ότι ήταν πλέον καιρός να τον τιμήσουν μαζί με τους συναθλητές του, να φιλοτεχνήσουν εικόνα του και να εορτάζουν την μνήμη του την Τρίτη της Διακαινησίμου, διότι επρόκειτο να επιτελέσει πολλά θαύματα. Σε άλλους εμφανίστηκε συνοδευόμενος από την Παναγία και την αγία Παρασκευή και διηγιόταν λεπτομερώς το μαρτύριό του, οι δε διηγήσεις συμφωνούσαν απόλυτα μεταξύ τους.

Ο άγιος Ραφαήλ έζησε τον 15ο αιώνα, την εποχή της άλωσης της Κωνσταντινουπόλεως. Καταγόταν από την Ιθάκη, στο άγιο Βάπτισμα έλαβε το όνομα Γεώργιος και έλαβε λαμπρή μόρφωση, τόσο χριστιανική όσο και θύραθεν. Εκάρη μοναχός με το όνομα Ραφαήλ, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και έλαβε το αξίωμα του αρχιμανδρίτη και πρωτοσυγκέλλου. Εξαιτίας των ικανοτήτων του, εστάλη σε αποστολή από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στη Γαλλία, στην πόλη Μορλαί της Βρετάνης. Εκεί συνδέθηκε φιλικά με τον διάκονο Νικόλαο, ο οποίος έγινε συνεργάτης του και πνευματικό του τέκνο.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1453) κατέφυγαν στην Μακεδονία και κατόπιν, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Θράκη (1454), πήγαν στην Λέσβο, όπου εγκαταστάθηκαν στη Θερμή, στη Μονή της Θεοτόκου, η οποία βρισκόταν στο σημείο που βρέθηκαν τα τίμια λείψανα. Τη Μεγάλη Πέμπτη του έτους 1463 οι Τούρκοι εισέβαλαν στην μονή, συνέλαβαν τον ηγούμενο Ραφαήλ και τον υπέβαλαν σε φρικτά μαρτύρια. Τη νύχτα της Τρίτης της Διακαινησίμου, στις 9 Απριλίου, αφού πρώτα τον χτύπησαν με ρόπαλα, έσυραν καταγής τον άγιο Ραφαήλ από τη γενειάδα του, από την κορυφή έως τους πρόποδες του λόφου, κατόπιν τον κρέμασαν από ένα δένδρο καρυδιάς, του λόγχισαν τα πλευρά και του πριόνισαν την σιαγόνα. Με αυτόν τον τρόπο ενώθηκε ο άγιος Ραφαήλ αιωνίως με τον αναστάντα Χριστό. Ο σκελετός που βρήκε ο εργάτης πράγματι δεν είχε σιαγόνα, και μόνο μετά από εμφάνιση του αγίου βρέθηκε αυτή σε μικρή απόσταση.

Οι εμφανίσεις του αγίου πολλαπλασιάστηκαν και ο Νικόλαος τέλος αποκάλυψε σε πολλούς ανθρώπους το ακριβές σημείο του τάφου του. Μετά από αρχικούς δισταγμούς, φοβούμενοι ότι θα κατέληγαν περίγελως των ολιγόπιστων σε περίπτωση αποτυχίας, οι πιστοί έσκαψαν και βρήκαν στις 13 Ιουνίου 1960 το λείψανο του αγίου Νικολάου. Προηγουμένως είχαν μάθει από τον άγιο Ραφαήλ ότι ο Νικόλαος καταγόταν από τους Ράγους της Μηδίας και ότι είχε ανατραφεί στη Θεσσαλονίκη. Όταν με τη σειρά του συνελήφθη από τους Τούρκους και υπεβλήθη σε βασανιστήρια, πέθανε από καρδιακή ανακοπή κατά τη διάρκεια των μαρτυρίων.

Την ίδια εποχή, ένα κοριτσάκι είδε να εμφανίζεται μια δωδεκάχρονη παιδίσκη με αγγελική μορφή, η αγία μάρτυς Ειρήνη. Η Παναγία διηγήθηκε σε άλλο πρόσωπο ότι η Ειρήνη ήταν κόρη του προέδρου του χωριού, Βασιλείου, που είχε καταφύγει μαζί με άλλους κατοίκους του νησιού στη μονή. Θέλοντας να αναγκάσουν τον πατέρα της να τους αποκαλύψει πού κρύβονταν οι χριστιανοί στρατιώτες, οι Τούρκοι πήραν την παιδίσκη και μπροστά στα μάτια των γονιών της της έκοψαν τα χέρια και μετά την έριξαν σε πιθάρι όπου κάηκε ζωντανή. Κατόπιν έσφαξαν τους γονείς της παιδίσκης και τον δάσκαλο του χωριού, Θεόδωρο. Μετά από νέες εμφανίσεις και αποκαλύψεις, βρέθηκαν όντως τα λείψανα της αγίας Ειρήνης στο πιθάρι, ακριβώς όπως στην διήγηση, και κοντά στους τάφους των αγίων Ραφαήλ και Νικολάου λείψανα άλλων μαρτύρων. Σε μια σειρά ενδόξων εμφανίσεων ο άγιος Ραφαήλ, συνοδευόμενος από πλήθος αγίων, αποκάλυψε ότι επρόκειτο για μοναχές που εγκαταβίωναν στη μονή έναν αιώνα πριν από εκείνον, και ότι στις 11 Μαΐου 1235 η ηγουμένη Ολυμπιάς και η μοναχή Ευφροσύνη σφαγιάστηκαν από Τούρκους πειρατές.

Ο άγιος Ραφαήλ επέτρεψε επίσης να ανακαλυφθεί μια εικόνα του Χριστού και ένα αγίασμα που επιτέλεσαν πολυάριθμα θαύματα. Οι άγιοι δεν περιορίστηκαν να αποκαλύψουν τα τίμια λείψανά τους και τις συνθήκες του μαρτυρίου τους, αλλά επίσης κατέδειξαν και καταδεικνύουν την παρρησία που έχουν ενώπιον του Θεού με θαύματα, των οποίων ο αριθμός συνεχώς αυξάνει. Μέχρι τις ημέρες μας ο άγιος Ραφαήλ εμφανίζεται στον ύπνο ή στο ξύπνιο πολλών ανθρώπων, ευσεβών ή αδιάφορων, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Αμερική και την Αυστραλία. Θεραπεύει ασθενείς που πάσχουν από ανίατα νοσήματα, ξυπνά συνειδήσεις πωρωμένες από την αμαρτία, ανακουφίζει δεινοπαθούντες και πάσχοντες και καταδεικνύει ότι ο Κύριος δοξάζεται εν τοις αγίοις αυτού, σήμερα, όπως και χθες, και αιωνίως.

Από το βιβλίο: Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου. Απρίλιος. Εκδόσεις Ορμύλια.

Οι άγιοι Ραφαήλ, Νικόλαος και Ειρήνη