Άλλη ερώτηση λέγει: «Έχει γραφεί πως για κάθε αργό λόγο θα δώσει λόγο ο άνθρωπος. Πώς πρέπει να το εκλάβουμε;»
Όλοι σας έχετε υπ’ όψιν σας ότι και για αργό λόγο θα δώσεις λόγο (Ματθ. 12:36). Στο Κατά Ματθαίον το αναφέρει αυτό το χωρίο ο Κύριος.
Και πραγματικά μου έκανε εντύπωση κάτι, που δεν το είχα ακούσει ούτε το είχα σκεφτεί. Συζητώντας με έναν Πατέρα, που ήταν εδώ, όταν προχθές είδαμε αυτό το χαρτάκι με την ερώτηση, μου είπε ότι διάβασε κάτι σχετικό. Δεν ξέρω πού, στον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο; Και λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος «ακόμη και όταν συζητούν δυο-τρεις και, χωρίς να σε καλέσουν, πας και λαμβάνεις μέρος στην συζήτηση, τότε αργολογείς». Ας λες πνευματικά. Χωρίς να σε καλέσουν, πας και λες και μιλάς και εσύ; Αργολογείς τότε, αμαρτάνεις τότε. Και αυτός είναι ο αργός λόγος για τον οποίο θα δώσουμε λόγο επάνω, γιατί κινούμεθα κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος το λέγει. Θα μου πείτε, γιατί; Γιατί οπωσδήποτε μέσα σου υπάρχει πολύς εγωισμός. Σε κάλεσαν να πας να μιλήσεις; Μπαίνεις, υπεισέρχεσαι να πεις πνευματικά, να ωφελήσεις τους άλλους. Είσαι πια εσύ άγιος. Είσαι προηγμένος στην πνευματική ζωή. Δεν το λες αυτό. Η στάση σου όμως το λέγει. Ο τρόπος που κινείσαι το λέγει.
Μου είπε ο Προηγούμενος του Διονυσίου, ο πατήρ Γαβριήλ –οι περισσότεροι πρέπει να τον ξέρετε τον Γέροντα Γαβριήλ– ότι είχαν έναν άγιο πραγματικά μοναχό. Είχε φτάσει σε μέτρα αγιότητος! Ήτο δε και πολύ γερό μυαλό. Άγιος με πολύ γερό μυαλό, πολλή διάκριση. Και λέγει ο ίδιος ο Προηγούμενος: «Συζητούσαμε οι Πατέρες για δύσκολα προβλήματα. Συζητούσαμε, ήταν δίπλα, άκουγε, δεν μιλούσε. Διαφωνούσαμε. Ένας έλεγε έτσι για το πρόβλημα, άλλος την γνώμη του, δεν καταλήγαμε πουθενά. Αυτός άκουγε. Δεν έλεγε τίποτε. Επειδή ξέραμε ποιός ήταν, του λέγαμε: “Πάτερ, τι λες εσύ;”. Όταν τον ρωτούσαν έλεγε: “Νομίζω ότι έτσι έχει…”. Έλεγε την γνώμη του. Και θα ήταν η σωστή απάντηση οπωσδήποτε πάντοτε. Εάν κάποιος του έλεγε: “Όχι, πάτερ”. “Ευλόγησον”, έλεγε· και δεν έλεγε δεύτερο λόγο». Ευλόγησον και απεσύρετο. Δεύτερο λόγο δεν έλεγε. Έτσι εκινείτο ο άγιος αυτός άνθρωπος.
* * *
Βέβαια δεν είναι μόνο αυτό αργολογία. Σκέφτομαι κάτι άλλο. Γιατί μας τρώει ο τύπος. Πάμε σε ένα σπίτι. Τι να πούμε; «Αμάν, καλή μου, τι ωραίο το σαλόνι σου! Τι ωραίο αυτό το έπιπλο! Το φόρεμα πόσο το πήρες; Και τι ωραίο!». Αρχίζουμε να λέμε τέτοια. Ή οι άνδρες στο καφενείο λένε για χίλια δυο άλλα πράγματα. Αργολογίες κάνουμε με όλα αυτά.
Μα θα μου πείτε: «Πάμε σε ένα σπίτι. Τι θα πούμε; Για τι θα μιλήσουμε;». Όταν μιλάμε σωστά, δεν έχουμε να πούμε πολλά πράγματα. Δύσκολα να καθίσεις μια ώρα. Περισσότερο από μια ώρα δεν μπορείς, δεν έχεις τι να πεις, εάν προσέχεις τον εαυτό σου ώστε να μην πεις κατακρίσεις και αργολογίες. Εάν μπορούμε και καθόμαστε πάνω από μια ώρα, τότε ή κατακρίσεις κάνουμε ή αργολογίες λέμε. Εκτός εάν υπάρχει ένα πρόβλημα σοβαρό ή είμαστε με πνευματικούς ανθρώπους και καθόμαστε, θέτουμε προβλήματα και μας απαντούν στα προβλήματα και γίνεται πνευματική συζήτηση.
Αλλά συνήθως κάνουμε αργολογίες ή κατακρίσεις ή καταλαλιές και δεν το ξέρουμε. Γι’ αυτό λέγει και η Αγία Γραφή «εκ πολυλογίας ουκ εκφεύξη αμαρτίαν» (Παρ. 10:19). Με την πολυλογία δεν θα ξεφύγεις από την αμαρτία. Τελείωσε. Όταν πεις πολλά λόγια, χωρίς να το καταλάβεις, θα αμαρτήσεις. Μα ή θα πεις αργούς λόγους ή θα κατακρίνεις. Κάτι θα κάνεις. Θα πέσεις σε κάποια παγίδα.
* * *
Με αυτό φυσικά δεν λέμε να κλείνουμε τα χείλη. Βέβαια το να σιωπάμε είναι δύσκολο πράγμα. Δεν είναι εύκολο να σιωπάμε. Ναι, γιατί δεν μπορούμε να μη μιλάμε. Δεν μπορούμε. Και ξέρετε; Όσο λιγότερο εσωτερική ζωή ζούμε, τόσο περισσότερο θέλουμε να μιλάμε. Και όσο περισσότερο εσωτερική ζωή ζούμε, τόσο λιγότερο θέλουμε να μιλάμε. Αυτός, που στρέφεται στον εαυτό του και αγωνίζεται να ζήσει εσωτερική ζωή, δεν έχει διάθεση να λέει πολλά, δεν μπορεί, κουράζεται.
Και αυτά μόνο για την αργολογία. Και ο Θεός να μας απαλλάξει από αυτή, διότι λίγο-πολύ όλοι πάσχουμε από την αρρώστια αυτή, από την αρρώστια της αργολογίας. Αφού φτάνουμε στο σημείο… μετά από μια εξομολόγησή μας… να πάμε έπειτα να αναφέρουμε στους άλλους για την εξομολόγησή μας σχετικά. Μπορεί να μην λέμε αμαρτήματα. Λέμε για την εξομολόγησή μας. Έχω υπ’ όψιν μου και μερικά τέτοια.
Από το βιβλίο: ΟΜΙΛΙΕΣ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Α’, Ιερόν Ησυχαστήριον “Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος”, Μεταμόρφωσις Χαλκιδικής 2020, σελ. 290.
