Ο όσιος Ιωαννίκιος γεννήθηκε το 762 στο μικρό χωριό της Βιθυνίας, που επονομάζεται Τα Μαρυκάτου. Οι γονείς του Μυριτζίκος και Αναστασώ, τον έβαλαν μικρό στην βιοπάλη και δεν του προσέφεραν σχολική μόρφωση. Έμαθε γραφή και ανάγνωση αργότερα, στο μοναστήρι.
Κατά την νεότητά του κατατάχθηκε στο αυτοκρατορικό τάγμα των Εσκουβίτων και πολέμησε τους Βουλγάρους στην μάχη των Μαρκελλών το 792, όπου επέδειξε ιδιαίτερη γενναιότητα. Όμως η σφαγή πολλών συστρατιωτών του από τους Βουλγάρους φαίνεται ότι επηρέασε πολύ την ζωή του. Έτσι εγκατέλειψε τον στρατό και έγινε δεκτός στο μοναστήρι του Αντιδίου στο όρος Όλυμπος της Βιθυνίας.
Μετά από δύο χρόνια, με την ευλογία του ηγουμένου, αποτραβήχθηκε και έζησε, με νηστείες, σκληραγωγία και προσευχή, την ερημική ζωή στο ίδιο όρος. Εκεί έλαβε από τον Θεό το ιαματικό, το διορατικό, το προορατικό, το «πατείν επάνω όφεων και σκορπίων» και άλλα χαρίσματα. Προέβλεψε τον θάνατό του, εθεάθη δε ανυψωμένος δύο πήχεις επάνω από το έδαφος και «μεταμορφωμένος», ενώ σε κάποιες περιπτώσεις γινόταν αόρατος.
Κατά την δεύτερη περίοδο της εικονομαχίας (815–843) ο Όσιος μετεκινείτο σε διάφορες περιοχές του Ολύμπου της Βιθυνίας και σε ερημικά μέρη της Λυδίας για περισσότερη ησυχία, για να αποφεύγει την δόξα των ανθρώπων και για να μην δώσει την ευκαιρία στους αιρετικούς εικονομάχους να τον συλλάβουν.
Ο τελευταίος εικονομάχος βασιλεύς, ο Θεόφιλος, απεβίωσε το 842. Το επόμενο έτος απομακρύνθηκε από τον πατριαρχικό θρόνο ο εικονομάχος πατριάρχης Ιωάννης Ζ’ Γραμματικός και αντικαταστάθηκε από τον εικονόφιλο μοναχό Μεθόδιο. Ο όσιος Ιωαννίκιος προείδε την άνοδο του Μεθοδίου και υποστήριξε την πατριαρχική του πολιτεία. Απεβίωσε στις 3 Νοεμβρίου 846, σε ηλικία 84 ετών, και κηδεύθηκε στο μοναστήρι του Αντιδίου.
Η παρούσα βιογραφία έχει συνταχθεί από τον μοναχό Πέτρο, της μονής των Αγαύρων, του Ολύμπου. Σκοπός της συγγγραφής, όπως αναφέρει ο συγγραφεύς, είναι να γνωρίσουν οι ακροατές (και οι αναγνώστες) την βιωτή του Οσίου, τους ασκητικούς αγώνες και πολλά από τα έργα του, και να αντλήσουν πνευματική ωφέλεια.
Άξιος ιδιαιτέρας προσοχής είναι εν προκειμένω ο παραλληλισμός του Οσίου με τον προφήτη Μωυσή. Ο Όσιος, όπως και ο Μωυσής στο Σινά, εισέρχεται στον «γνόφο» της παρουσίας του Θεού και δέχεται τις πλάκες, χαραγμένες στην διάνοιά του με τον δάκτυλο του Θεού· οδηγεί δε τον λαό έξω από την Αίγυπτο των δεινών του σκοτεινού βίου, στην Γη της Επαγγελίας.
Όλα αυτά υποδηλώνουν την ξεχωριστή θέση που κατείχε ο Όσιος ως ηγετική πνευματική φυσιογνωμία της εποχής του. Έτσι, μνημονεύεται, σε άλλες βιογραφίες αγίων του 9ου αιώνος, ως «ο Μέγας». Μάλιστα δε ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης αναφέρει σε κάποια επιστολή του ότι τον είδε λαμπρόν σαν τον Μωυσή («λαμπρυνθέντα μωσαϊκώς»).
Από το βιβλίο: Όσιος Ιωαννίκιος ο Μέγας. Έκδοση «Ενωμένη Ρωμηοσύνη» 2023, σελ. 9.
